Family Structures and Population of Craftsman Households in Cossack Ukraine in the Second Half of the 18th Century

• Authors: Oksana Kovalenko

Title variants

PL

Struktura rodziny i populacji gospodarstw domowych rzemieślników na kozackiej Ukrainie w drugiej połowie XVIII wieku

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The aim of the article is to observe the demographical characteristics of the Cossack Hetmanate (an autonomous Cossack territory situated on the Left Bank of the Dnieper River), guild craftsman families and households in the second half of the 18th century in the cities of Poltava, Pereiaslav and Nizhyn. The index and size of the craftsman household population, and their family densities are analyzed, their family types and household development structure are defined on the basis of the General Description of the Leftbank Ukraine of 1765–1766 (“Rumyantsev Census”). Craft specialization was considered for this purpose – calculations were made separately for the most widespread crafts, given in all cities: weaving, blacksmithing, tailoring, shoemaking and butchering. It was determined that artisans settling in the Hetmanate cities were of a dispersive character, with guild craftsmen living in their own yards (99.2–81.3%). These households had simple residential accommodation, which included one house (50.2%) or a house with a pantry (16.1%). This means that artisans did not have a special space for workshops, excluding smithies located outside households. According to the demographic indexes, the craftsman population of Hetmanate cities fits the western European model, as the leading position belonged to the nuclear family (68.7%). Multifocal family occupies second place with 13.6% and the extended family occupies third place with 11.7%. On average, the population of the craftsman households was 5.8 people, with the density of their families 4.5 persons. This size was smaller than the Cossack and peasant (“pospolyti”) household size in the Hetmanate cities. Workers, apprentices, journeymen, relatives or other persons could also live in a household with a family. Master craftsmen taught from one to four apprentices simultaneously. Household size for artisans of different professions shows that, despite the regional diversity, butchers’ yards were sparsely populated, and the yards of weavers and shoemakers were the most crowded.

PL

Celem artykułu było ukazanie cech demograficznych rodzin rzemieślników cechowych i ich gospodarstw domowych w Hetmanacie Kozackim (kozackie terytorium autonomiczne położone na lewym brzegu Dniepru) w drugiej połowie XVIII wieku na przykładzie miast Poltava, Pereiaslav i Nizhyn. Przeanalizowano wskaźniki i wielkość populacji rzemieślników i ich rodzin, typy rodzinne i strukturę gospodarstw domowych na podstawie Generalnego Opisu Lewobrzeżnej Ukrainy z lat 1765–1766 („Spis ludności Rumiancewa”). W tym celu uwzględniono czynnik specjalizacji rzemieślniczej – obliczenia przeprowadzono osobno dla najbardziej rozpowszechnionych rzemiosł występujących we wszystkich miastach: tkactwa, kowalstwa, szewstwa i rzeźnictwa. Ustalono, że rzemieślnicy osiedli w miastach Hetmanatu byli rozproszeni, a rzemieślnicy cechowi zamieszkiwali we własnych domach z podwórzem i innymi przyległymi zabudowaniami o charakterze mieszkalnym lub gospodarczym („dvor”) (99,2–81,3%). Tego rodzaju gospodarstwa domowe funkcjonowały w prostej strukturze zabudowy, która obejmowała jeden dom (50,2%) lub dom ze spiżarnią (16,1%). Oznacza to, że rzemieślnicy nie mieli specjalnego miejsca na warsztaty, z wyjątkiem kuźni zlokalizowanych poza gospodarstwami domowymi. Na podstawie wskaźników demograficznych można stwierdzić, że ludność rzemieślnicza miast Hetmanatu wpasowywała się w model zachodnioeuropejski, jako że wiodąca pozycja należała do rodziny nuklearnej (68,7%). Rodzina złożona zajmowała drugie miejsce – 13,6%, a rodzina rozszerzona plasowała się na trzecim – 11,7%. Przeciętnie gospodarstwo domowe rzemieślnicze liczyło sobie 5,8 osoby, a obsada rodzin – 4,5 osoby. Wielkość ta była mniejsza w porównaniu z kozackimi i chłopskimi („pospolyti”) gospodarstwami domowymi w miastach Hetmanatu. Pracownicy, uczniowie, czeladnicy, krewni i inne osoby mogły również mieszkać w gospodarstwie domowym ze swoją rodziną. Mistrzowie przyuczali od jednego do czterech uczniów jednocześnie. Wielkość gospodarstw domowych rzemieślników różnych zawodów pokazuje, że pomimo różnorodności regionalnej domostwa („dvory”) rzeźników nie były silnie obsadzone, a domostwa tkaczy i szewców były najbardziej zagęszczone pod względem obsady osobowej.

Keywords

EN

Cossack Hetmanate; household; family; craftsmen; guild; apprenticeship; left bank; of the Dnieper River; historical demography

PL

Hetmanat kozacki; gospodarstwo domowe; rodzina; rzemieślnicy; gildia; nauka rzemiosła; lewy brzeg Dniepru; demografia historyczna

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przeszłość Demograficzna Polski
• Year: 2018
• Volume: 40
• Pages: 63-82

Contributors

author

Oksana Kovalenko

• National Academy of Sciences of Ukraine, Ceramology Branch of the Ethnology Institute

References

• Brown, Jim. “The Stem Family in Lower Austria, 1788–1848: Demographic and Economic Constraints”. The Stem Family in Eurasian Perspective. Revisiting House Societies, 17th-20th centuries, eds. Antoinette Fauve-Chamoux, Emiko Ochiai, 140– 149. Bern: Peter Lang, 2009.
• Kazimirov, Dmytro. Features of Forming and Developing Company Structures in Hetmanate in the Second Half of the 17–18th Century (Based on Materials of Mena’s Company/Squadron of Chernihiv Regiment). PhD Thesis. Kyiv: The Institute of the History of Ukraine of the National Academy of Sciences of Ukraine, 2012.
• Kapralj, Myron. Ljudy korporaciji: Ljvivsjkyj shevsjkyj cekh u XVII–XVIII st. Ljviv: ProstirM, 2012.
• Klymenko, Pylyp. Misto y terytoriia za Hetmanshchyny 1654–1764. Kyiv: UAN, 1926. Kohut, Zenon. Russian Centralism and Ukrainian Autonomy. Imperial Absorption of the Hetmanate, 1760s–1830s. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1990.
• Kovalenko, Oksana. Poltava XVII–XVIII st.. Kyiv: PP Oleh Filiuk, 2015.
• Kovaljsjkyj, Igor. “Gheneraljnyj opys 1765–1769 rr. – dzherelo dlja vyvchennja socialjno- -ekonomichnykh vidnosyn na Livoberezhnij Ukrajini”. Ukrajinsjkyj istorychnyj zhurnal 2 (1962): 97–103.
• Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2009.
• Laslett, Peter. “Family and Household as Work and Kin Group: Areas of Traditional Europe Compared”. In: Family Forms in Historic Europe, eds. Richard Wall, Jean Robin, Peter Laslett, 513–564. Cambridge: Cambridge University Press, 1983.
• Maksimovich, Grygoriy. Deyatelnost Rumyantseva-Zadunayskogo po upravleniyu Malorossiey”. Nezhin: Typography of Melenevskiy, 1913.
• Perkovskiy, Arnold. “O lyudnosti ukrainskogo dvora i velichine semi vo vtoroy polovine XVІІІ veka (po materialam Rumyantsevskoy opisi i tserkovnoy statistiki)”. Problemy istoricheskoy demografii SSSR (1977): 104–111.
• Putro, Oleksiy. “Gheneraljnyj opys 1765–1769 pp. jak dzherelo dlja vyvchennja socialjno- -ekonomichnykh vidnosyn na Livoberezhnij Ukrajini u drughij polovyni XVIII st.” Ukrajinsjkyj istorychnyj zhurnal 7 (1982): 143–149
• Schmidt, Joanna. “Wielkość i struktura gospodarstw domowych w Siemiatyczach w 1807 roku”. Przeszłość Demograficzna Polski 39 (2017): 141–166.
• Serdiuk, Ihor. Polkovykh horodov obyvateli: istorko-demohrafichna kharakterystyka miskoho naselennia Hetmanshchyny druhoi polovyny XVIII st. Poltava: ASMI, 2011.
• Serdjuk, Ihor. “Rumjancevsjkyj opys Malorosiji jak dzherelo vyvchennja demoghrafichnykh kharakterystyk mist Ghetjmanshhyny”. Istorychna pam’jatj 3 (2008): 144–152.
• Szołtysek, Mikołaj. “Three Kinds of Preindustrial Household Formation System in Historical Eastern Europe: A Challenge to Spatial Patterns of the European Family”. The History of the Family 13 (2008), 3: 225–257.
• Voloshyn, Yuriy. Kozaky i pospolyti. Miska spilnota Poltavy druhoi polovyny XVIII st. Kyiv: K.I.S., 2016.
• Voloshyn, Yuriy. “Naselennia domohospodarstv i struktura rodyn meshkantsiv Poltavy druhoi polovyny XVIII st. (za materialamy spovidnykh rozpysiv)”. Socium 10 (2013): 31–50.
• Voloshyn, Yuriy, Oleksandr Sakalo. “Naselenist domohospodarstv i struktura rodyn”. In: Ukrainskyi Hetmanat: narysy istorii natsionalnoho derzhavotvorennia XVII– XVIII st., eds. Valeriy Smolii, Olena Bachynska, Viktor Horobets, Oleksandr Hurzhii, Valentyna Matiakh, Yuriy Mytsyk, Valeriy Stepankov, Yaroslav Fedoruk, Taras Chukhlib, 274–303. Vol. 2. Kyiv: Instytut istorii Ukrainy, 2018.
• Voloshyn, Yuriy. “Household Composition and Family Structures of Ukrainian Cossacks in the Second Half of the Eighteenth Century”. The History of the Family 20 (2015), 1: 141–157.
• Voloshyn, Yuriy. Rozkolnytski slobody na terytorii Pivnichnoi Hetmanshchyny u XVIII st. (istoryko demohrafichnyi aspekt). Poltava: ASMI, 2005.

Identifiers

DOI

10.18276/pdp.2018.40-03