Monarcha brytyjski jako gwarant konstytucyjnych podstaw ustroju

• Authors: Wieciech Tomasz
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W warunkach nieskodyfikowanej konstytucji, której elementem są pozaprawne normy konwenansowe sądy nie mogę pełnić wobec niej funkcji gwarancyjnej. W ustroju brytyjskim rolę gwaranta konstytucyjnych podstaw ustroju może odgrywać monarcha. Prerogatywy królewskie, z których monarcha korzysta za radą odpowiedzialnych przed parlamentem ministrów mogą być bowiem w szczególnych okolicznościach wykorzystane dla ochrony zagrożonych wartości konstytucyjnych. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabierają prawo monarchy do zdymisjonowania premiera, rozwiązania parlamentu oraz udzielania sankcji ustawom parlamentu. Monarcha brytyjski może pełnić funkcję gwaranta konstytucji pomimo braku demokratycznej legitymacji. Wymaga to jednak od niego zachowania szczególnej ostrożności oraz powściągliwości. Interwencja monarchy dopuszczalna jest jedynie w wyjątkowych okolicznościach, w których aktorzy polityczni występowaliby przeciwko podstawowym zasadom demokracji parlamentarnej, rządów odpowiedzialnych oraz suwerenności ludu.

EN

Under unwritten constitution, part of which are constitutional conventions courts are unable to guarantee obedience to constitutional rules and values. In United Kingdom it is therefore the monarch who stands as a custodian of the constitution. Royal prerogatives that are normally exercised only on advice of responsible ministers can be used to protect constitution. The most important are so-called reserve powers to dismiss prime minister and other ministers, to dissolve parliament and to give royal assent. The Monarch is able to successfully perform this function despite the want of democratic legitimacy but he should always be cautious and act only if he is perfectly positive that his intervention is absolutely necessary. He would therefore be entitled to intervene only in a dire emergency if political actors stood against the fundamental rules of parliamentary democracy, responsible government and sovereignty of the people.

Keywords

PL

monarcha; ustrój; prerogatywy królewskie

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2011
• Issue: 4 (8)
• Pages: 81-94

Dates

published

2011-12-31

Contributors

author

Wieciech Tomasz

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Blackburn R., Monarchy and the Personal Prerogative, „Public Law”, Autumn 2004
• Blackburn R., Prerogative Power of dissolution of Parliament: Law, Practice and Reform, „Public Law”, October 2009
• Blackburn R., The 2010 General Election outcome and the formation of the Conservative – Liberal Democrat coalition government, „Public Law”, January 2011
• Bogdanor V., The Monarchy and the Constitution, Oxford 1995
• Bradley A., Ewing K., Constitutional and Administrative Law, London 2007
• Brazier R., Constitutional Practice. The Foundations of British Government, Oxford University Press, Oxford 1999
• Brazier R., Constitutional Reform and the Crown [w:] M. Sunkin, S. Payne, The Nature of the Crown. A Legal and Political Analysis, Oxford 1999
• Brazier R., The Monarchy [w:] The British Constitution in the Twentieth Century, pod red. V. Bogdanora, Oxford 2007
• Fox R., Five Days in May: A New Political Order Emerges, „Parliamentary Affairs”, 2010,vol. 63, no. 4
• Jaconelli J., Do Constitutional Conventions Bind?, „Cambridge Law Journal” 2005, vol. 64, no. 1
• Jennings I., Cabinet Government, Cambridge 1969
• Markesinis B. M., The Royal Prerogative Re-Visited, „Cambridge Law Journal”, 1973, vol. 32, no. 2
• Marshall G., Constitutional Conventions. The Rules and Forms of Political Accountability, Oxford 2001
• Mikuli P., Podział władz a ustrój brytyjski, Warszawa 2006
• Moodie G. C., The Crown and Parliament, „Parliamentary Affairs”, 1957, vol. 10, no. 3
• Payne S., The Royal Prerogative [w:] M. Sunkin, S. Payne, The Nature of the Crown. A Legal and Political Analysis, Oxford 1999
• Sarnecki P., System konstytucyjny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Warszawa 2009
• Szymanek J., Arbitraż polityczny głowy państwa, Warszawa 2009
• Twomey A., The Refusal or Deferral of Royal Assent, „Public Law”, Autumn 2006
• Wieciech T., Konwenanse konstytucyjne, Kraków 2011
• Wieciech T., Uprawnienia zastrzeżone Korony w ustroju westminsterskim, „Politeja”, 2010, nr 1 (13)
• Zięba A., Status ustrojowy głowy państwa w porządku ustrojowym Wielkiej Brytanii [w:] Wartości polityczne, pod red. J. M. Majchrowskiego, B. Stoczewskiej, Kraków 2010

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2011.04.04