PRAWO I PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE – O NIENADĄŻANIU REGULACJI I INSTYTUCJI PRAWNYCH ZA PRZEMIANAMI DEMOGRAFICZNYMI WYNIKAJĄCYMI Z PROCESU STARZENIA SIĘ POPULACJI

• Authors: Szweda-Lewandowska Zofia

Title variants

EN

LAW AND DEMOGRAPHIC CHANGES – ABOUT THE FAILURE OF REGULATIONS AND LEGAL INSTITUTIONS TO KEEP UP WITH THE DEMOGRAPHIC CHANGES RESULTING FROM THE POPULATION AGING

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zachodzące zmiany demograficzne przejawiające się zmianą struktury wieku ludności stwarzają wiele wyzwań zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i zbiorowym. Starzenie się populacji, akceleracja procesu podwójnego starzenia się, depopulacja – szczególnie obszarów wiejskich – to tylko najważniejsze z procesów wymagających przygotowania się do zmian z nich wynikających. Mimo tak daleko idących zmian, regulacje i instytucje polskiego prawa zarówno na poziomie mikro, jak i mezo nie odzwierciedlają ich. Decyzje władz w zakresie uregulowań prawnych są podejmowane na podstawie historycznych danych i informacji, często pod presją grup interesów niekoniecznie zainteresowanych zmianami i niezgadzających się co do ich kierunku. Dodatkowo decyzje te nie uwzględniają czynnika kohortowego i długofalowości konsekwencji działań w sferze społecznej. Celem artykułu jest wskazanie na przykładzie trzech instytucji i regulacji prawnych ich nieadekwatności do zmieniającej się rzeczywistości społecznej (przede wszystkim do zmian w strukturze ludności według wieku). Ze względu na wielkość przykładów niedostosowania prawa do rzeczywistości społecznej wybrane zostały dwa obszary (poziom jednostkowy oraz poziom samorządowy). Poziom jednostkowy jest reprezentowany przez instytucję ubezwłasnowolnia. Poziom samorządowy przez zadania gmin i ich budżety.

EN

The demographic changes in the age structure of the population, pose a number of challenges both individually and collectively. Population aging and the acceleration of double aging, depopulation – especially in rural areas – these are only the most important processes requiring preparation for coming change. Despite such far-reaching changes, regulations and institutions of Polish law at both micro, and meso levels do not reflect these changes. Decisions taken by authorities are based on historical data and information, often under pressure from interest groups not necessarily interested in changes and disagreeing on their direction. In addition, these decisions do not take into account the cohort factor and long-term consequences of actions in the social sphere. The purpose of the article is to indicate, on the example of two institutions and legal regulations, their inadequacy to the demographic changes (primarily to changes in the structure of the population by age). Due to the size of examples of non-adjustment of the law regulations to social reality, two areas were selected (individual level and local government level). The individual level is represented by the institution of incapacitation. Local government level through the tasks of municipalities and their budgets.

Keywords

PL

zmiany struktury wieku ludności; regulacje prawne

EN

age structure changes in the population age structure; legal regulations

• Publisher: Institute of Labor and Social Studies, Warsaw
• Journal: Polityka Społeczna
• Year: 2020
• Volume: 47
• Issue: 9(558)
• Pages: 10-17

Contributors

author

Szweda-Lewandowska Zofia

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Instytut Gospodarstwa Społecznego

References

• Chmaj, M., Marszałek-Kawa, J., Sokół, W., red. 2005. Encyklopedia wiedzy politycznej. Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
• Chmaj, M., Sokoł, W., red., 1997. Mały leksykon politologiczny. Lublin: Morpol.
• Domański, M., 2014. Ubezwłasnowolnienie w prawie polskim a wybrane standardy międzynarodowej ochrony praw człowieka. Prawo w działaniu. Sprawy Cywilne, nr 17, s. 7–48.
• Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D., 2001. Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
• GUS, 2005–2019. Roczniki Demograficzne z lat 2005–2019. Warszawa: GUS.
• GUS, 2018. Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego 2017. Warszawa: GUS.
• Kędzior, K., red., 2012. Jeśli nie ubezwłasnowolnienie, to co? Prawne formy wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną. Warszawa: Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego.
• Kleniewska, I., 2006. Postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie w praktyce sądowej. Prawo w działaniu, nr 1, s. 118–134.
• Kubalski, M., Ubezwłasnowolnienie – śmierć cywilna. Rzeczpospolita [online]. Dostępny w: https://www.rp.pl/Rzecz-o-prawie/301269970-Michal-Kubalski-Ubezwlasnowolnienie--smierc-cywilna.html [Dostęp: 20.01.2020].
• Ludwiczak, L., 2012. Ubezwłasnowolnienie w polskim systemie prawnym. Warszawa: LexisNexis.
• Ministerstwo Sprawiedliwości, Ewidencja spraw o ubezwłasnowolnienie w sądach okręgowych – I instancja w latach 2004–2018 oraz w I półroczu 2019 roku [online]. Warszawa: Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej, Departament Strategii i Funduszy Europejskich Ministerstwa Sprawiedliwości. Dostępny w: isws.ms.gov.pl › baza-statystyczna › download,2853,54 [Dostęp 20.01.2020].
• ONZ, 2019. World Population Prospects 2019. Dostępny w: https://population.un.org/wpp/Download/Standard/Population/Prognoza ONZ [Dostęp 21.02.2021].
• Słowik P., Ubezwłasnowolnienie to praktycznie śmierć cywilna [online]. Gazeta Prawna, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1198506,ubezwlasnowolnienie-to-praktycznie-smierc-cywilna.html [Dostęp: 20.01.2020].
• Szukalski P. (2014), Ludzie bardzo starzy – niewidoczna grupa docelowa polityki społecznej?, „Studia Demograficzne”, nr 2(166).
• Szukalski, P., 2017. Depopulacja – konsekwencje dla rynku pracy, Rynek Pracy, nr 1 (160), s. 11–19.
• Tymoszuk, Z., 1997. Doktryna. W: M. Chmaj, W. Sokół, red. Mały leksykon politologiczny, Lublin: Morpol. s. 61–62.
• Weber, M., 2002. Gospodarka i społeczeństwo, PWN, Warszawa, s. 158–160.
• Wójcik, S., 1997. Ideologia, w: M. Chmaj, W. Sokół, red. Mały leksykon politologiczny, Lublin: Morpol.
• Wronkowska, S., Ziembiński, Z., 2001. Zarys teorii prawa. Poznań: Ars boni et aequi.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0014.4278