Prisca Theologia Mickiewicza

• Authors: Dariusz Seweryn

Title variants

EN

Mickiewicz’s Prisca Theologia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł, będący fragmentem przygotowywanej większej rozprawy, skupia się na operacjach – raczej symbolicznych aniżeli pojęciowych – jakie Mickiewiczowi w pierwszym kursie Literatury słowiańskiej służą do konstruowania obrazu przedchrześcijańskiej kultury duchowej Słowian wedle pożądanego, apriorycznego wzorca. Zjawisko to, rozpatrywane w kontekście wykraczającego poza romantyzm procesu kulturowego, znajduje analogię w humanistycznym koncepcie mitologicznej monogenezy, wyczerpująco opracowanym przez Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w traktacie Dii gentium. Mickiewicz dowodzi pierwotnego monoteizmu Słowian w trybie podobnym do tego, jaki w tradycji humanistycznego mitoznawstwa służył dowodzeniu pierwotnego monoteizmu Greków i Rzymian. Zbieżność ta nie jest motywowana bezpośrednią filiacją, lecz raczej wspólnotą pojęciowo-symbolicznego aparatu apologetycznej tradycji, której cechą znamienną jest kamuflowanie aporii generowanych przez pojęcie pierwotnej teologii. W związku z utrzymującym się nieporozumieniem, jakoby stanowisko Mickiewicza w tej kwestii było w zasadzie tożsame ze stanowiskiem Joachima Lelewela, artykuł, analizując założenia argumentacji obu autorów, wykazuje, że bliski im obu koncept pierwotnego słowiańskiego monoteizmu wynika w obu przypadkach z odmiennych, przeciwstawnych przesłanek i pełni odmienne funkcje.

EN

The article, which is a fragment of a larger dissertation under preparation, focuses on the operations – symbolic rather than conceptual – which Mickiewicz uses in the first course of Literatura słowiańska [Slavonic Literature] to construct an image of the pre-Christian spiritual culture of Slavs according to a desired, a priori model. This phenomenon, considered in the context of a cultural process going beyond Romanticism, finds analogy in the humanistic concept of mythological monogenesis, thoroughly developed by Maciej Kazimierz Sarbiewski in the treatise Dii gentium. Mickiewicz proves the original monotheism of the Slavs in a manner similar to the one used in the tradition of humanistic mythology to prove the original monotheism of the Greeks and Romans. This convergence is not motivated by direct filiation, but rather by a common conceptual and symbolic apparatus of the apologetic tradition, whose characteristic feature is the camouflage of aporias generated by the concept of primordial theology. Due to the ongoing misunderstanding that Mickiewicz’s position on this issue is basically the same as that of Joachim Lelewel, upon analysing the assumptions of the arguments of both authors, the article shows that the concept of original Slavic monotheism, which is close to both of them, in both cases results from different, contradictory premises and performs different functions.

Keywords

PL

Adam Mickiewicz; Joachim Lelewel; Maciej Kazimierz Sarbiewski; bóstwa słowiańskie; prelekcje paryskie; dyskurs symboliczny

EN

Adam Mickiewicz; Joachim Lelewel; Maciej Kazimierz Sarbiewski; Slavic deities; Parisian lectures; symbolic discourse

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2019
• Volume: 67
• Issue: 1: Literatura polska
• Pages: 107-127

Contributors

author

Dariusz Seweryn

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

References

• Berger Peter L., Luckmann Thomas, Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy, przeł. J. Niżnik, Warszawa 2010.
• Łowmiański Henryk, Religia Słowian i jej upadek (w. VI-XII), Warszawa 1986.
• Modzelewski Karol, Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
• Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza – wobec tradycji kultury polskiej i europejskiej. Próba nowego spojrzenia, red. Maria Kalinowska, Jarosław Ławski, Magdalena Bizior-Dombrowska, Warszawa 2011.
• Romantyzm środkowoeuropejski w kontekście postkolonialnym, red. Michał Kuziak, Bartłomiej Nawrocki, cz. II, Kraków 2016.
• Seweryn Dariusz, Prehistoria – średniowiecze – romantyzm. W kręgu indoeuropejskich tematów mitologicznych: od Dumézila do Słowackiego, Warszawa 2014.
• Seweryn Dariusz, Alegoria i problemy dyskursu symbolicznego, Lublin 2017.
• Stefanowska Zofia, Legenda słowiańska w prelekcjach paryskich, [w:] taż, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 2001.
• Trzcińska Izabela, Logos, mit i ratio. Wybrane koncepcje racjonalności od XV do XVII wieku, Kraków 2011.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2019.67.1-8