Instytucja obserwatorów społecznych w polskim prawie wyborczym

• Authors: Szukalski Jerzy

Title variants

EN

Institution of social election observers in Polish electoral law

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule opisano instytucję obserwatorów społecznych w polskim prawie wyborczym. W pierwszej części opracowania przedstawiono genezę nowej instytucji, którą wprowadziła ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Dalsza cześć artykułu zawiera omówienie instytucji obserwatorów społecznych w drodze analizy stosownych przepisów znowelizowanego Kodeksu wyborczego oraz uchwał Państwowej Komisji Wyborczej. W konkluzji stwierdzono, że instytucja obserwatorów społecznych, obok funkcjonujących już w polskim prawie wyborczym instytucji mężów zaufania i międzynarodowych obserwatorów wyborów, stanowi istotny instrument kontroli prawidłowości i uczciwości procesu wyborczego. Jak się jednak wydaje głębsza refleksja, dotycząca instytucji obserwatorów społecznych będzie wymagała weryfikacji w praktyce, a do tego potrzebny jest ich udział przynajmniej w kilku procesach wyborczych.

EN

The article is the inclusion of social observer institutions in the Polish electoral law. The first part of the study presents the genesis of a new institution, introduced by the Act of 11 January 2018 on amending certain acts in order to increase the participation of citizens in the process of selecting, functioning and controlling some of the public bodies. The rest of the article discusses the institution of social observers by analyzing the relevant provisions of the amended Election Code and the resolutions of the National Electoral Commission. The conclusion was that the institution of social observers, in addition to the institutions of international election observers and persons of trust already functioning in the Polish electoral law, is an important instrument to control the correctness and integrity of the electoral process. However, as it seems, a deeper reflection on the institution of social observers will require verification in practice, and for this purpose their participation in at least a few electoral processes is necessary.

Keywords

PL

obserwator społeczny; prawo wyborcze; wybory; Kodeks wyborczy; Państwowa Komisja Wyborcza

EN

social observer; electoral law; elections; Election Code; National Electoral Commission

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Wyborcze
• Year: 2019
• Volume: 27
• Pages: 7-18

Contributors

author

Szukalski Jerzy

• Zakład Samorządu Terytorialnego i Polityki Społecznej, Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie

References

• Bajek Mateusz. 2018. Pierwsze wybory, w których możesz być obserwatorem, https://klubja¬giellonski.pl/2018/08/29/pierwsze-wybory-w-ktorych-mozesz-byc-obserwatorem/ (dostęp 23.03.2019).
• Bijoś Karol. 2018. Poradnik dla obserwatorów społecznych. Wybory samorządowe 2018. War¬szawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Hutcheson Derek S., Korosteleva Elena A. 2006. The Quality of Democracy in Post-Communist Europe, London: Routledge.
• Jarosz Zdzisław. 1989. „System wyborczy do Sejmu i Senatu”. Państwo i Prawo 5.
• Jaskiernia Jerzy. 2015. Kierunki pożądanych zmian polskiego prawa wyborczego w świetle ra¬portów misji obserwacyjnych Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. W Aktu¬alne problemy prawa wyborczego. Red. Bogusław Banaszak, Andrzej Bisztyga, Anna Feja¬-Paszkiewicz. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Kryszeń Grzegorz. 2016. „Uczciwość wyborów jako zasada prawa wyborczego”. Studia Wybor¬cze 21.
• Masso Iivi Anna. 2006. Democratic Legitimacy and the Politics of Rights: a Comparative Analy¬sis of the Con-ceptual Relationship between democracy and Rights. Helsinki: Helsinki Uni¬versity Press.
• Norris Pippa. 2004. Electoral Engineering: Voting Rules and Political Behavior. Cambridge: Cambridge University Press.
• Skotnicki Krzysztof. 2018. „Instytucja mężów zaufania w polskim prawie wyborczym w okresie międzywojennymˮ. Studia Wyborcze 25.
• Sokół Wojciech. 2007. Geneza i ewolucja systemów wyborczych w państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Żukowski Arkadiusz. 2004. System wyborczy do Sejmu i Senatu RP. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989–1993 (Dz. U. 1989, nr 19, poz. 102).
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz. U. 2011, nr 21, poz. 112).
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału oby¬wateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicz¬nych (Dz. U. 2018, poz. 131).
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 30 lipca 2018 r. w sprawie wzoru zaświadczenia dla obserwatora społecznego (M.P. 2018, poz. 795).
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 17 września 2018 r. w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych ds. ustalania wyników głosowania w obwodzie dotyczą¬cych zadań i trybu ustalania wyników głosowania w wyborach organów jednostek samo¬rządu terytorialnego zarządzonych na dzień 21 października 2018 r. (M.P. 2018, poz. 969).
• Obserwatorzy w działaniu. Fundacja Otwarta Polityka; http://odpowiedzialnapolityka.pl/index. php/obserwatorzy dlaczego-obserwacja/ (dostęp 12.03.2019).
• Petycja o wprowadzenie instytucji obserwatorów wyborów. 2016. Biuro Komunikacji Społecznej Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. (BKS/DPK-134–30601/16 JK); https://www.senat. gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k9/petycje/materialy/p9–27–16_mat.pdf (dostęp 23.03.2019).
• Petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej wprowadzenia do Kodeksu wy¬borczego instytucji krajowych obserwatorów wyborów niezwiązanych z komitetami wybor¬czymi. (P9–27/16) 2016. Senat Rzeczypospolitej Polskiej; http://www.senat.gov.pl/petycje/ wykaz-tematow-petycji/petycja,158; html (dostęp 23.03.2019).
• Petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej mającej na celu umożliwienie obserwacji przebiegu wyborów w Polsce oraz pracy organów wyborczych, w tym obwodowych komisji wyborczych, przez niezależnych obserwatorów krajowych. (P8–04/11). 2011. Senat Rzeczy-pospolitej Polskiej; http://www.senat. https://www.senat.gov.pl/petycje/wykaz-tematow-pe¬tycji/petycja,59.html