O nauczaniu przedmiotu „wielkie struktury społeczne” dawniej i obecnie: Zaproszenie do dyskusji

• Authors: Słomczyński Kazimierz M.

Title variants

EN

On Teaching “Macrosociology” in The Past and at Present: An Invitation to Discussion

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Analiza programów nauczania socjologii daje asumpt do refleksji nad kształtem i perspektywami rozwoju dyscypliny. Artykuł przedstawia program z „socjologii wielkich struktur społecznych”, jaki obowiązywał studentów trzeciego roku socjologii w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego w roku akademickim 1989–1990. Obecne programy z makrosocjologii dla studentów studiów licencjackich są skromniejsze zarówno pod względem przerabianego materiału, jak i ram czasowych, co w dużej mierze wynika z reformy studiów. Wszakże trzon makrosocjologii pozostaje ten sam, z naciskiem na mechanizmy powstawania i utrzymywania nierówności społecznych wewnątrzkrajowych i międzykrajowych. Czy zajęcia z tego przedmiotu powinny koncentrować się raczej na substantywnej wiedzy („kto, co kiedy ustalił”), czy raczej na narzędziach prowadzących do osiągania wiedzy („jakie są dane i co należy z nimi robić”)? Zachęcając do dyskusji na ten temat, w artykule przedstawiono argumenty za odejściem od dotychczasowej praktyki i potraktowanie ukształtowanego już kanonu uczenia „socjologii wielkich struktur społecznych” jako historycznej bazy, na której należy zbudować coś nowego – zajęcia zorientowane praktycznie.

EN

The analysis of the teaching programs in sociology is a springboard for the examination of the discipline’s current state and development perspectives. This paper presents the syllabus of the course ‘Sociology of Social Structure – Macrosociology’ for undergraduate students of sociology at the Institute of Sociology, University of Warsaw, in academic year 1989–1990. When this syllabus is compared with current syllabi of macrosociology at selected universities in Poland it surfaces that there are fewer topics covered and fewer class-hours allocated to the course, mainly due to the general curriculum reforms in Poland. Yet, the core of this course remains the same as it used to be, with the focus on the mechanisms of raising and maintaining social inequality. The following question arises: Should the course focus on the established substantial knowledge (‘who found what and when’) or rather on the methods of creating new knowledge (‘what are the data sources and how to use them’). Inviting a discussion on this issue, the paper provides the arguments for practice-oriented course in macrosociology.

Keywords

PL

wielkie struktury społeczne; makrosocjologia; kształcenie socjologów

EN

large social structures; macrosociology; teaching sociology

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2020
• Issue: 1(236)
• Pages: 5-36

Contributors

author

Słomczyński Kazimierz M.

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN
• The Ohio State University

References

• Bartoszek, Adam. 2017. Socjologia jako wiedza społecznie użyteczna – wrażliwość, wyobraźnia czy gra akademickich statusów? W: J. Wyleżałek, red. Społeczne funkcje uniwersytetu w czasach dynamicznych zmian. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 181–98.
• Bielecka-Prus, Joanna. 2009. Społeczne role socjologów w PRL. Przegląd Socjologiczny, 58, 2: 71–103.
• Brezina, Timothy. 1996. Teaching Inequality: A Simple Counterfactual Exercise. Teaching Sociology, 24: 218–24.
• Bucholc, Marta. 2016. Sociology in Poland. To Be Continued? London: Palgrave.
• Coghlan, Catherine, Denise W. Huggins 2004. “That’s not fair!”: A Simulation Exercise in Social Stratification and Structural Inequality. Teaching Sociology, 32: 177–87.
• Dyskusja [Andrzej Kwilecki, Władysław Kwaśniewicz, Witold Morawski, Piotr Sztompka, Paweł Łączkowski, Andrzej Borucki, Władysław Jacher, Andrzej Przestalski, Egeniusz Kośmicki, Renata Suchocka, Wojciech Janik, Marian Malikowski, Daniel Markowski, Franciszek Krzykała]. 1986. Dyskusja nad nauczaniem socjologii w Polsce. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 48, 3: 249–317.
• Giza-Poleszczuk, Anna. 1991. Kogo i do czego kształcimy, czyli dylematy socjologii akademickiej. Studia Socjologiczne 3–4, 123–124: 218–27.
• Gorlach, Krzysztof. 2011. Tam, gdzie rodzi się społeczeństwo. Studia Socjologiczne, 2, 201: 193–214.
• Górniak, Jarosław red. 2015. Diagnoza szkolnictwa wyższego. Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część III. Warszawa: FRP i KRASP.
• Groves, Julian M., Charles Warren, Jerome Witschger. 1996. Reversal of Fortune: A Simulation Game for Teaching Inequality in the Classroom. Teaching Sociology, 24: 364–71.
• Levenson, Cathy W. 2010. Enhancing Undergraduate Research in the Arts and the Humanities. Peer Review, 12, 2: 23–38.
• Lopatto, David. 2006. Undergraduate Research as a Catalyst for Liberal Learning. Peer Review, 8, 1: 22–5.
• Lopatto, David. 2010. Undergraduate Research as a High–Impact Student Experience. Peer Review, 12, 2: 83–92.
• Jacher, Władysław. 2010. Refleksje o kształceniu socjologów. Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa, 1: 263–268.
• Kraśko, Nina. 1996. Instytucjonalizacja socjologii w Polsce 1920–1970. Warszawa: PWN.
• Kraśko, Nina. 2010. Instytucjonalizacja socjologii w Polsce 1970–2000. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kraśniewski, Andrzej. 2015. Wyzwania dla jakości kształcenia w świetle nowych trendów w dydaktyce akademickiej. W: J. Górniak, red. Diagnoza szkolnictwa wyższego. Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część III. Warszawa: FRP i KRASP, 151–170.
• Kulpińska, Jolanta. 2003. Konferencja Instytutów Socjologii – w poszukiwaniu standardów. W: K. Szafraniec, W. Wincławski, red. Socjologia w szkołach wyższych w Polsce. Kształcenie socjologów i nauczanie socjologii po 1989 roku. Toruń: Wydawnictwo UMK, 97–107.
• Lutyński, Jan. 1966. Program studiów na kierunku socjologii pracy na Uniwersytecie Łódzkim. Przegląd Socjologiczny, 20, 1: 203–5.
• Lutyński, Jan. 1968. Główne tendencje w nauczaniu socjologii w Polsce. Przegląd Socjologiczny, 22, 1: 21–32.
• Lutyński, Jan. 1987. Niektóre uwarunkowania rozwoju socjologii polskiej i ich konsekwencje. W: E. Wnuk-Lipiński, red. Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny: Materiały. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne. Zarząd Główny, 152–70.
• McCammon, Lucy. 1999. Introducing Social Stratification and Inequality: An Active Learning Technique. Teaching Sociology, 27: 44–54.
• Michałowska, Elżbieta. 2014. Kształcenie socjologów. W: W. Warzywoda Kruszyńska, red. Społeczeństwo, edukacja, praca. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 181–94.
• Misra, Joya 1997. Teaching Stratification: Stimulating Interest and Critical Thinking through Research. Teaching Sociology, 25: 278–291.
• Mucha, Janusz. 2017. Rola socjologii i socjologów we współczesnym społeczeństwie. Studia Socjologiczne 1, 224: 331–38.
• Nowak, Jacek. 2011. Kształcenie socjologów w kontekście Krajowych Ram Kwalifikacji. Przegląd Socjologiczny, 60, 4: 87–105.
• Sernau, Scott. 1995. Using a Collaborative Problem-Solving Approach in Teaching Social Stratification. Teaching Sociology, 23: 364–73.
• Siemiątkowska, Agata. 2017. Dlaczego warto studiować socjologię? Wybrane aspekty funkcjonowania współczesnych uczelni wyższych – przestrzeń naukowa i społeczna. W: J. Wyleżałek, red. Społeczne funkcje uniwersytetu w czasach dynamicznych zmian. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 293–300.
• Szafraniec, Krystyna, 2011. Jak i po co kształcimy socjologów. Przegląd Socjologiczny, 60, 4: 9–38.
• Walczak-Duraj, Danuta. 2018. Miejsce kompetencji humanistycznych i dyspozycji etycznych w treściach kształcenia polskich socjologów. Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa, 9, 1: 19–31.
• Wasilewski, Krzysztof. 2003. Przemiany w kształceniu na studiach wyższych. Przypadek socjologii. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Socjologia Wychowania, 15, 360: 60–75.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2020.132449