Ile partii w samorządzie? Partie sejmowe i listy lokalne w wyborach władz gmin w latach 2002–2018

• Authors: Gendźwiłł Adam , Żółtak Tomasz

Title variants

EN

How many parties are there in local governments? Parliamentary parties and local lists in municipal elections, 2002–2018

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia analizy udziału ogólnokrajowych partii politycznych w wyborach władz lokalnych: rad miast i gmin oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Nie znajduje potwierdzenia przypuszczenie, że wraz z konsolidacją ustroju demokratycznego wzrasta udział partii we władzy samorządowej. W latach 2002–2018 spadła powszechność udziału partii w wyborach lokalnych, choć system partyjny na arenie ogólnokrajowej uległ względnej stabilizacji. Udział przedstawicieli partii politycznych we władzy lokalnej pomimo wahań poparcia poszczególnych partii jest dość stabilny i ciągle utrzymuje się na niskim poziomie: z partiami w widoczny sposób pozostaje związana nie więcej niż jedna trzecia samorządowców gminnych pochodzących z wyboru. Wśród partii znajdujących się w parlamencie tylko cztery: PO, PiS, PSL i SLD, utrzymywały znaczących rozmiarów reprezentację w samorządach gminnych, choć z czasem zmieniał się ich udział we władzy samorządowej. LPR i Samoobrona szybko straciły znaczenie w samorządach gminnych po przegranych wyborach parlamentarnych. Powstające później nowe partie praktycznie w ogóle nie miały udziału we władzy samorządowej. Analizy przedstawione w artykule potwierdzają pozytywny związek poziomu „upartyjnienia” z wielkością gmin.

EN

The article analyses the participation of nation-wide parties in the elections of local authorities: municipal councils and mayors. There is no empirical confirmation of the assumption that along with the democratic consolidation in Poland, political parties strengthen their presence in local governments. Between 2002 and 2018 the overall spread of national parties in local elections decreased, even though the national party system (at the parliamentary arena) was relatively consolidated. The level of political parties’ engagement in local authorities, despite the changes in the level of parties’ support, is relatively stable – and low: no more than one third of elected local officials in Poland are affiliated with political parties. Among parliamentary parties, only four: PO, PiS, PS and SLD, maintained their significant representation in local governments, but the share of power at the local level which they were able to win varied considerably. LPR and Samoobrona rapidly lost their significance after their defeat in the 2007 parliamentary elections. The “new parties” established later failed to secure representation at the local level. The analyses confirm a positive (and stable over time) relationship between the level of party politicisation of local governments and the size of the municipality.

Keywords

PL

samorząd gminny; wybory samorządowe; partie polityczne; listy lokalne; bezpartyjność

EN

local government; local elections; political parties; local independent lists; non-partisanship

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2020
• Issue: 2(80)
• Pages: 40-66

Contributors

author

Gendźwiłł Adam

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Katedra Rozwoju i Polityki Lokalnej

author

Żółtak Tomasz

• Instytut Badań Edukacyjnych

References

• Aars J., Ringkjøb H.-E., 2005, „Party politicisation reversed? Non-partisan alternatives in Norwegian local politics”, Scandinavian Political Studies, t. 28, nr 2, s. 161–181.
• Bukowski M., Flis J., Hess A., Szymańska A., 2016, Rządzący i opozycja: partie sejmowe i lokalne w małopolskich wyborach samorządowych 2014, Kraków: Wydawnictwo Attyka.
• Carey J.M., Shugart M.S., 1995, „Incentives to cultivate a personal vote: A rank ordering of electoral formulas”, Electoral Studies, t. 14, nr 4, s. 417–439.
• CBOS, 2014a, Ranga wyborów samorządowych i zainteresowanie decyzjami władz różnych szczebli – komunikat z badań K148/2014.
• CBOS, 2014b, Polacy o wyborach władz gminnych – komunikat z badań K152/2014.
• Clark T.-N., Hoffmann-Martinot V., 1998, The New Political Culture, Boulder: Westview Press.
• Copus C., 2004, „Directly elected mayors: A tonic for local governance or old wine in new bottles?”, Local Government Studies, t. 30, nr 4, s. 576–588.
• Dahl R.A., Tufte E.R., 1973, Size and Democracy, Stanford: Stanford University Press.
• Denters B., Goldsmith M., Ladner A., Mouritzen P.E., Rose L.E., 2014, Size and Local Democracy, Cheltenham: Edward Elgar.
• Deschouwer K., 1996, „Political parties and democracy: a mutual murder?”, European Journal of Political Research, t. 29, nr 3, s. 263–278.
• Drzonek M., 2013, „Zdobywanie władzy w mieście – efektywność strategii »wiecznego prezydenta«”, Management and Business Administration. Central Europe, t. 21, nr 1, s. 145–160.
• Drzonek M., 2016, „Wielokadencyjność bez afiliacji partyjnej? Spostrzeżenia po reelekcjach »wiecznych prezydentów« w 2014 r.”, Przegląd Politologiczny, nr 1, s. 81–89.
• Dudzińska A., 2008, „Non-party lists in local election in Poland”, w: M. Reiser, E. Holtmann (red.), Farewell to the Party Model?, Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, s. 105–126.
• Egner B., Gendźwiłł A., Swianiewicz P., Pleschberger W., 2018, „Mayors and political parties”, w: H. Heinelt, A. Magnier, M. Cabria, H. Reynaert (red.), Political Leaders and Changing Local Democracy, Cham: Palgrave Macmillan, s. 327–358.
• Fallend F., Ignits G., Swianiewicz P., 2006, „Divided loyalties? Mayors between party representation and local community interests”, w: H. Back, H. Heinelt, A. Magnier (red.), The European Mayor, Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, s. 245–270.
• Flis J., 2011, „Partie polityczne w wyborach prezydentów miast”, Studia Politologiczne, t. 20, s. 139–159.
• Flis J., 2018, Wybory samorządowe – wzory zaangażowania, Warszawa: Fundacja Batorego.
• Flis J., Stolicki D., 2017, „JOW-y w gminach: lokalne partie władzy a nowe reguły rywalizacji”, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, t. 79, nr 3, s. 253–266.
• Ganowicz E., Opioła W., 2017, „Specyfika partyjnej rywalizacji politycznej w wyborach do samorządu terytorialnego w roku 2014 na przykładzie województwa opolskiego”, Przegląd Politologiczny, nr 2, s. 137–155.
• Gendźwiłł A., 2012, „Independent mayors and local lists in large Polish cities: Towards a non-partisan model of local government?”, Local Government Studies, t. 38, nr 4, s. 501–518.
• Gendźwiłł A., Bukowska G., Haman J., Sawicki A., Zbieranek J., 2017, Finanse polskich partii, Warszawa: Fundacja Batorego.
• Gendźwiłł A., Swianiewicz P., 2017, „Breeding grounds for local independents, bonus for incumbents: directly elected mayors in Poland”, w: D. Sweeting (red.), Directly Elected Mayors in Urban Governance: Impact and Practice, Bristol: Policy Press, s. 179–200.
• Gendźwiłł A., Żółtak T., 2012, „Bezpartyjność w powolnym odwrocie. Analiza rozpowszechnienia bezpartyjności w wyborach lokalnych w Polsce w latach 2002–2010”, Studia Regionalne i Lokalne, t. 1, nr 47, s. 102–121.
• Gendźwiłł A., Żółtak T., 2014, „Why do non-partisans challenge parties in local politics? The (extreme) case of Poland”, Europe-Asia Studies, t. 66, nr 7, s. 1122–1145.
• Gendźwiłł A., Żółtak T., 2017, „How single member districts are reinforcing local independents and strengthening mayors: On the electoral reform in Polish local governments”, Local Government Studies, t. 43, nr 1, s. 110–131.
• Golder S.N., Lago I., Blais A., Gidengil E., Gschwend T., 2017, Multi-Level Electoral Politics: Beyond the Second-Order Election Model, Oxford: Oxford University Press.
• Harmel R., Janda K., 1994, „An integrated theory of party goals and party change”, Journal of Theoretical Politics, t. 6, nr 3, s. 259–287.
• Heinelt H., Hlepas N.K., 2006, „Typologies of local government systems”, w: H. Back, H. Heinelt, A. Magnier (red.), The European Mayor, Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, s. 21–42.
• Kancik-Kołtun E., 2017, „Władze miast – między partyjnością a bezpartyjnością”, Samorząd Terytorialny, nr 12, s. 42–51.
• Katz R.S., Mair P., 1995, „Changing models of party organization and party democracy: the emergence of the cartel party”, Party Politics, t. 1, nr 1, s. 5–28.
• Kjær U., 2012, „Local politics: Incubator or respirator for political parties?”, w: J. Blom-Hansen, Ch. Green-Pedersen, S.-E. Skaaning (red.), Democracy, Elections, and Political Parties. Essays in Honour of Jørgen Elklit, Aarhus: Politica, s. 201–209.
• Kjær U., Steyvers K., 2019, „Second thoughts on second-order? Towards a second-tier model of local government elections and voting”, w: R. Kerley, J. Liddle, P.T. Dunning (red.), The Routledge Handbook of International Local Government, London: Routledge, s. 405–417.
• Kostka W., 2008, Instytucjonalizacja partii politycznych w społecznościach miejskich, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Ladner A., Keuffer N., Baldersheim H., Hlepas N., Swianiewicz P., Steyvers K., Navarro C., 2019, Patterns of Local Autonomy in Europe, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Marmola M., Podgórska-Rykała J., Stelmach K. (red.), 2014, Vademecum Śląsk: wybory samorządowe 2014 w województwie śląskim, Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych WNS UŚ.
• Oliver J.E., Ha S.E., Callen Z., 2012, Local Elections and the Politics of Small-Scale Democracy, Princeton: Princeton University Press.
• Randall V., Svåsand L., 2002, „Party institutionalization in new democracies”, Party Politics, t. 8, nr 1, s. 5–29.
• Reif K., Schmitt H., 1980, „Nine second-order national elections – A conceptual framework for the analysis of European election results”, European Journal of Political Research, t. 8, nr 1, s. 3–44.
• Rokkan S., Valen H., 1962, „The mobilisation of the periphery: Data on turnout, party membership and candidate recruitment in Norway”, Acta Sociologica, t. 6, nr 1, s. 111–152.
• Rosenblum N., 2008, On the Side of the Angels: An Appreciation of Parties and Partisanship, Princeton: Princeton University Press.
• Siaroff A., 2003, „Comparative presidencies: The inadequacy of the presidential, semi-presidential and parliamentary distinction”, European Journal of Political Research, t. 42, nr 3, s. 287–312.
• Sidor M., Kuć-Czajkowska K., Wasil J., 2017, Koabitacja na poziomie gminnym w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Sweeting D. (red.), 2017, Directly Elected Mayors in Urban Governance: Impact and Practice, Bristol: Policy Press.
• Sweeting D., Hambleton R., 2019, „The dynamics of depoliticisation in urban governance: Introducing a directly elected mayor”, Urban Studies, DOI: 10.1177/0042098019827506.
• Swianiewicz P., 2005, „Nowe interpretacje teoretyczne polityki miejskiej”, Studia Regionalne i Lokalne, t. 4, nr 22, s. 5–25.
• Swianiewicz P., 2006, „Co zmieniły wybory?”, Wspólnota, t. 49, nr 795, s. 14–17.
• Swianiewicz P., 2010, „Bezpartyjni radni w samorządach gminnych”, Samorząd Terytorialny, nr 11, s. 18–43.
• Swianiewicz P., Gendźwiłł A., Łukomska J., Kurniewicz A., 2016, Wielkość gmin i powiatów a sprawność ich funkcjonowania: hipotezy wielkoludów i liliputów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Swianiewicz P., Krukowska J., 2018, „Czy polski burmistrz jest (zbyt) silny? Pozycja burmistrza w poziomych relacjach władzy – perspektywa europejska”, Studia Regionalne i Lokalne, t. 4, nr 74, s. 26–47.
• Tkacz R., 2008, „Wybory coraz mniej lokalne? Przejawy kartelizacji partii politycznych na szczeblu lokalnym i regionalnym na przykładzie wyborów na Śląsku Opolskim”, Studia Wyborcze, nr 6, s. 73–93.
• Wojtasik W., 2013, „Systemowa specyfika wyborów samorządowych w Polsce”, Roczniki Nauk Społecznych, t. 5, nr 41, s. 53–72.