Poziome działanie praw jednostki jako rozwiązanie ustrojowe

• Authors: Wróblewska Iwona
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Akceptacja generalnej formuły poziomego działania praw i wolności jednostki w postaci odpowiednich unormowań na szczeblu konstytucyjnym jest rozwiązaniem oryginalnym, występującym w niewielu państwach, w tym m.in. w RPA i Grecji. W artykule pokazano okoliczności i konsekwencje wprowadzenia takich regulacji w świetle wypowiedzi doktryny i judykatury. Zauważono również, na przykładzie RFN, że brak wyraźnych regulacji nie jest przeszkodą w faktycznym uznawaniu horyzontalności poszczególnych praw i wolności w orzecznictwie sądowym. Przedstawione zostały najważniejsze argumenty zwolenników i przeciwników uznawania poziomej skuteczności konstytucyjnych praw i wolności. Badania przeprowadzone na potrzeby artykułu pozwoliły sformułować wniosek, iż w nauce prawa na świecie zasadniczo akceptowany jest jedynie pośredni poziomy skutek praw i wolności konstytucyjnych w postaci ich oddziaływania na stosunki między jednostkami za pomocą klauzul generalnych i zwrotów niedookreślonych prawa prywatnego.

EN

The acceptance of the general formula of the horizontal effect of constitutional rights and freedoms in the form of appropriate regulation at the constitutional level is original solution present in few countries, for example in Republic of South Africa and Greece. The article shows the background and the consequences of the introduction of these regulations in the light of statements of legal doctrine and judicature. It is also noticed on an example of Federal Republic of Germany, that the lack of distinct regulation is not a hindrance to practical recognition of the horizontality of particular rights and freedoms in jurisprudence. In the article are presented crucial arguments of followers and oponents of horizontal effect of constitutional rights and freedoms. Research done for the article lead to the general conclusion that the legal doctrine in the world is ready to accept in principle only indirect third party effect of constitutional rigts via the general provisions of private law.

Keywords

PL

prawa i wolności konstytucyjne; skutek poziomy; działanie horyzontalne; skuteczność praw podstawowych między jednostkami Konstytucja RPA; Konstytucja Grecji; Konstytucja USA; Konstytucja RFN; Drittwirkung

EN

third party effect of human rights; horizontal effect; the Constitution of; South Africa; the Constitution of Greece; the Constitution of the USA; the Constitution; of Germany; Drittwirkung

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2014
• Issue: 1 (17)
• Pages: 55-72

Dates

published

2014-02-28

Contributors

author

Wróblewska Iwona

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika

References

• Doris Ph., Die Geltung von Grundrechten in Privatrechtsbeziehungen, für die sich diese Rechte eignen (Art. 25 Abs. 1 S. 3 gr. Verfassung), Festschrift für Claus-Wilhelm Canaris zum 70 Geburtstag, Bd. II, München 2007.
• Garlicki L., Uwagi do art. 30, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. idem, Warszawa 2003.
• Garlicki L., Uwagi do art. 31, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. idem, Warszawa 2003.
• Guckelberger A., Die Drittwirkung der Grundrechte, „Juristische Schulung” 2003, H. 12.
• Fabisch D., Die unmittelbare Drittwirkung der Grundrechte im Arbeitsrecht die Auswirkungen der von Hans Carl Nipperdey begründeten Lehre auf die Rechtsprechung des Bundesarbeitsgerichts, Frankfurt am Main–New York 2010.
• Jarosz-Żukowska S., Problem horyzontalnego stosowania norm konstytucyjnych dotyczących wolności i praw jednostki w świetle Konstytucji RP, [w:] Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP, red. M. Jabłoński, Warszawa 2010.
• Kędzia Z., Burżuazyjna koncepcja praw człowieka, Wrocław–Warszawa–Kraków––Gdańsk 1980.
• Kędzia Z., Horyzontalne działanie praw obywatelskich, [w:] Państwo – Prawo – Obywatel. Zbiór studiów dla uczczenia 60-lecia urodzin i 40-lecia pracy naukowej Profesora Adama Łopatki, red. J. Łętowski, W. Sokolewicz, Wrocław 1989.
• Linders H., Über die Frage der unmittelbaren Bedeutung der Grundrechtsbestimmungen des Bonner Grundgesetzes für den privatrechtlichen Rechtsverkehr, Münster, 1961.
• Lücke J., Die Drittwirkung der Grundrechte an Hand des Art. 19 Abs. 3 GG: Zur horizontalen Geltung der Grundrechte in neuer Sicht, „Juristen Zeitung”, 54 Jahrg., Nr 8, 16 April 1999.
• Łabno-Jabłońska A., Zasada bezpośredniego obowiązywania konstytucyjnych praw i wolności jednostki. Analiza prawnoporównawcza, [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
• Rabe J., Equality, Affirmative Action and Justice, Books On Demand Gmbh 2001.
• Silveira A., Madeira Froufe P., Canotilho M., Protection of Fundamental Rights post-Lisbon: The Interaction between the EU Charter of Fundamental Rights, the European Convention on Human Rights (ECHR) and National Constitutions, http://www.cedu.direito.uminho.pt/uploads/FIDE%202012_final.pdf (11.09.2013).
• Skwara B., Horyzontalny skutek praw i wolności jednostki w systemie Konstytucji RP, [w:] Dylematy praw człowieka, red. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2008.
• Thüsing G., Die „Drittwirkung der Grundrechte” im Verfassungsrecht der Vereinigten Staaten, „Zeitschrift für Vergleichende Rechtswissenschaft” 2000, Bd. 99.
• Van der Walt J., Drittwirkung in Südafrika und Deutschland: Ein Forschungsbericht, „Die Öffentliche Verwaltung” 2001, H. 19.
• Wiśniewski L., Zakres ochrony prawnej wolności człowieka i warunki jej dopuszczalnych ograniczeń w praktyce, [w:] Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce, idem, Warszawa 2006.
• Wojtyczek K., Horyzontalny wymiar praw człowieka zagwarantowanych w Konstytucji RP, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1999, z. 2.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2014.01.03