Kilka uwag na temat antropologii literatury we Włoszech. O propozycji Fabia Dei

• Authors: Małgorzata Rygielska

Title variants

EN

Several remarks on the anthropology of literature in Italy. On Fabio Dei's proposal

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie nurtu antropologii literatury we Włoszech, reprezentowanego przez Fabia Dei (a także innych uczonych takich, jak Pietro Clemente, Zelda Alice Franceschi czy Valerio Petrarca). Fabio Dei, antropolog kultury, rozważa skomplikowane związki antropologii i literatury, uwzględniając przede wszystkim problematykę literatury jako źródła do badań nad kulturą oraz zagadnienie pisarstwa antropologicznego (w tym literackości relacji z badań terenowych). Refleksję nad antropologią i literaturą we Włoszech odnosi do rozwoju włoskich badań ludoznawczych, folkloroznawczych i filologicznych.

EN

The aim of this paper is to present an Italian trend of the anthropology of literature represented by Fabio Dei (as well as other scholars, such as Pietro Clemente, Zelda Alice Franceschi, and Valerio Petrarca). Fabio Dei, an anthropologist of culture, analyses complex ties between anthropology and literature. First of all, he understands literature as a source of the study of culture. Also, he discusses the idea of anthropological writing (including the literary character of field research accounts). He refers his reflections on anthropology and literature in Italy to the development of Italian ethnography, folklore studies and philology.

Keywords

PL

antropologia kultury; antropologia literatury; Fabio Dei; pisarstwo antropologiczne; źródła w antropologii

EN

anthropology of culture; anthropology of literature; Fabio Dei; anthropological writing; sources in anthropology

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2014
• Volume: 57/113 z. 1
• Pages: 273-292

Dates

published

2014

Contributors

author

Małgorzata Rygielska

• Zakład Teorii i Historii Kultury, Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego

References

• Amit V. (2000), Constructing the Field: Ethnographic Fieldwork in the Contemporary World, Routledge, London.
• Antropologia kultury — antropologia literatury (2005), pod red. E. Kosowskiej, E. Jaworskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Antropologia kultury — antropologia literatury. Na tropach koligacji (2007), pod red. E. Kosowskiej, A. Gomóły, E. Jaworskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Antropologia pisma. Od teorii do praktyki (2010), pod red. Ph. Artièresa, P. Rodaka, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Antropologia słowa: zagadnienia i wybór tekstów (2003), oprac. G. Godlewski, A. Mencwel, R.Sulima, wstęp i red. G. Godlewski, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Bachmann-Medick D. (2012), Cultural turns: nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Bortoluzzi M. (2009), La struttura del desiderio. Note su antropologia e letteratura, „(Con)textos. Revista d’antropologia i investigació social”, nr 3.
• Brocki M. (2008), Antropologia: literatura, dialog, przekład, Wydawnictwo Katedry Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Clemente P., Dei F. (1993), I fabbricanti di alieni . Sulla descrizione in antropologia [w:] Il sapere dell’antropologia. Pensare, descrivere, comprendere l’altro, pod red. U. Fabiettiego, Mursia, Milano.
• Clifford J. (1983), On ethnographic authority, „Representations”, nr 2.
• Clifford J (1988), The Predicament of Culture. Twentieth-Century Ethnography, Literature and Art, Harvard U.P., Cambridge Mass.
• Clifford J (2000), Kłopoty z kulturą: dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przeł. E. Dżurak i in., Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Cocchiara G. (1971), Dzieje folklorystyki w Europie, przeł. W. Jekiel, wstęp i rozdział o folklorystyce polskiej napisał J. Krzyżanowski, PIW, Warszawa.
• Crocioni G. (1928), Problemi fondamentali del folklore, con due lezioni sul folklore e D’Annunzio, N. Zanichelli, Bologna.
• Crocioni G (1948), Il Leopardi e le tradizioni popolare, A. Corticelli, Milano.
• Crocioni G (1954), Folklore e letteratura, L.S. Olschki, Firenze.
• Crocioni G (1970), Le tradizioni popolari nella letteratura italiana, L.S. Olschki, Firenze.
• De Martino E. (1971), Ziemia zgryzoty. Przyczynek do historii życia religijnego południowych Włoch, przeł. W. Marucha, wstęp M. Nowaczyk, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Dei F. (1991), La controversia Mead-Freeman, „L’Uomo”, t. 4, nr 2.
• Dei F (1993a), Fatti, finzioni, testi: sul rapporto tra antropologia e letteratura, „Uomo e cultura”, nr 4.
• Dei F (1993b), Il modernismo e le condizioni della rappresentazione etnografica, „Etnoantropologia”, nr 1.
• Dei F (1995), Esiste un’antropologia postmoderna?, „Il mondo”, nr 2–3.
• Dei F (1997), From the native’s point of view. Representations of Central Italy in anthropological discourse, „Europaea”, nr 3.
• Dei F (1998), La discesa agli inferi. James G. Frazer e la cultura del Novecento, Argo, Lecce.
• Dei F (2002), Beethoven e le mondineRipensare la cultura popolare, Meltemi, Roma.
• Dei F (2007), Storia, memoria e ricerca antropologica [w:] Incontri etnografici. Processi cognitivi e relazionali nella ricerca sul campo, pod red. C. Gallini, G. Satty, Meltemi, Roma.
• Dei F (2012), Antropologia culturale, il Mulino, Bologna.
• Domenichelli M. (2008), Thick Description e critica dell’ideologia, „L’immagine riflessa”, t. 17.
• Erickson V. O. (1988), „Buddenbrocks”, Thomas Mann, and north German social class: an application of literary anthropology [w:] Literary Anthropology. A new Interdysciplinary Approach to People, Signs and Literature, pod red. F. Poyatosa, Benjamins, Amsterdam–Philadelphia.
• Fabian J. (1996), Time and Work of Anthropology. Critical Essays 1971−1991, Harwood Academic Publishers, Amsterdam.
• Foucault M. (2005), Słowa i rzeczy: archeologia nauk humanistycznych, t. 2, przeł. T. Komendant, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
• Franceschi Z. A. (2006), Storie di vita: percorsi nella storia dell’antropologia americana, CLUEB, Bologna.
• Geertz C. (1988), Works and Lives. The Anthropologist as Author, Stanford U.P., Stanford.
• Geertz C (2000), Dzieło i życie. Antropolog jako autor, przeł. S. Sikora i E. Dżurak, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Geertz C (2005), Interpretacja kultur: wybrane eseje, przeł. M. M. Piechaczek, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Godlewski G. (2008), Słowo – pismo – sztuka słowa: perspektywy antropologiczne, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Hammersley M., Atkinson P. (2000), Metody badań terenowych, przeł. S. Dymczyk, Zysk i S-ka, Poznań.
• Handler R. (1986), Vigourous Male and the Aspi ring Female: poetry, personality and culture in Edward Sapir and Ruth Benedict [w:] Malinowski, Rivers, Benedict and the Others: essays on culture and persona lity, pod red. in G. W. Stockinga Jr., Wisconsin U.P., Madison.
• Handler R., Segal D. A. (1990), Jane Austin and the Fiction of Culture. An Essay on the Narration of Social Realities, University of Arizona Press, Tuscon.
• Kaniowska K. (1999), Opis – klucz do rozumienia kultury, PTL, Łódź.
• Kaniowska K (2003), Antropologia i problem pamięci, „Konteksty” nr 3−4.
• Kasperski E. (2006), Świat człowieczy: wstęp do antropologii literatury, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, „Aspra-Jr”, Pułtusk–Warszawa.
• Kołłątaj H. (1844), Listy w przedmiotach naukowych, t. 1, wydał F. Kojsiewicz, W Drukarni Uniwersyteckiej, Kraków.
• Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Naukowe PWN, Warszawa.
• Kopczyńska-Jaworska B. (1971), Metodyka etnograficznych badań terenowych, PWN, Warszawa–Łódź.
• Kornacka M. (2002), Próg terminologizacji [w:] Języki specjalistyczne. Słownik terminologii przedmiotowej, pod red. J. Lukszyna, Katedra Języków Specjalistycznych UW, Warszawa.
• Kosowska E. (1990), Postać literacka jako tekst kultury, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
• Kosowska E (2002), Negocjacje i kompromisy: antropologia polskości Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
• Kosowska E (2003), Antropologia literatury: teksty, konteksty, interpretacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Kosowska E (2014), Temat olbrzymi w „Nauce Nowej” i „Nowych Atenach”, w druku.
• Kostera M. (2003), Antropologia organizacji: metodologia badań terenowych, Naukowe PWN, Warszawa.
• Kuligowski W. (2001), Antropologia refleksyjna: o rzeczywistości tekstu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje (2012), pod red. T. Walas, R. Nycza, Universitas, Kraków.
• Kulturowa teoria literatury: pojęcia i problemy (2006), pod red. M. P. Markowskiego, R. Nycza, Universitas, Kraków.
• Lévi-Strauss C., Eribon D. (1994), Z bliska i z oddali, przeł. K. Kocjan, „Opus”, Łódź.
• Literary Anthropology. A new Interdisciplinary Approach to People, Signs and Literature (1988), pod red. F. Poyatosa, Benjamins, Amsterdam–Philadelphia.
• Literature and Anthropology (1989), pod red. P. A. Dennisa, W. M. Aycocka, Lubbock — Texas University Press, Texas.
• Lubaś M. (2003), Rozum i etnografia. Przyczynek do krytyki antropologii postmodernistycznej, „Nomos”, Kraków.
• Maciejewska K. (2002), Uwagi o historii i teraźniejszości środowiska etnologicznego i antropologicznego we Włoszech, „Lud” t. 86.
• Malewska-Szałygin A. (2010), Nieprzemijający urok monografii terenowych [w:] Antropolog wobec współczesności, pod red. A. Malewskiej-Szałygin, M. Radkowskiej-Walkowicz, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Warszawa.
• Malinowski B. (1986), Ogrody koralowe i ich magia. Studium metod uprawy ziemi oraz obrzędów towarzyszących rolnictwu na Wyspach Trobrianda. Opis ogrodnictwa, Dzieła, t. 4, cz. 2, przeł. A. Bydłoń, red. nauk. A.K. Palucha, PWN, Warszawa.
• Markiewicz H. (2008), O antropologii literackiej – z umiarem, „Ruch Literacki”, nr 2.
• Mencwel A. (2006), Wyobraźnia antropologiczna: próby i studia, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Mitosek Z. (2001), Rodzina w opowiadaniu, opowiadanie w rodzinie [w:] Praktyki opowiadania, pod red. B. Owczarka, Z. Mitosek, W. Grajewskiego, Universitas, Kraków.
• Mokrzan M. (2010), Tropy, figury, perswazje: retoryka a poznanie w antropologii, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wrocław.
• Momigliano A. (1984), Sui fondamenti della storia antica, Einaudi, Torino.
• Narracja i tożsamość. Antropologiczne problemy literatury (2004), pod red. W. Boleckiego, R. Nycza, Fundacja Centrum Międzynarodowych Badań Polonistycznych: IBL PAN, Warszawa.
• Narracja i tożsamość. Narracje w kulturze (2004), pod red. W. Boleckiego, R. Nycza, Fundacja Centrum Międzynarodowych Badań Polonistycznych: IBL PAN, Warszawa.
• Nisticò R. (2007), Literatura postmodernistyczna w ujęciu etnograficznym — paradygmat włoskiego antropologa Ernesto de Martino, przeł. K. Wojtynek-Musik [w:] Antropologia kultury — antropologia literatury. Na tropach koligacji, pod red. E. Kosowskiej, A. Gomóły, E. Jaworskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Nycz R. (2006), Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego [w:] Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje (2012), pod red.T. Walas, R. Nycza, Universitas, Kraków.
• Nycz R (2012a), KTL — wyjaśnienia i propozycje [w:] Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, pod red. T. Walas, R. Nycza, Universitas, Kraków.
• Nycz R (2012b), Poetyka doświadczenia. Teoria — nowoczesność — literatura, IBL PAN, Warszawa.
• Pacukiewicz M. (2008), Dyskurs antropologiczny w pisarstwie Josepha Conrada, Universitas, Kraków.
• Petrarca V. (1990), Le tentazioni e altri saggi di antropologia, Borla, Roma.
• Petrarca V (2008), Visioni e narrazioni della Costa d’Avorio. Storie di guerra tra letteratura e antropologia, „L’immagine riflessa”, t. 17.
• Prete A. (2010), Sull’antropologia poetica di Leopardi [w:] La prospettiva antropologica nel pensiero e nella poesia di Giacomo Leopardi: atti del XII Convegno internazionale di studi leopardiani: Recanati 23−26 settembre 2008, pod red. C. Gaiardoni, L.S. Olschki, Firenze.
• Rembowska-Płuciennik M. (2004), Poetyka i antropologia: cykl podolski Włodzimierza Odojewskiego, Universitas, Kraków.
• Rodak P. (2009), Pismo, książka, lektura: rozmowy. Jacques Le Goff, Chartier, Hébrard, Fabre, Lejeune, przedm. K. Pomian, przeł. A. Gronowska, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Petrarca V (2011), Między zapisem a literaturą: dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński), Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Rosner K. (2003), Narracja, tożsamość i czas, Universitas, Kraków.
• Rygielska M. (2011), „Dwa guziki”. Norwid i ewolucjonizm, Agencja Wydawnicza PARA; Oddział PAN Komisja Historycznoliteracka, Katowice.
• Santucci M. (1985), Crocioni Giovanni [w:] Dizionario Biografico degli Italiani, t. 31 [online] http://www.treccani.it/enciclopedia/giovanni-crocioni_(Dizionario-Biografico).
• Scafoglio D. (1984), Paesaggio e presenza popolare in calabria nei resoconti dei viaggiatori stranieri (sec. XVII‒XIX), „Storia della città”, nr 9.
• Scafoglio D (2006), Introduzione alla ricerca etno-antropologica, CUES, Fisciano.
• Scafoglio D Quando uno diventa due. Sugli antropologi che scrivono poesie e/o romanzi, „Quaderni di antropologia e scienze umane”, nr 2.
• Silverman D. (2009), Prowadzenie badań jakościowych, przeł. J. Ostrowska, pod red. nauk. K. Koneckiego, Naukowe PWN, Warszawa.
• Sobrero A. M. (2003), Caro Bronio… Caro Stas. Malinowski fra Conrad e Rivers, Aracne, Roma.
• Sobrero A. M (2008) L’istinto di narrare. Sei lezioni su antropologia e letteratura, Edizioni Nuova Cultura, Roma.
• Sobrero A. M (2009), Il cristallo e la fiamma: antropologia fra scienza e letteratura, Carocci, Roma.
• Sulima R. (1976), Folklor i literatura: szkice o kulturze i literaturze współczesnej, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Sulima R (1980), Dokument i literatura, KAW, Warszawa.
• Sulima R (1982), Literatura a dialog kultur, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej (2011), pod red. T. Bulińskiego, M. Kairskiego, Naukowe UAM, Poznań.
• Tylor E. B. (1997) Antropologia. Wstęp do badań człowiek i cywilizacji, przeł. A. Bąkowska, Pro Filia, Cieszyn.
• Vico G. (1996), Nauka nowa, przeł. J. Jakubowicz, oprac. i wstępem poprzedził S. Krzemień-Ojak, PWN, Warszawa.
• Writing Culture. The Poetics and Politics of Ethnography (1986), pod red. J. Clifforda, G. E. Marcusa, University of California Press, Berkley.