Ekklesiologische Implikationen des Hirtenbriefs der polnischen Bischöfe an ihre deutschen Amtsbrüder im Jahr 1965

• Authors: Żmudziński Marek

Title variants

PL

EKLEZJALNE IMPLIKACJE LISTU BISKUPÓW POLSKICH DO BISKUPÓW NIEMIECKICH Z 1965 ROKU

EN

THE ECCLESIAL IMPLICATIONS OF THE LETTER OF THE POLISH BISHOPS TO THE GERMAN BISHOPS OF 1965

• Languages of publication: PL EN DE

Abstracts

PL

Skutki II wojny światowej miały wpływ na relacje między narodami Europy. Miały również wpływ na życie Kościoła w wymiarze powszechnym, bowiem po dwóch stronach żelaznej granicy znajdowali się jego członkowie. Było to widoczne w szczególności w relacjach polsko-niemieckich. Biskupi polscy, inspirowani przesłaniem ewangelicznym oraz dorobkiem Soboru Watykańskiego II, wystąpili z propozycją rozpoczęcia procesu pojednania. Słowa przebaczamy i prosimy o przebaczenie, zawarte w Liście do biskupów niemieckich z 1965 r., stały się inspiracją wieloletniego wysiłku na rzecz pojednania. Wskazuje się na konkretne owoce tej formuły w formalnym unormowaniu relacji państwowych i kościelnych. W wymiarze eklezjalnym było to nowy porządek kanoniczny diecezji, współpraca na płaszczyźnie pastoralnej, charytatywnej i publicystycznej. Podkreślić należy realny wpływ pojednania polsko-niemieckiego na proces integracji narodów Europy. W tym sensie uwidacznia się wpływ chrześcijańskiego orędzia na kształt sfery publicznej.

EN

The effects of World War II influenced the relations between the nations of Europe. They also influenced the life of the Church in a universal way, because its members found themselves of both sides of the Iron Curtain. This was particularly visible in Polish-German relations. The Polish bishops, inspired by the message of the Gospel and the legacy of the Second Vatican Council, came forward with a proposal of initiating the process of reconciliation. The words, “we forgive and ask for forgiveness”, contained in the Letter to the German Bishops of 1965, became the inspiration for the years-long reconciliation effort. The specific results of this formula are indicated in the formal normalisation of the state and church relations. In the ecclesial dimension, it included a new canonical diocese order and cooperation on the pastoral, charitable and journalistic plane. The real influence of the Polish-German reconciliation on the process of integration of the peoples of Europe should be emphasised. In this sense, the influence of the Christian message on shaping the public sphere is revealed.

Keywords

PL

Kościół; episkopat; pojednanie; integracja europejska; dialog; pojednanie polsko-niemieckie

EN

Church; episcopate; reconciliation; European integration; dialogue; Polish-German reconciliation

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Studia Warmińskie
• Year: 2017
• Issue: 54
• Pages: 155-168

Contributors

author

Żmudziński Marek

• Katedra Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn

References

• Czaczkowska E., Prymas bronił Orędzia, Tygodnik Powszechny, Beilage Nieznany Ojciec Europy, 9.11.2015, S. 6.
• Döpfner do Wyszyńskiego, 14 XII 1970, in: E. Heller, Macht, Kirche, Politik. Der Briefwechsel zwischen den polnischen und deutschen Bischöfen im Jahre 1965, Köln 1992, S. 227.
• Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995.
• Ein Memorandum deutscher Katholiken zu den polnisch-deutschen Fragen, Mainz 1968.
• Jasiński A., Niezwykła audiencja u Jana XXIII, Niedziela 44 (2000), S. 4.
• Kerski B., Żurek R., Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst historyczny oraz oddziaływanie, in: B. Kerski, T. Kycia, R. Żurek (Hrg.), Przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst, spuścizna, Olsztyn 2006, S. 7.
• Kominek B., W samym sercu Ewangelii, in: J. Krucina (Hrg.), Szkice do portretu, Kardynał Bolesław Kominek, Wrocław 2005, S. 223-244.
• Komunikat Sekretariatu Episkopatu w sprawie dyskusji prasowej na temat listów Episkopatu Polski do Episkopatów świata o Tysiącleciu Chrztu Polski, in: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Bd. 2, Poznań 1995, S. 365.
• Kranz J., Wysiedlenie ludności niemieckiej w wyniku II wojny światowej: krzywda czy bezprawie? Warszawa 2013.
• List otwarty pracowników Solvaya do abpa K. Wojtyły z 22 XII 1965 r. i jego odpowiedź z 24 XII 1965 r., in: J. Szczypka, Jan Paweł II. Rodowód, Warszawa 1989, S. 238-241.
• List polskich biskupów był bezkompromisowym wyrazem chrześcijańskiej miłości do bliźniego i umiłowania Boga. Rozmowa z Alfonsem Nossolem, in: B. Kerski, T. Kycia, R. Żurek (Hrg.), Przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst, spuścizna, Olsztyn 2006, S. 62.
• Madajczyk P., Na drodze do pojednania. Wokół Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku, Warszawa 1994.
• Mutor M., Kim był bp Bolesław Kominek pomysłodawca i autor listu do niemieckiego Episkopatu, Tygodnik Powszechny, Beilage Nieznany Ojciec Europy, 9.11.2015, S. 4.
• Mutor M., List Tysiąclecia, in: W. Kucharski, G. Strauchold (Hrg.), Wokół Orędzia. Kardynał Kominek, prekursor pojednania polsko-niemieckiego, Wrocław 2009, S. 17.
• Odwaga Wyszyńskiego wzbudziła nadzieję na pojednanie. Rozmowa z Josefem Homeyerem, in: B. Kerski, T. Kycia, R. Żurek (Hrg.), Przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst, spuścizna, Olsztyn 2006, S. 69.
• Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim, in: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945-1975, Paris 1975, S. 829-836.
• Pozdrowienie biskupów niemieckich dla polskich braci w biskupim posłannictwie i odpowiedź na list z dnia 18 listopada 1965 r., (5. Dezember 1965, Vatikan), in: P. Raina, Kościół w PRL, S. 362-364.
• Przemówienie Józefa kard. Glempa, Prymasa Polski, w ramach spotkania biskupów polskich i niemieckich, Gniezno, 20–22 listopada 1990 r., Tygodnik Słowa, 13. Dezember 1990.
• Roszkowski W., Historia Polski 1914-2005, Warszawa 2007.
• Sygnał, jaki niemieccy biskupi wysłali do Polski nam nie wystarczał. Rozmowa z Gottfriedem Erbem, in: B. Kerski, T. Kycia, R. Żurek (Hrg.), Przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst, spuścizna, Olsztyn 2006, S. 177.
• W. Bartoszewski, Stosunki polsko-niemieckie w latach pontyfikatu Pawła VI (1963-1978), in: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/IH/wb_or_wystapienie.html (2.02.2017).
• Wojtyła K., Kazania 1962-1978, Kraków 1979.
• Wspólne oświadczenie Konferencji Episkopatów Polski i Niemiec z okazji 40. rocznicy wymiany listów (1965–1995), in: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WE/kep/pl_niemcy_20050924.html (1.02. 2017).
• Wspólne oświadczenie Przewodniczących Konferencji Episkopatu Niemiec i Polski z okazji 50 rocznicy wymiany listów z 1965 roku, in: http://episkopat.pl/en/wspolne-oswiadczenie-przewodniczacych-konferencji-episkopatu-niemiec-i-polski (1.02.2016).
• Wspólne słowo polskich i niemieckich biskupów z okazji 30. rocznicy wymiany listów (1965–1995), L’Osservatore Romano 2 (1996), S. 4-7.
• Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003.
• Zieliński Z., Między rzeczywistością a legendą. Na marginesie książki Franza Scholza pt. Zwischen Staatsräson und Evangelium. Kardinal Hlond und die Tragödie der ostdeutschen Diözesen, Więź 6 (1989), S. 73-90.
• Żurek R., Odpowiedź biskupów niemieckich na Orędzie biskupów polskich, in: W. Kucharski, G. Strauchold (Hrg.), Wokół Orędzia. Kardynał Kominek, prekursor pojednania polsko-niemieckiego, Wrocław 2009, S. 124-125.