Tożsamość Čefura w polskim przekładzie powieści Gorana Vojnovicia pt. "Čefurji raus!"

• Authors: Gawlak Monika

Title variants

SL

Identiteta Čefurja v prevodu romana Gorana Vojnovića "Čefurji raus!"

EN

Čefur’s identity in translation of Goran Vojnovic’s novel entitled "Čefurji raus!"

• Languages of publication: PL

Abstracts

SL

Roman Gorana Vojnovića "Čefurji raus!" v poljskem prevodu Tomasza Łukaszewicza je za poljskega bralca nedvomno priložnost za soočenje s kulturno drugačnostjo, hkrati pa pred njim odpira pomembno problematiko iskanja identitete v okvirih večkulturnosti. Prevajalec se je lotil zelo težke in ambiciozne naloge. Težave, s katerimi se je moral soočiti, so v primeru prevajanja romana, ki se loteva problematike večkulturnosti in subkulture, multiplicirane. Primerjalna analiza izvirnika in prevoda romana je pokazala, da dobiva identiteta čefurja v prevodu univerzalnejše poteze kot v izvirniku. Do tega je prišlo predvsem zaradi kulturne bariere, ki jo predstavlja za prevajalca v primeru tega romana velika raznolikost jezika, pač glede na narodnostno pripadnost literarnih junakov. Ta diferenciacija je nosilka bistvenih informacij in izvir identifikacije junakov, kar pa je v prevodu zreducirano. Žal ni se prevajalec potrudil, da bi individualiziral govorico junakov z raznimi rejestri jezika in različno močjo slenga, komizma ali vulgarizma. Nekatere prevajalčeve odločitve tudi ali zaostrujejo opozicijo svoji — tuji, na podlagi katere junaki definirajo svoj odnos do okolice in oblikujejo lastno identiteto, ali pa poudarjajo familiarni značaj relacij, obstoječih na obrobju čefurske družbe. Na stilistični ravni je jezik junakov vulgarnejši in skromnejši glede števila komičnih elementov, zaradi česar se zdi čefur v poljski recepciji bolj obscen in manj senzibilen. Omenjene premike signalizirajo nezadostljive retorično-pragmatične kompetence prevajalca. Zaradi nastalih pomenskih izgub postanejo izrazitejše univerzalne lastnosti junaka, roman pa se zdi za sekundarnega sprejemnika atraktiven — saj se z obravnavano problematiko lažje poistoveti.

EN

Goran Vojnovic’s novel "Čefurji raus!" in Tomasz Łukaszewicz’s Polish translation is undoubtedly an opportunity to commune with cultural otherness, and, simultaneously, it touches upon the issue of seeking one’s identity in the face of multiculturalism. The translator undertook a very difficult and ambitious task. In the translation of the novel, which deals with the issue of multiculturalism and subculture, the difficulties the translator is confronted with are being multiplied. The comparative analysis of the original and the translation of the novel reveals that Čefur’s identity in the translation has gained more universal frames than in the original. It is mainly because of the cultural barrier which, for the translator, is a strong differentiation between main characters’ language in terms of their nationality. It is a means of conveying vital information as well as a source of characters’ identification which in the original is reduced. Unfortunately the translator did not make an attempt to individualize the characters’ speech using, for example, different language registers or elements of slang, humour, or vulgarity. At the same time, some of the translator’s choices either sharpen the opposition friend-stranger on the basis of which the characters define their attitude to the surroundings and shape their own identity or enhance the familiar character of the relations which take place within Čefurian community. At the stylistic level, the main characters’ language is more crude and limited in comic elements. And thus, in the Polish context, Čefur appears to be more obscene and less sensitive. These displacements give evidence to the translator’s inefficient rhetorical and pragmatic abilities. Despite the fact that, as a consequence of semantic losses the universal features of the main character’s identity are clearer, the novel may become attractive to secondary readers because of the possibility of identification with the analysed issue.

Keywords

PL

bariery kulturowe w tłumaczeniu; tożsamość w przekładzie; Goran Vojnović; polskie przekłady literatury słoweńskiej; Tomasz Łukaszewicz

SL

kulturne bariere v prevodu; identiteta v prevodu; Goran Vojnović; poljski prevodi slovenske literature; Tomasz Łukaszewicz

EN

cultural barrier in the translation; identity in the translation; Goran Vojnović; Polish translations of the Slovenian literature; Tomasz Łukaszewicz

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2012
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 13-31

Dates

published

2012-10-01

Contributors

author

Gawlak Monika

• Instytut Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet Śląski

References

• Bachtin, Michał. Problemy poetyki Dostojewskiego.Trans. Natalia Modzelewska. Warszawa: PIW, 1970.
• Balbus, Stanisław. „Propozycje metodologiczne M. Bachtina.” Bachtin, Michaił. Twórczość Franciszka Rabelais’go. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975.
• Bryl, Alina, Iwona Nosal. „Ekspresywność slangu a decyzje translatorskie. Z zagadnień przekładu anglojęzycznych kolokwializmów.” Przekład jako komunikat. Red. Piotr Fast, Wacław M. Osadnik. Katowice—Warszawa—Częstochowa: Śląsk, 2006.
• Chaciński, Bartek. Wypasiony słownik najmłodszej polszczyzny. Kraków: Znak, 2003.
• Dębska, Karolina. „Neutralizacja różnorodności językowej a usuwanie obcości z przekładu.” Obcość kulturowa jako wyzwanie dla tłumacza. Ed. Jerzy Brzozowski, Maria Filipowicz-Rudek. Kraków: Universitas, 2009.
• Hejwowski, Krzysztof. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu.Warszawa: PWN, 2004.
• Hongwe, Ch. „Cultural Differences and Translation.” Meta 44 (1) (1999).
• Janikowski, Przemysław. Polska literatura najmłodsza w kontekście problematyki translatologicznej. Katowice—Częstochowa: Śląsk, 2008.
• Janikowski, Przemysław. Polska literatura najmłodsza w kontekście problematyki translatologicznej. Katowice—Częstochowa: Śląsk, 2008.
• Kołakowski, Leszek. „O tożsamości zbiorowej.” Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo. Kraków: Znak, 1995.
• Kołodziejek, Ewa. Człowiek i świat w języku subkultur. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2006.
• Lewicki, Roman. „Obcość w przekładzie a obcość w kulturze.” Przekład. Język. Kultura. Red. Roman Lewicki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2002.
• Lewicki, Roman. „Strategia: adaptacja i egzotyzacja.” Lewicki, Roman. Obcość w odbiorze przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000.
• Majkiewicz, Anna. „(Sub)kultura w przekładzie, czyli o modelowym czytelniku po zwrocie kulturowym.” Obcość kulturowa jako wyzwanie dla tłumacza. Red. Jerzy Brzozowski, Maria Filipowicz-Rudek. Kraków: Universitas, 2009. 115—135.
• Osadnik, Wacław M. „Przekład jako poszukiwanie ekwiwalencji kulturowej (o angielskim tłumaczeniu „Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną” Doroty Masłowskiej)”. Odmienność kulturowa w przekładzie. Red. Piotr Fast, Przemysław Janikowski. Katowice—Częstochowa: Śląsk, 2008. 157—176.
• Paleczny, Tadeusz. Socjologia tożsamości. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne Sp. z o.o., 2008.
• Pisarska, Alicja, Teresa Tomaszkiewicz. Współczesne tendencje przekładoznawcze. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1996.
• Słownik socjologiczny. Red. Krzysztof. Olechnicki, Paweł Załęcki. Toruń: Graffiti BC, 1997.
• Snoj, Marko. Slovenski etimološki slovar. Ljubljana: Modrijan, 2003.
• Strsoglavec, Đurđa. „Še sera, da je slovenščina (južno)slovanski jezik.” Slovanstvo v slovenskem jeziku, literaturi in kulturi. Zbornik predavanj. 46. seminar slovenskega jezika, literature in kulture . Ed. V. Smole. Ljubljana: 2010.
• Sztompka, Piotr. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak, 2005.
• Szwed, Robert. Tożsamość a obcość kulturowa. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.
• Tabakowska, Elżbieta. „Bariery kulturowe są zbudowane z gramatyki.” Przekład. Język. Kultura. Red. Roman Lewicki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2002.
• Tabakowska, Elżbieta. Cognitive linguistics and poetics of translation. Tübingen: Gunter Narr, 1993.
• Taylor, Charles. „Źródła współczesnej tożsamości.” Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo. Kraków: Znak, 1995.
• Tokarz, Bożena. „Bariery kulturowe w przekładzie.” Odmienność kulturowa w przekładzie. Ed. Piotr Fast, Przemysław Janikowski. Katowice—Częstochowa: Śląsk, 2008.
• Tokarz, Bożena. „Osobisty aspekt przekładu artystycznego.” Radość tłumaczenia. Przekład jako wzbogacenie kultury rodzimej. Red. Maria Filipowicz-Rudek, Jadwiga Konieczna-Twardzikowa. Kraków: Universitas, 2002.
• Tokarz, Bożena. Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
• Tokarz, Bożena. Wzorzec, podobieństwo, przypominanie. Katowice: Śląsk, 1998.
• Wilczek, Piotr. „Różnice kulturowe jako wyzwanie dla tłumacza.” Odmienność kulturowa w przekładzie. Red. Piotr Fast, Przemysław Janikowski. Katowice—Częstochowa: Śląsk, 2008.
• Wołek, Katarzyna. „Obecność trzeciej kultury w przekładzie małych literatur. Na przykładzie literatury chorwackiej.” Nieznane w przekładzie. Red. Maria Filipowicz-Rudek, Jadwiga Konieczna-Twardzikowa. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2006.

Identifiers

ISSN

1899-9417