Zu Form und Bedeutung ausgewählter gegenwärtiger wertender substantivischer Derivate im Polnischen und Deutschen

• Authors: Magdalena Szulc-Brzozowska

Title variants

PL

Forma i znaczenie wybranych współczesnych nacechowanych wartościująco derywatów nominalnych w języku polskim i niemieckim

EN

On the Form and Meaning of the Selected Modern Evaluative Nominal Derivatives in Polish and German

• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Das Untersuchungsfeld des vorliegenden Beitrags stellen wertend markierte nominale Derivate aus kontrastiver Sicht (Polnisch-Deutsch) dar. Es handelt sich um Neologismen oder Okkasionalismen von einer generell undurchsichtigen semantischen Struktur, deren Derivationsbasis Eigennamen bilden, und die in den beiden Sprachen meistens etymologisch identische Derivationssuffixe aufweisen, hauptsächlich lateinischer Herkunft. Das Ziel der vorliegenden Analyse ist vor allem eine Untersuchung von Derivationsschemata in Bezug auf diese Suffixe in beiden Sprachen, von dem Grad der Wirkung der Suffixe auf diese Derivate, mit Berücksichtigung der Perspektive ihrer Internationalisierung, sowie ein Vergleich der Semantik derjenigen Derivate, die unter morphologischem Aspekt sich voneinander unterscheiden, aus Sicht ihrer semantischen Analogie.

PL

Tematem niniejszego artykułu są nacechowane wartościująco derywaty nominalne w ujęciu kontrastywnym niemiecko-polskim. Chodzi o neologizmy lub okazjonalizmy o generalnie nieprzejrzystej strukturze semantycznej, których podstawę derywacyjną stanowią nazwy własne i które w obu językach wykazują najczęściej tożsame etymologicznie sufiksy derywacyjne, głównie pochodzenia łacińskiego. Celem analizy jest przede wszystkim zbadanie schematów derywacyjnych w odniesieniu do tychże sufiksów w obu językach, stopnia oddziaływania sufiksów na te derywaty z uwzględnieniem perspektywy ich internacjonalizacji, jak również porównanie znaczenia derywatów zróżnicowanych w aspekcie struktury morfologicznej pod kątem ich analogii semantycznej.

EN

The paper deals with the evaluative nominal derivatives from contrastive point of view. The focus is given to neologisms or occasionalisms that are on the whole semantically opaque, whose derivative base is constituted by proper names and which show mostly identical suffixes, primarily Latinate, in the both languages. The aim of the analysis is to investigate the derivative schemes referring to the suffixes in the both languages as well as the extent to which the suffixes influence the derivatives from the perspective of their internationalization. The other searching aspect is set to compare the meaning of the derivatives that are underlined by different morphological structures, taking into account their semantic analogy.

Keywords

DE

Derivat; Neologismus; bewertende Funktion; kontrastive Analyse (Polnisch- Deutsch)

PL

derywat; neologizm; nacechowanie wartościujące; analiza kontrastywna (polsko- niemiecka)

EN

derivative; neologism; evaluative function; contrastive analysis (Polish-German)

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2016
• Volume: 64
• Issue: 5: Neofilologia
• Pages: 21-45

Contributors

author

Magdalena Szulc-Brzozowska

• Katedra Językoznawstwa Germańskiego w Instytucie Filologii Germańskiej KUL

References

• Bußmann, Hadumod (Hrsg.). 2008. Lexikon der Sprachwissenschaft. 4., durchgesehene und bibliographisch ergänzte Auflage. Stuttgart: Kröner Verlag.
• Gruszczyński, Włodzimierz, und Jerzy Bralczyk (Hrsg.). 2002. Słownik gramatyki języka polskiego. Warszawa.
• Grybosiowa, Antonina. 2002. „Dynamika zmian językowych o podłożu kulturowym u progu XXI wieku (na materiale polskim)”. In Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo. Red. Janusz Siatkowski i zespół, 75-82. Warszawa. http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl/ artykuly/AG_dynamika.pdf, Zugriff am 23.03.2014.
• Grzegorczykowa, Renata. 1984. Zarys słowotwórstwa polskiego: słowotwórstwo opisowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Heller, Klaus, Dieter Herberg, Christina Lange, Rosemarie Schnerrer, Doris Steffens. 1988. Theoretische und praktische Probleme der Neologismenlexikographie: Überlegungen und Materialien zu einem Wörterbuch der in der Allgemeinsprache der DDR gebräuchlichen Neologismen. Berlin: Akademie der Wissenschaften der DDR, Zentralinstitut für Sprachwissenschaft.
• Kinne, Michael. 1998. „Der lange Weg zum deutschen Neologismenwörterbuch. Neologismen und Neologismenlexikographie im Deutschen: Zur Forschungsgeschichte und zur Terminologie, über Vorbilder und Aufgaben”. In: Wolfgang Teubert (Hrsg.), 63-110. Neologie und Korpus. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Sękowska, Elżbieta. 2012. „Neologizmy słowotwórcze we współczesnej polszczyźnie (wybrane tendencje)“. Eslavistica Complutense 12: 97-103. http://revistas.ucm.es/index.php/ESLC/article/viewFile/ 38728/37445, Zugriff am 1.09.2013.
• Waszakowa, Krystyna. 2011. „Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku: dynamika procesów sprzyjających internacjonalizacji“. In Иccледoвания пo cлaвянcким языкaм 16-1, Ceyл, 16-1, 125-142. http://www.polon.uw.edu.pl/documents/9763960/10288234/waszak1. Zugriff am 23. 03. 2014.
• Wellmann, Hans. 1975. Deutsche Wortbildung. Typen und Tendenzen in der Gegenwartssprache. Zweiter Hauptteil: Das Substantiv. Düsseldorf: Pädagogischer Verlag Schwann.
• Wengeler, Martin. 2010. „Schäblerweise, Schrödenisierung und riestern. Formen und Funktionen von Ableitungen im öffentlichen Sprachgebrauch“. In Komparatistik online, 78-98. http://www.komparatistik-online.de/2010-1-6. Zugriff am 1.09.2013.
• Worbs, Erika, Andrzej Markowski, Andreas Meger. 2007. Polnisch-deutsches Wörterbuch der Neologismen. Neuer polnischer Wortschatz nach 1989. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Zimny, Rafał, und Paweł Nowak. 2009. Słownik polszczyzny politycznej po roku 1989. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Internetquellen
• Altkanzler Helmut Kohl — Der Club der Kohlisten. http://www.sueddeutsche.de/politik/altkanzler-helmut-kohl-der-club-der-kohlisten-1.318188. 12.07.2007, Zugriff am 21.12.2014.
• Analyse: Entwickelter Putinismus — Wandel ohne Entwicklung. http://www.bpb.de/ internationales/ europa/russland/165132/analyse-entwickelter-putinismus-wandel-ohne-entwicklung?p=all. 15.07.2013, Zugriff am 18.12.2014.
• Berluskonizm. http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/berluskonizm. 20.02.2011, Zugriff am 13.11.2014.
• Brudziński: rząd Tuska?. http://www.wprost.pl/ar/310606/Brudzinski-rzad-Tuska-Cudaki-Czeka-nas-miekka-putinada/. 13.03.2012, Zugriff am 18.12.2014.
• Były lepperysta i radny-leń ustawiają PO. http://gorzow. gazeta.pl/gorzow/1,36844,5776300,Byly_lepperysta _i_radny_len_ustawiaja_PO.html. 6.10.2008, Zugriff am 20.12. 2014.
• Clinton im Minenfeld. http://www.zeit.de/1993/22/clinton-im-minenfeld. 28.05.1993, Zugriff am 18.12.2014.
• Co to jest „putinizm”? Władimir Putin: nie wiem. http://wiadomosci.onet.pl/swiat/co-to-jest-putinizm-wladimir-putin-nie-wiem/85bw8. 9.09.2010, Zugriff am 12.11.2014.
• Co to jest Ziobryzm? Kim są ziobryści? Co mają wspólnego ze Zbigniewem Ziobrą? http://www.mowimyjak.pl/fakty/informacje/ziobryzm-co-to-jest-i-kim-sa-ziobrysci,22_32220.html. 27.10.2011, Zugriff am 12.11.2014.
• Demichnikizacja mediów dała by więcej. http://forum.gazeta.pl/forum/w,28,56234282,56254372, Demichnikizacja_ mediow_dala_by_w iecej.html?wv.x=.27.01.2007, Zugriff am 13.12. 2014.
• Demichnikizacja receptą na nowatorską Polskę. http://salonowcy.salon24.pl/409952,demichnikizacja-recepta-na-nowatorska-polske. 8.04.2012, Zugriff am 13.12. 2014.
• Der Anti- Terror- Krieg wird zur Phrase. http://www.welt.de/print-welt/article373837/Der-Anti-Terror-Krieg-wird-zur-Phrase.html. 13.02.2002, Zugriff am 12. 12. 2014.
• Die McDonaldisierung der Welt. http://www.format.at/articles/1231/525/336649/die-mcdonaldisierung-welt. 1.08. 2012, Zugriff am 12.12. 2014.
• Die Merkelisierung der Klimapolitik. http://www.klimaretter.info/kolumnen/kolumne-dr-h-e-ott2/5727-die-merkelisierung-der-umweltpolitik. 27.04.2010, Zugriff am 12.12. 2014.
• Die Weizsäckerisierung der Militanz oder die Banalität des Blöden. http://www. cafemorgenland.net/ archiv/1994/ 1994.03.27_weisz.htm. 27.03.1994, Zugriff am 3.11. 2014.
• Die Westerwellisierung der deutschen Europapolitik. http://www.linksfraktion.de/pressemitteilungen/ westerwellisierung-deutschen-europapolitik/. 24.03.2010, Zugriff am 18.12. 2014.
• Donaldyzacja życia. http://gosc.pl/doc/1816737.Donaldyzacja-zycia. 17.12.2013, Zugriff am 18.12.2014.
• Dopalacze, czyli Tuskizacja prawa. http://opinie.newsweek.pl/dopalacze--czyli-tuskizacja-prawa, 65799,1,1.html. 6.10.2010/ 9.08.2011, Zugriff am 18.12.2014.
• Do 15 lat grozi uczestnikom starć w Rzymie. http://m.onet.pl/wiadomosci/swiat,wb2fc. 18.10.2011, Zugriff am 30.06.2015.
• Doppelmoral der Putinisten. http://www.focus.de/politik/ausland/doppelmoral-der-putinisten-konflikte-kommentar_ id_5972102.html.15.09.2014, Zugriff am 1.07.2015.
• Dreikönigstreffen der FDP: Westerwelle verweigert die Selbstkritik. http://forum.spiegel.de/ showthread.php?t=26981&page=10&p=6913739&viewfull=1#post69 13739. 6.01.2011, Post. Unente, Zugriff am 19.12.2014.
• Duden online. McDonaldisierung. https://www.duden.de/rechtschreibung/McDonaldisierung. Zugriff am 14. 12.2014.
• Dyktatura ciemniaków w transformacji do III RP. http://sophia.salon24.pl/206279,dyktatura-ciemniakow-w-transformacji-do-iii-rp. 10.07.2010, Zugriff am 30.06.2015.
• Helmut Kohl. http://www.getidan.de/gesellschaft/georg_seesslen/34613/helmut-kohl. 14.07.2011, Zugriff am 18. 12.2014.
• Jak zostałem Putinistą in: http://lubczasopismo.salon24.pl/agentura/post/574087,jak-zostalem-putinista. 16.03.2014, Zugriff am 20.12.2014.
• Kaczoryzacja demokracji- felieton antysatyryczny. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s.4166. 2.06.2005, Zugriff am 15.12.2014. Kohlianer. http://www.sprengsatz.de/?p=3686. 26.07.2011, Zugriff am 21.12.2014.
• Lepperyzm. http://medykoemigrant.blox.pl/2006/04/Lepperyzm.html. 16.04.2006, Zugriff am 1.07.2015.
• Makdonaldyzacja — niewolnictwo XXI wieku?. http://www.national-geographic.pl/uzytkownik/ publikacje/ pokaz/luthien23/makdonaldyzacja-niewolnictwo-xxi-wieku/.7.11.2011, Zugriff am 29.06.2015.
• Merkelisierung. http://www.berliner-zeitung.de/archiv/merkelisierung,10810590,10950258.html. 23.08.2011, Zugriff am 12.12. 2014.
• NATO droht die ,Schröderisierung‘. http://www.eurotopics.net/de/home/medienindex/media_articles/ archiv_article/ARTICLE340 17-NATO-droht-die-Schroederisierung. 20.08.2008, Zugriff am 15.11.2014.
• Neue CDU-Führung gewählt — Die Merkelianer. http://www.sueddeutsche.de/politik/die-neue-fuehrung-der-cdu-die-merkelianer-1.1022980. 15.11.2010, Zugriff am 22.12.2014.
• Niesiołowski Suskiego nie dopuścił. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/niesiolowski-suskiego-nie-dopuscil-klasyczna-lepperiada,169250.html. 27.04.2011, Zugriff am 18.12. 2014.
• Nowa religia — palikotyzm. http://areopag21.pl/post/1352. 15.01.2012, Zugriff am 12.11.2014.
• Olejniczak o przerwaniu obrad: To skandal. http://forum.gazeta.pl/forum/w,902,50228485,50228838,Olejniczak_o_przerwaniu_obrad_To_skandal.html?wv.x=1. 12.10.2006, Zugriff am 12.11. 2014.
• Palikotyzm. http://www.newsweek.pl/palikotyzm,37971,1,1.html. 29.09.2009/31.03.2009, Zugriff am 20.12.2014.
• Pięta- jestem kaczystą, ale nie przeszkadza mi to postulatów Zbyszka. http://wiadomosci.onet.pl/ tylko-w-onecie/pieta-jestem-kaczysta-ale-nie-przeszkadza-mi-to-w-popieraniu-postulatow-zbyszka/d75eh. 7.11.2011, Zugriff 20.12.2014.
• PiS: zmiana składu Komisji ds. WSI to falandyzacja prawa. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/pis-zmiana-skladu-komisji-ds-wsi-to-falandyzacja-prawa,40712.html. 8.11.2007, Zugriff am 29.06.2015.
• Przy Tusku Miller jest człowiekiem zasad. http://www.wprost.pl/forum/122594/18692/Przy-Tusku-Miller-jest-czlowiekiem-zasad/. 30.01.2008, Kommentar Jerzyk, Zugriff am 19.12. 2014.
• Radikaler attackiert Regierung: „Sie sind Merkelisten“. http://www.abendblatt.de/politik/ausland/article 110775235/Radikaler-attackiert-Regierung-Sie-sind-Merkelisten.html. 8.11.2012, Zugriff am 21.12. 2014.
• Rozmawiajmy o Łodzi. http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?p=88510613. 13.02.12, 19. przemek 91, Zugriff am 1.07.2015.
• Schülerlexikon. Offenbachiade. http://m.schuelerlexikon.de/mobile_musik/Offenbachs_Operetten_Typus.htm. Zugriff am 19.12. 2014.
• Słownik Języka Polskiego (SJP) online. Bareizm. http://sjp.pl/bareizm. 6.11.2012, Zugriff am 14.12. 2014.
• Słownik Języka Polskiego (SJP) online. Wałęsizm. http://sjp.pl/wa%B3%EAsizm. Zugriff am 14.12. 2014.
• Smutek tropików, czyli wakacje w Egipcie... http://ostatniakohorta.wordpress.com/2014/01/25/smutek-tropikow-czyli-wakacje-w-egipcie. 25.01.2014, Zugriff am 12.11.2014.
• Stara ekipa Billa Clintona wraca do Białego Domu. http://www.dziennikbaltycki.pl/artykul/65483,stara-ekipa-billa-clintona-wraca-do-bialego-domu,id,t.html?cookie=1. 2.12.2008, Zugriff am 12.11.2014.
• Stoltenbergs Erbe. Der Finanzexperte Friedrich Merz ist erster Anwärter auf den Vorsitz der Unionsfraktion im Bundestag, http://www.zeit.de/2000/08/200008.merz_.xml. 17.02.2000, Zugriff am 22.12.2014.
• Totalna Kaczoryzacja Walbrzycha! https://www.facebook.com/mateusz.rambacher/posts/494975983888958. 28.12.2012, Zugriff am 14.12. 2014.
• Tusk kpi sobie z prawa; to donaldyzacja prawa. http://wiadomosci.wp.pl/kat,113994,title,Tusk-kpi-sobie-z-prawa-to-donaldyzacja-prawa,wid,11591825,wiadomosc.html?ticaid=11479e. 14.10.2009, Zugriff am 18.12.2014.
• Und plötzlich mögen sie sich wieder. http://www.tagesspiegel.de/politik/und-ploetzlich-moegen-sie-sich-wieder/1107632.html. 29.11.2007, Zugriff am 13. 11. 2014.
• Universallexikon. Münchhauseniade. http://universal_lexikon.deacademic.com/178954/M%C3%BCnchhausiade. 2012, Zugriff am 19.12. 2014.
• Überwachungsterror: Die Putiniade von Sotchi. http://www.focus.de/politik/gastkolumnen/vogel/olympische-spiele-2014-die-putiniade-von-sotschi_id_3546996.html. 7.02.2014, Zugriff am 19.12. 2014.
• Vermittlungsverfahren: Die große Hartz-IV-Show. http://forum. spiegel.de/ showthread.php? t= 29099&page= 14&p=7120941&viewfull= 1#post71 20941. 9.02.2011, Post. Macwoiferl, Zugriff am 21.12.2014.
• Was ist Merkelismus? http://www.seesslen-blog.de/2013/03/09/was-ist-merkelismus. 9.03.2013, Zugriff am 18. 12. 2014.
• Wikipedia. Berlusconismus. http://de.wikipedia.org/wiki/Berlusconismus. 26.06.2014, Zugriff am 18.12. 2014.
• Wikipedia. Neusprech/Neusprache. http://de.wikipedia.org/wiki/Neusprech. 20.08.2014, Zugriff am 14.12. 2014.
• Wikiquote. Kaczyzm. http://pl.wikiquote.org/wiki/Kaczyzm. 22.08.2013, Zugriff am 30.12. 2014.
• Wulffiade. http://klamurkisches.blogspot.com/2012/01/wulffiade.html. 8.01.2012, Kommentare. Zugriff 20.12. 2014.
• Zaraźliwy berlusconizm. http://wyborcza.pl/1,76842,10620985,Zarazliwy_berlusconizm.html. 12.11.2011, Zugriff am 13.11.2014.
• Zespół laska: rejestratory były kluczowym dowodem. http://wiadomosci.onet.pl/forum/zespol-laska-rejestratory-byly-kluczowymdowodem,1006376,13,czytaj-popularne.html. 7.10.2013, Kommentar. Wiegos, Zugriff am 19.12.2014.
• Ziobrysta Andrzej Dera: Jeśli nic się nie zmieni, PiS będzie już tylko przegrywać. http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,10586186,Ziobrysta_Andrzej_Dera_Jesli_nic_sie_nie_zmieni_.html. 3.11.2011, Zugriff am 20.12.2014.
• Zwyczajny Tuskizm. http://dorzeczy.pl/id,1898/Zwyczajny-tuskizm.html. 2.12.2013, Zugriff am 30.06.2015.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2016.64.5-2