Stereotyp językowy płaczu w polszczyźnie ludowej

• Authors: Majer-Baranowska Urszula

Title variants

EN

The linguistic stereotype of crying in the Polish folk language

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Szkic jest próbną prezentacją artykułu do Słownika ludowych stereotypów językowych na temat płaczu. Etap ten objął: po pierwsze – uporządkowanie dokumentacji (którą stanowiło około tysiąc użyć czasownika płakać, przede wszystkim w ludowych tekstach wierszowanych), po drugie – próbę uchwycenia prawidłowości i tendencji językowych, zaświadczonych w zebranym materiale. Po opisaniu relacji semantycznych, w jakie wchodzi płakać z innymi czasownikami, autorka przechodzi do opisu treści konotowanych przez czasownik płakać. Zgodnie z koncepcją przyjętą w Zeszycie próbnym SLSJ stara się opisać stereotyp płaczu wydzielając kategorie semantyczne. Dla czasownika płakać kategorie nadrzędne to podmiot (kto płacze) i przyczyny płaczu. Obie te kategorie muszą być opisywane łącznie, ponieważ w zależności od tego kim jest podmiot, zmieniają się przyczyny płaczu. Kategorie podmiotu i przyczyny implikują w kolejności kategorie takie, jak: skutek, miejsce, czas. Poza tymi implikacjami leży kategoria sposobu (odpowiadająca atrybutowi w opisie rzeczowników). Do części eksplikacyjnej dołączona jest obszerna część dokumentacyjna (144 cytatów z pieśni ludowych).

EN

This draft is the trial version of an entry on płacz [crying] for the Dictionary of Folk Linguistic Stereotypes. The work involved, firstly, organizing documentation (covering around 1000 instances of the use of the verb płakać [to cry]. The uses in question come mainly from folk texts written in verse), and – secondly – an attempt to capture the linguistic regularities and tendencies in the collected material. Having described the semantic relations of the verb płakać with other verbs, the author moves on to describe the connotations associated with the verb in question. In keeping with the convention adopted in the trial version of the Dictionary, the author tries to characterise the stereotype of crying [stereotyp płaczu] by delineating its semantic categories. For the verb płakać [to cry], the superordinate categories are the subject (the one who is crying) and reasons for crying. Both of these categories must be described jointly, as – depending on who the the subject of crying is – the reasons for crying vary. The categories of the subject and reasons imply, respectively, the following categories, i.e. the effect, place, and time. Outside these implications, lies the category of manner (corresponding to the notion of features in the description of nouns). The explication part is supplemented with the above mentioned documentation (i.e. 144 quotations that come from folk songs).

Keywords

PL

stereotyp; płacz; Słownik stereotypów i symboli ludowych

EN

stereotype; crying; the dictionary of folk stereotypes and symbols

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1988
• Volume: 1
• Pages: 101–131

Contributors

author

Majer-Baranowska Urszula

References

• Bachtin Michaił, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975.
• Bartmiński Jerzy, „Jaś koniki poił“ ( Uwagi o stylu erotyku ludowego), „Teksty“ nr 2, 1974, s. 11-24.
• Bartmiński Jerzy, Polskie czasowniki złożone typu „stukać-pukać“, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica“ z. 2, 1981, s. 5-15.
• Bartmiński Jerzy, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, [w:] Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej III, red. Mieczysław Basaj, Danuta Rytel, Wrocław 1985, s. 22-25.
• Bartmiński Jerzy, Struktura statystyczna słownictwa pieśni ludowej, [w:] O derywacji stylistycznej, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 1977, s. 73- 109.
• Bartmiński Jerzy, Założenia teoretyczne słownika, [w:] Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, red. Jan Adamowski, Wrocław 1980, s. 7-37.
• Brückner Aleksander, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1970.
• Doroszewski Witold, Słownik języka polskiego, t. VI, Warszawa 1964.
• Eliade Mircea, Sacrum, mit, historia, Warszawa 1974.
• Jordanskaja Lidia, Mielczuk Igor, Konotacja w lingwisticzeskoj siemantikie, „Wiener Slawistischer Almanach“ 6, 1980, s.191-211.
• Malinowski Bronisław, Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego [w:] Dzieła, red. Bronisław Malinowski, t. I, Warszawa 1984, s. 91-167.
• Milewski Tadeusz, Językoznawstwo, Warszawa 1975.
• Pisarkowa Krystyna, O znaczeniu i składni czasownika „płakać“, „Język polski“ z. 1-2, 1984, s. 96-99.
• Tokarski Ryszard, BRAT [w:] Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, Wrocław 1980, s. 55-74.
• Wierzbicka Anna, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa, 1971.