Wdrażanie Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych a rzeczywistość socjolingwistyczna w Polsce

• Authors: Sagan-Bielawa Mirosława

Title variants

EN

Application of the European Chartes of Regional or Minority Languages and sociolinguistic realities in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ratyfikacja Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych przez Polskę była sygnałem poszanowania praw językowych obywateli należących do mniejszości narodowych i etnicznych, od ponad 100 lat zamieszkujących obecne terytorium państwa. Konwencja wprowadziła pojęcie języka regionalnego, którego zakres wymaga nowego spojrzenia na opozycję język — dialekt i sytuację dialektów języka polskiego. Sposób przeprowadzenia ratyfikacji pokazał słabe strony polskiej polityki językowej — skupienie się na funkcji symbolicznej języka oraz oderwanie od rzeczywistej sytuacji socjolingwistycznej w trakcie przyjmowania poszczególnych zapisów karty. Potwierdzają to raporty i opinie Komitetu Ekspertów Rady Europy monitorującego wypełnianie zobowiązań przyjętych przez państwa-sygnatariuszy karty.

EN

Ratification of the European Chartes of Regional or Minority Languages constitutes important support for minority languages which have been traditionally spoken by citizens in Poland since over 100 years. The Chartes has introduced new term regional language and therefore new approach to the matter of Polish dialects and language minorities are required. According to the reports of the Committee of Experts CE, application of the Chartes shows weakness in the Polish language policy — Poland has focused on the symbolic role of national language and has discounted sociolinguistic situation. Awareness towards language minorities in the Polish society are still low.

Keywords

PL

język regionalny; języki mniejszościowe; polityka językowa; świadomość językowa

EN

regional language; minority language; language policy; linguistic awareness

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2016
• Issue: 30
• Pages: 7-21

Dates

published

2016

Contributors

author

Sagan-Bielawa Mirosława

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

References

• Buławski R. 2002: Metody statystyczne badania stosunków narodowościowych w spisach ludności, [w:] Strzelecki Z., Toczyński T. (red.), Latuch K. (oprac.), Spisy ludności Rzeczypospolitej Polskiej 1921–2002. Wybór pism demografów, Warszawa: Polskie Towarzystwo Demograficzne, Główny Urząd Statystyczny, 185–205.
• Dudra S., Nitschke B. (red.) 2010: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Wybrane elementy polityki państwa, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
• Głuszkowski M. 2011: Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Klemensiewicz Z. 1982: O różnych odmianach współczesnej polszczyzny, [w:] Kałkowska A. (oprac.), Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 353–432.
• Kłosińska K. 2008: Odpowiedzialność za język, [w:] Warchala J., Krzyżyk D. (red.), Polska polityka językowa w Unii Europejskiej, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 222–243.
• Łodziński S. 2010: Polityka wobec mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w latach 1945–2008, [w:] Dudra S., Nitschke B. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Wybrane elementy polityki państwa, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 13–34.
• Nitschke B. 2010: Niemcy, [w:] Dudra S., Nitschke B. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Wybrane elementy polityki państwa, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 37–65.
• Pelcowa H. 2006: Regionalizmy czy dialektyzmy — o zjawiskach językowych wspólnych miejskiej polszczyźnie mówionej i gwarom ludowym, [w:] Święcicka M. (red.), Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW, 87–103.
• Rokoszowa J. 2003: Kontakty językowe we współczesnej Polsce, Biuletyn PTJ LIX, 5–24.
• Tambor J. 2012: Śląski język regionalny — społeczne zapotrzebowanie, [w:] Kurek H. (red.), Języki słowiańskie w ujęciu socjolingwistycznym. Prace przygotowane na XV Międzynarodowy Kongres Slawistów, Mińsk 2013, Kraków: Księgarnia Akademicka, 257–267.
• Tambor J. 2013: Między dialektem a językiem. Etnolekt śląski, [w:] Dunin-Dudkowska A., Małyska A. (red.), 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska — procesy — tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Janowi Mazurowi, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 399–412.
• Treder J. 2013: Kaszubszczyzna — od dialektu do języka, [w:] Dunin-Dudkowska A., Małyska A. (red.), 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska — procesy — tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Janowi Mazurowi, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 421–438.
• Wicherkiewicz T. 2014: Regionalne języki kolateralne Europy — porównawcze studia przypadku z polityki językowej, Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Woehrling J.M. 2005: European Charter for Regional or Minority Languages: A Critical Commentary, trans. P. Wheeler, Strasbourg: Council of Europe.
• Wolnicz-Pawłowska E. 2009: Mniejszości językowe w Polsce — zarys problematyki, [w:] Dzięgiel E., Zielińska A. (red.), Polszczyzna za granicą jako język mniejszości i języki mniejszościowe w Polsce, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 9–21.
• Zielińska A. 1996: Wielojęzyczność staroobrzędowców mieszkających w Polsce, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Zielińska A. 2013: Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.
• Zieniukowa J. 2005: Kaszubskość i polskość w komunikacji językowej i świadomości Kaszubów, [w:] Drong L., Kalaga W. (red.), Wielokulturowość — postulat i praktyka, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 209–218.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.30.1