Wampir i namiętny cyborg – z psychoanalizy dwóch przypadków zauroczenia przez femme fatale

• Authors: Zając Jan

Title variants

EN

Vampire and passionate cyborg – psychoanalysis of the two man infatuated by femme fatale

Abstracts

EN

Both novels analysed in the article (Władysław Reymont’s Vampire written at the beginning of the 20th century and contemporary Apokryf Agłai by Jerzy Sosnowski) present the fall of a man seduced by a demonic woman. Daisy (a vampire) and Lilka¬ Agłaja (a cyborg) are capable, due to their dangerous beauty, of destroying men’s careers, family life, hapiness and sanity. In these texts femininity is traditionally described as something monstrous and dangerous. A psychoanalytical reading (which follows Klein and Freud) leads to a categorization of the sources of such stereotypical images. The mental states of the characters, as described in both novels, are very similar. The regressive symptoms are highlighted – men’s psyches regress to the paranoid and schizoid state, where primary mechanisms of defence seem to dominate. The images of the femme fatale are influenced by the projection of a split, negative object. They aim at preventing an object from final destruction. The author of the article creates a hypothesis that patriarchal culture influences the defence strategies used by the heroes of both novels. Pariarchal culture represses men that show weakness and denies them the right to be called men. However, it accepts weaknesses when they are disguised as misogynistic attitudes. If a man cannot accept weakness, as belonging to him, he must make a woman responsible for it (even on the level of subconscious defence strategies).

Keywords

EN

Władysław Stanisław Reymont; Jerzy Sosnowski; men studies; Freudian psychoanalysis; British school of psychoanalysis

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Postscriptum Polonistyczne
• Year: 2014
• Issue: 1(13)
• Pages: 135-145

Contributors

author

Zając Jan

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska

References

• Bourdieu P., 2004, Męska dominacja, przeł. Kopciewicz L., Warszawa 2004.
• Czapliński P., 2001, Sosnowski do czytania, „Polityka”, nr 11, http://archiwum.polityka .pl/art/sosnowski-do-czytania,368177.html [dostęp: 15.01.2014].
• Dunin K., 2001, Lalki, cyborgi i inne, „Wysokie Obcasy”, nr 23, dodatek do „Gazety Wyborczej”, nr 134, http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,100865,304151.html [dostęp: 15.01.2014].
• Freud S., 1997, Niesamowite, w: tegoż, Pisma psychologiczne, przeł. Reszke R., Warszawa.
• Freud S., 2005, Poza zasadą przyjemności, w: tegoż, Poza zasadą przyjemności, przeł. Prokopiuk J., Warszawa.
• Gemra A., 2008, Od gotycyzmu do horroru. Wilkołak, wampir i monstrum Frenkensteina w wybranych utworach literackich, Wrocław.
• Jagielski S., 2013, Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie fabularnym, Kraków.
• Janion M., 2008, Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk.
• Klein M., 2007a, Kilka wniosków teoretycznych na temat emocjonalnego życia niemowlęcia, w: tejże, Zawiść i wdzięczność. Pisma, t. 3, przeł. A. Czownicka, H. Grzegołowska-Klarkowska, Gdańsk.
• Klein M., 2007b, Uwagi na temat niektórych mechanizmów schizoidalnych, w: tejże, Zawiść i wdzięczność. Pisma, t. 3, przeł. Czownicka A., Grzegołowska-Klarkowska H., Gdańsk.
• Kłosińska K., 2010, Feministyczna krytyka literacka, Katowice.
• Kłosińska K., 2004, Stefana Grabińskiego „Kochanka Szmoty”, czyli o tym, jak mężczyzna rodzi kobietę, w: tejże, Fantazmaty. Grabiński – Prus – Zapolska, Katowice.
• Madliński A., 2002, Przyjemność prostoduszna albo kicz w prozie Jerzego Sosnowskiego, „FA-art”, nr 4.
• Moore B., Fine B., 1996, Słownik psychoanalizy. Klasyczne pojęcia, nowe koncepcje, przeł. Modzelewska E., Warszawa.
• Nowacki D., 2001, [Apokryf Agłai-recenzja], „Gazeta Wyborcza”, nr 39, http://wyborcza .pl/1,75517,136044.html [dostęp: 15.01.2014].
• Reymont W., 2012, Wampir, Poznań.
• Segal H., 2005, O klinicznej użyteczności pojęcia popędu śmierci, w: tejże, Psychoanaliza, literatura i wojna. Pisma z lat 1972–1995, przeł. Golec D., Czownicka A., Piskorska M., Rutkowska G., Gdańsk.
• Sosnowski J., 2001, Apokryf Agłai, Warszawa.
• Willi J., 1996, Związek dwojga – psychoanaliza pary, przeł. Szewcow-Szewczyk M., Warszawa.
• Zygmunt T., 2001, Powieść dla wszystkich, „Opcje”, nr 3–4.