„Niemowność” – czyli początek życia człowieka. Opieka nad niemowlęciem i małym dzieckiem w Polsce w czasach nowożytnych

• Authors: Żołądź‑Strzelczyk Dorota

Title variants

EN

“Without speech” – that is the beginning of human life. Baby and small child care in Poland in modern times

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ludzie od wielu wieków mieli świadomość, że pierwszy okres życia człowieka – niemowlęctwo – to czas, w którym dziecku poświęcać należy wiele troski. Stosowano więc wiele zabiegów (uzasadnianych względami zdrowotnymi i higienicznymi, ale także magicznymi i religijnymi), które zapewnić miały nowo narodzonemu odpowiednie warunki rozwoju. W źródłach mówi się zwłaszcza o powijaniu, karmieniu i kąpieli. W źródłach pisanych i ikonografii pojawia się także kołyska jako miejsce spoczynku i narzędzie troski. Uzupełnieniem źródeł pisanych dotyczących omawianego tematu są zabytki ikonograficzne. Niestety, nawet żmudne poszukiwanie nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty w postaci konkretnych przykładów ukazujących początki życia człowieka.

EN

For many centuries people have been aware of the fact, that the first period of human life – babyhood – is the time in which a lot of care should be given to the child. So many endevaours were used (health and hygiene justified but also magical and religious), which were to insure the newborn proper growth. The sources say about swaddling, feeding and bathing. A cradle appears in the written records and iconography as the place of rest and the care tool. The completion of the written records dealing with the subject discussed are iconographic relics. Unfortunately, even the arduous search do not always bring the expected results in the form of concrete examples showing the beginning of human life.

Keywords

PL

ikonografia; niemowlę; noworodek; opieka nad dzieckiem

EN

baby; child care; iconography; newborn

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2011
• Issue: 28
• Pages: 325-348

Contributors

author

Żołądź‑Strzelczyk Dorota

• Poznań

References

• Aries P., Historia dzieciństwa, Gdańsk 1995.
• Arnold K., Kindheit im europäischen Mittelalter, w: Zur Sozialgeschichte der Kindheit, hrgs.v. J. Martin, A. Nitschke, Monachium 1986.
• Błędowska z Działyńskich H., Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794‒1832, oprac. K. Kostenicz i Z. Makowiecka, Warszawa 1960.
• Borkowska U., Edukacja Jagiellonów, „Roczniki Historyczne” 2005, 71.
• Danysz A., O wychowaniu królewicza. Traktat humanistyczno‑pedagogiczny z roku 1502, w: tenże, Studia z dziejów wychowania w Polsce, Kraków 1921.
• Drążkowska A., Odzież dziecięca w Polsce w XVII i XVIII wieku, Toruń 2007.
• Gadomski J., Jan Wielki. Krakowski malarz z drugiej połowy wieku XV, Kraków 2005.
• Gaspard De Tende De Hauteville, Relation historique de la Pologne : contenant le pouvoir de ses rois, leur élection et leur couronnement, les privileges de la noblesse, la religion, la justice, les moeurs et les inclinations des Polonois; avec plusieurs actions remarquables / par le sieur de Hauteville, Paris 1697.
• Gliczner E., Książki o wychowaniu dzieci barzo dobre, pożyteczne i potrzebne z których rodzicy ku wychowaniu dzieci swych naukę dołożną wyczerpnąć mogą, Kraków 1558.
• Gliczner‑Skrzetuski E., Książki o wychowaniu dzieci barzo dobre, pożyteczne i potrzebne, z których rodzicy ku wychowaniu dzieci swych naukę dołożną wyczerpnąć mogą, Kraków 1896.
• Jagla J., Wieczna prośba i dziękczynienie. O symbolicznych relacjach między sacrum i profanum w przedstawieniach wotywnych z obszaru Polski Centralnej, Warszawa 2009.
• Katalog Zabytków sztuki w Polsce, t. 1 województwo krakowskie z. 6 powiat krakowski, Warszawa 1951.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985.
• Krzysztofowicz S., Śnieżyńska‑Stolot E., Obrazki wotywne z kościoła Bożego Ciała w Krakowie, „Polska Sztuka Ludowa” 1967, 1.
• O wychowaniu królewicza, w: Wybór pism pedagogicznych Polski doby Odrodzenia, oprac. J. Skoczek, Wrocław 1956.
• Otto‑Michałowska M., Gotyckie malarstwo tablicowe w Polsce, Warszawa 1982.
• Petrycy S., Przydatki do Ekonomiki Arystotelesowej, w: tegoż, Pisma wybrane, t. 2, Warszawa 1956.
• Petrycy z Pilzna S., Pisma wybrane, oprac. W. Wąsik, Warszawa 1956.
• Pseudo‑Plutarch, O wychowaniu dzieci, w: Źródła…t. 1.
• Rej M., Żywot człowieka poczciwego, oprac. J. Krzyżanowski, Wrocław 1956.
• Soranos, Ginekologia, „Roczniki TPN Poznańskiego”, 1902, t. 28.
• Szemiot S. S., Sumariusz wierszów, oprac. M. Korolko, Warszawa 1981, s. 176.
• Vautrin H., Obserwator w Polsce, w: Polska Stanisławowska w oczach cudzoziemców, oprac. Zawadzki W., t. 1, Warszawa 1963.
• Weichardt T. T., Rady dla matek względem zapobieżenia różnym słabościom i chorobom, którym dzieci od urodzenia swego podlegać mogą, Warszawa 1782.
• Żołądź‑Strzelczyk D., „Chwalebne wychowanie” dla „świetności domu” – dzieciństwo i edukacja w kręgach władzy w świetle tzw. listu królowej Elżbiety, w: Ekskluzywne życie – dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, s. 165‒173.
• Żołądź‑Strzelczyk D., Dziecko w dawnej Polsce, Poznań 2002.