Kilka uwag na tema t istoty błędu (rozważania na tle polskiego prawa karnego)

• Authors: Burdziak Konrad

Title variants

EN

A few notes on the nature of error (deliberations regarding Polish criminal law)

Abstracts

PL

W polskim prawie karnym błąd sprawcy odgrywa niezwykle istotną rolę. Niekiedy bowiem przyczynia się do przyjęcia takiej, a nie innej kwalifikacji prawnej zachowania się sprawcy bądź podstawy wymiaru kary za takie, a nie inne jego zachowanie się, odmiennej niż ta, którą przyjęto by w przypadku niewystąpienia po jego stronie błędu. Niekiedy zaś – z uwagi na dominującą rolę w polskim prawie karnym normatywnych ujęć winy (kompleksowego i czystego), których rysem charakterystycznym jest doszukiwanie się istoty winy w elemencie negatywnej oceny sprawcy i jego zachowania się – powoduje wyłączenie winy sprawcy czy też – mówiąc precyzyjniej – uniemożliwia jej przypisanie. Fakt ten znajduje odzwierciedlenie chociażby na gruncie czterech następujących przepisów kodeksu karnego: art. 28 § 1 k.k. (błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego z art. 28 § 1 k.k.), art. 28 § 2 k.k. (błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego z art. 28 § 2 k.k.), art. 29 k.k. (błąd co do okoliczności wyłączającej bezprawność oraz błąd co do okoliczności wyłączającej winę) i art. 30 k.k. (błąd co do prawa). Oczywiście, w zasadzie każdy ze wskazanych wyżej błędów budzić może pewne wątpliwości. Niniejsza praca nie została jednak poświęcona analizie poszczególnych błędów (i ich skutków) wyróżnianych na gruncie polskiego prawa karnego, lecz kwestii ogólniejszej, a mianowicie kwestii istoty błędu, a więc próbie udzielenia odpowiedzi na pytanie – czym jest błąd (na czym błąd polega). W następstwie przeprowadzonych rozważań ustalono, że z całą pewnością można mówić o czymś na kształt dwustronności błędu. Podkreślenia wymaga bowiem, że na każdy błąd składa się zarówno mylne wyobrażenie, że jest tak, a nie inaczej, jak i nieświadomość tego, że nie jest tak, jak to sobie wyobrażamy. Stwierdzono jednocześnie, że sama nieświadomość tego, jak jest, jest wyłącznie elementem towarzyszącym i niezbędną, acz nie jedyną, przesłanką błędu.

EN

Error of the perpetrator plays an important role in Polish criminal law. That is because at times it contributes to accepting a particular legal qualification of the perpetrator’s behavior or a basis of the penalty for their particular behavior, which would be different than the one accepted when there would be no error on their side. Whereas sometimes – because of the dominant role in the Polish law of normative approach to culpability (comprehensive and pure), which purpose is to find out the nature of culpability in the element of negative evaluation of the perpetrator and their behavior – it is used to exclude the perpetrator’s culpability, or – to be more precise – prevent from attributing the culpability to the perpetrator. This fact is reflected in at least the following four regulations of the Penal Code: art. 28 § 1 k.k. (error regarding circumstances of a criminal offense from art. 28 § 1 k.k.), art. 28 § 2 k.k. (error regarding circumstances of a criminal offense from art. 28 § 2 k.k.), art. 29 k.k. (error regarding circumstances excluding unlawfulness and error regarding circumstances excluding culpability) and art. 30 k.k. (error of law). Of course, each of aforementioned errors might rise some doubts. This work, however is not devoted to analyzing particular errors (and their effects) distinguished in Polish criminal law, but to a more general matter, specifically – the matter of nature of error, or trying to answer a question – what is an error, what it consists of. As a result of conducted deliberations, one can definitely distinguish some kind of bilaterality of error. It should be emphasized that each error consists of a false assumption that some matter presents itself differently than in reality, and on the other hand of ignorance of the fact that it doesn’t. At the same time it has been concluded that the ignorance of the real shape of things is just an accompanying element and a crucial, but not only required circumstance of an error.

Keywords

PL

błąd; strona podmiotowa; wina

EN

error; subjectivity; culpability

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Acta Iuris Stetinensis
• Year: 2018
• Issue: 21
• Pages: 127-140

Contributors

author

Burdziak Konrad

• Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego

References

• Ćwiąkalski Z., Błąd co do bezprawności czynu w polskim prawie karnym (Zagadnienia teorii i praktyki), Kraków 1991.
• Giezek J., w: Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Warszawa 2012.
• Giezek J., Błąd co do znamion modyfikujących typ czynu zabronionego, w: Okoliczności wyłączające winę. Materiały VI Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2010.
• Giezek J., Funkcja błędu co do ustawowych znamion w nowym kodeksie karnym, w: Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka, red. A.J. Szwarc, Poznań 1999;
• Giezek J., Kilka uwag o istocie błędu, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 1985, t. XX.
• Giezek J., Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Warszawa 2013.
• Kowalewska-Łukuć M., Zamiar ewentualny w świetle psychologii, Poznań 2015.
• Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2005.
• Mącior W., Błąd jako nieświadomość lub urojenie czy jako nieświadomość lub niewiedza, w: Zagadnienia prawa karnego i teorii prawa. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Władysława Woltera, red. M. Cieślak, Warszawa 1959.
• Piaczyńska A., Błędne przekonanie jako postać błędu z art. 29 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 11.
• Pohl Ł., Błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego w polskim prawie karnym (zagadnienia ogólne), Poznań 2013.
• Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2015.
• Słownik języka polskiego PWN, http://sjp.pwn.pl/sjp/blad;2445263.html (dostęp 8.05.2017).
• Wąsek A., Komentarz do art. 1 k.k., w: Kodeks karny. Komentarz. Tom I, O. Górniok (i in.), Gdańsk 2005.
• Wolter W., Funkcja błędu w prawie karnym, Warszawa 1965.
• Wolter W., Nauka o przestępstwie. Analiza prawnicza na podstawie części ogólnej kodeksu karnego z 1969 r., Warszawa 1973.
• Zakrzewski P., Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa 2016.

Identifiers

DOI

10.18276/ais.2018.21-06