Społeczeństwo obywatelskie, państwo opiekuńcze, mechanizm rynkowy. O zapomnianej zasadzie demokracji

• Authors: Przemysław Rotengruber

Title variants

EN

Civil Society, Welfare State, Market Mechanism. On Forgotten Role of Democracy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od niepamiętnych czasów lewicowi politycy oraz badacze społeczni krytycznie nastawieni do oświeceniowego ideału demokracji skupiają uwagę na tych dysfunkcjach życia publicznego, które ów ideał stawiają pod znakiem zapytania. Wyróżnione miejsce w tej krytyce zajmuje gospodarka rynkowa postrzegana jako sfera wyłączona spod kontroli społeczeństwa obywatelskiego. Władza pieniądza oraz demokratyczny sposób podejmowania decyzji pozostają w nieustającym konflikcie. W efekcie opinia publiczna państwa demokratycznego nie jest zdolna do obrony swojej autonomii. Tymczasem istnieje zapomniane rozwiązanie tego problemu. Teoria liberalna od jej XVIII-wiecznych początków kładzie nacisk na podstawową umiejętność uczestników rynku dotyczącą właściwej oceny różnorodnych dóbr oferowanych przez rynek. Jeśli więc rynek zinterpretować jako miejsce (paralelnej) promocji i dystrybucji produktów politycznych, to „polityczni konsumenci” nie powinni być postrzegani jak bezsilni interlokutorzy. Wręcz przeciwnie, ponieważ są zdolni do odróżniania lepszych propozycji politycznych od gorszych, mogą oni odgrywać aktywną rolę w życiu politycznym.

EN

From time immemorial the left wing politicians and social scientists critically disposed towards the Enlightenment ideal of democracy focus their attention on these dysfunctions of public life which put it into question. A special place in the critique occupies the problem of free market economy treated as the sphere (partially) excluded from control exercised by the civil society. The power of money and the democratic decision-making process are in permanent clash. The effect of this discrepancy is distorted picture of political life. Public opinion in democratic state is no longer able to defend its political autonomy. Meanwhile, there is forgotten solution. The liberal theory from its 18th century beginnings put stress to fundamental ability of market participants to estimate properly value of different goods (offered by the market). If the market is taken as the mechanism of parallel promotion and distribution of political products, then “political consumers” can no longer be treated as helpless actors. It`s just the opposite way. Since they are able to distinguish better political proposal from the worse ones, they can play active part in political life.

Keywords

PL

demokracja; społeczeństwo obywatelskie; państwo opiekuńcze; mechanizm rynkowy

EN

democracy; civil society; welfare state; market mechanism

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2015
• Volume: 157/2
• Pages: 231-247

Contributors

author

Przemysław Rotengruber

• Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89A, Poznań

References

• Arrow K., 1979, Eseje z teorii ryzyka. Tłum. B. Samojlik. Warszawa: PWN.
• Arrow K., 1985, Granice ryzyka. Tłum. A. Erlich. Warszawa: PWN.
• Bendix R., 1975, Max Weber. Portret uczonego. Tłum. K. Jakubowicz. Warszawa: PWN.
• Bourdieu P., Wacquant L. D., 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Tłum. A. Sawisz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
• Dahl R. A., 1995, Demokracja i jej krytycy. Tłum. S. Amsterdamski. Kraków: Znak.
• Durkheim E., 1985, Zasady Metody Socjologicznej. Tłum. J. Szacki. Warszawa: PWN.
• Rotengruber P., 2011, Dialogowe podstawy etyki gospodarczej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM w Poznaniu.
• Rotengruber P., 2013, Nauka wobec kryzysu gospodarczego, nauka wobec kryzysu zaufania. W: R. Kamiński, J. Sójka (red.), Czego uczy nas obecny kryzys. Poznań: PTE Oddział w Poznaniu.
• Rotengruber P., 2006, Perspektywy społecznego porozumienia. Pragmatyka dyskursu władzy. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Foucault M., 1998, Trzeba bronić społeczeństwa. Tłum. M. Kowalska. Warszawa: KR.
• Gasset J. O., y, 1998, Bunt mas. Tłum. P. Niklewicz. Warszawa: Muza.
• Giddens A., 2001, Nowe zasady metody socjologicznej. Pozytywna krytyka socjologii interpretatywnych. Tłum. G. Woroniecka. Kraków: Nomos.
• Giddens A., 2001, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Habermas J., 2007, Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Tłum. W. Lipnik, M. Łukasiewicz. Warszawa: WN PWN.
• Hertz A., 1994, Szkice o totalitaryzmie. Warszawa: WN PWN. Hindess B., 1999, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta. Tłum. D. Leszczyński, L. Rasiński. Warszawa–Wrocław: WN PWN.
• Locke J., 1992, Dwa traktaty o rządzie. Tłum. Z. Rau. Warszawa: WN PWN.
• Locke J., 1955, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego. Tłum. B. Gawecki. Warszawa: PWN.
• Pareto V., 1994, Uczucia i działania. Fragmenty socjologiczne. Tłum. M. Dobrowolskai in. Warszawa: WN PWN.
• Sen A., 2002, Rozwój i wolność. Tłum. J. Łoziński. Poznań: Zysk i S-ka.
• Weber M., 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Tłum. D. Lachowska. Warszawa: WN PWN.
• Ziółkowski M., 2000, Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego. Poznań: Humaniora.
• Zybertowicz A., 1995, Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Wyd. UMK.
• http://sejm.gov.pl/sejm7.nsf/komunikat.xsp?documentId=AE58A19C42B158E7C1257A-80003F1510&symbol=M_WYDARZENIA_KOMUNIKAT&SessionID=D4WWCVSJTU [dostęp 1.06.2015].