Kozioł ofiarny – kozioł wypędzony

• Authors: Rozmus Dariusz

Title variants

EN

Scape goat - emissary goat

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

We współczesnym kodzie kulturowym funkcjonuje pojęcie kozła ofiarnego. Jest ono zdecydowanie nadużywane. Zdaniem autora mija się ono z przekazem starożytnego rytuału oczyszczenia opisanego w Księdze Kapłańskiej 16; 7 – 27. W artykule przytoczono stanowisko na temat tego rytuału oparte na nauczaniu żydowskim nawiązującym do średniowiecznego myśliciela żydowskiego Majmonidesa. W obecnych czasach termin kozioł ofiarny może być wykorzystany nie tylko wobec niewinnych ofiar prześladowań, ale też wobec osób niewątpliwie winnych zarzucanych im czynów. Najniebezpieczniejsza zdaniem autora artykułu jest antropologiczna koncepcja mitologizacji przemocy, którą rozbudował francuski myśliciel René Girard. Konsekwentne przejęcie sposobu myślenia przedstawionego w tej koncepcji może prowadzić do pomniejszania odpowiedzialności prześladowców i morderców.

EN

The modern cultural code features the concept of a Scapegoat. It is definitely abused. According to the author, it departs from the account of the ancient ritual of purification described in the Book of Leviticus 16: 7-27. The article adduces the position about this ritual based on Jewish teaching referring to the medieval Jewish thinker, Maimonides. Nowadays, the term “scapegoat” may be used not only in reference to the innocent victims of persecution but also to people who are doubtlessly guilty of the acts of which they are accused. According to the author of the article, the anthropological mythologisation of violence which was elaborated by the French thinker, René Girard, is a most dangerous thing. A consistent adoption of the way of thinking presented in this concept may lead to the diminishing of the responsibility of persecutors and murderers.

Keywords

PL

kozioł ofiarny; kozioł wypędzony; Biblia; rytuał oczyszczenia; narodziny przemocy; krytyka koncepcji René Girarda

EN

Scape goat; Emissary goat; the Bible; the ritual of purification; the birth of violence; criticism of René Girard’s concept

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2016
• Volume: 16/2
• Pages: 103-119

Contributors

author

Rozmus Dariusz

• Wydział Administracji i Zarządzania Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu

References

• Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, Warszawa 2014.
• Bendowska M., hasło Jom Kipur, Jom (ha -)Kipurim, [w:] Polski słownik judaistyczny. Dzieje –Kultura – Religia – Ludzie, tom 1, Warszawa 2003.
• Bogucka M., Kategorie i funkcje społeczne kultury w perspektywie historycznej, Warszawa 2013.
• Bożymińska Z., Naimska M., hasło Azazel, [w:] Polski słownik judaistyczny. Dzieje – Kultura – Religia – Ludzie, tom 1, Warszawa 2003.
• Chamisza Chumsze Tora Chumasz Pardes Lauder, Księga Trzecia Wajikra. Przekład Pięcioksięgu z języka hebrajskiego opatrzony wyborem komentarzy Rabinów oraz hebrajski tekst komentarza Rasziego i Haftary z błogosławieństwem, Kraków 2005.
• Duma P., Śmierć nieczysta na Śląsku, Wrocław 2015.
• Eco U., Drugie zapiski na pudełku od zapałek. Historia i Sztuka, Poznań 1994.
• Einheitsübersetzung der Heiligen Schrift. Die Bibel, Stuttart 1980.
• Eliade M., Traktat o historii religii, Łódź 1993.
• Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Warszawa 2009.
• Frazer J.G., Złota Gałąź, Warszawa 1978.
• Fromm E., O nieposłuszeństwie i inne eseje, Kraków 2015.
• Girard R., Kozioł ofiarny, Łódź 1987.
• Good News Bible with Deuterocanonical Books? Apocrypha. Today ` s English Version, Great Britain – Glasgow 1979.
• Goodrick-Clark N., Okultystyczne źródła nazizmu, Warszawa 2010.
• Graves R., Patai R., Mity hebrajskie, Warszawa 1993.
• Holladay W.L., A Concise Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament. Based upon the Lexical Work of Ludwig Koehler and Walter Baumgartner, Leiden 1971.
• Hołówka J., Etyka w działaniu, Warszawa 2001.
• Hużanarow M., Stanisławski B., Szamani z doliny Samishasaj, „Archeologia Żywa” 2010.
• Jak modlą się Żydzi. Antologia modlitw. Wyboru dokonał, wstępami i przypisami opatrzył Maciej Tomal, Verbinum, Warszawa 2000.
• Lawick-Goodall van J., W cieniu człowieka, Warszawa 1974.
• Kryński J., Rymarek K., Poradnik. Przemoc rówieśnicza, Warszawa 2011.
• Lem S., Powrót z gwiazd, Warszawa 1961.
• Meeister A., hasło Azazel [w:] Praktyczny słownik biblijny, Warszawa 1994.
• Namysło A., Zanim nadeszła Zagłada… Żydzi w Zagłębiu Dąbrowskim w okresie okupacji niemieckiej, Sosnowiec 2008
• Prot K., Krzystoszek B., Rola kozła ofiarnego w analitycznej terapii grupowej, „Psychoterapia” 2011, 1(156).
• Ochman J., Średniowieczna filozofia żydowska. Historia filozofii żydowskiej, tom II, Kraków 1995.
• Orlov A.A., Dark Mirrors. Azazel and Satanael in Early Jewish Demonology, Albany 2011.
• Rhodes R., Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen, Warszawa 2015.
• Roux J.P., Krew. Mity, symbole rzeczywistość, Kraków 1994.
• Siemeński M., Księga świąt i obyczajów żydowskich. Było, minęło…, Warszawa 1993.
• Livingstone Smith D., Najbardziej niebezpieczne ze zwierząt. Natura ludzka i przyczyny wojen, Warszawa – Stare Groszki 2011.
• Stieblin-Kamieński M., Ze świata sag, Warszawa 1982.
• Unterman A., hasło Azazel, [w:] Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, Warszawa 1994.
• Waal de F., Małpa w każdym z nas. Dlaczego seks, przemoc i życzliwość są częścią natury człowieka, Kraków 2015.
• Watts J., Sheehan O., Atkinson Q. D., Bulbulia J., Gray R.D., Ritual human sacrifice promoted and sustained the evolution of stratified societies, “Nature” (14 April 2016), doi:10.1038/nature17159.