Wątpliwe odrodzenie Polski. Akt 5 listopada w propagandzie wizualnej stron walczących

• Authors: Szlanta Piotr

Title variants

EN

Doubtful rebirth of Poland. The 5th Of November Act in visual propaganda of the belligerents

• Conference: czasopismo naukowe; rocznik
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ogłoszenie Aktu 5 listopada 1916 r stanowiło kolejny przejaw totalizacji Wielkiej Wojny, w której strony walczące intensywnie szukały wszelkich sposobów wyjścia z impasu jaki zapanował na frontach. Co nie jest zaskakujące, obie strony konfliktu przyjęły odrębną, zgodną z ich interesami i prowadzoną polityką interpretację dokumentu, co znalazło wyraz także w ikonografii. Propagandziści państw centralnych przedstawili decyzję Wilhelma II i Franciszka Józefa I jako akt o charakterze dziejowym, ogłoszony w imię bezinteresownej przyjaźni dla Polski. Z kolei ententa upatrywała w nim bezprawną i cyniczną próbę oszukania Polaków i przymusowego wprzęgnięcia ich w militarny wysiłek Niemiec i Austro-Węgier.

EN

The issuing of the 5th Of November Act (also called Two Emperors Act) in 1916 was further evidence of the total character of the First World War. All participants of the war desperately tried to overcome a deadlock in trench warfare. What is not astonishing, following the general line of their policy, both belligerent camps interpreted this document completely differently. This was refl ected in cartoons as well. Propagandists of the Central Powers presented the decision of both emperors as an act of historical importance, proof of the selfl ess friendship of its authors towards Poles. On the other side, Entente Powers saw in the 5th Of November Act an illegal and cynical attempt to cheat Poles and force them to join the military efforts of the Central Powers.

Keywords

PL

Akt 5 listopada,; pierwsza wojna światowa,; Polska,; odzyskanie niepodległości,; propaganda,; karykatury

EN

5th November Act,; First World War,; Poland,; independence,; war propaganda,; political cartoons

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych i Wydawnictwo DiG
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2017
• Volume: 24
• Pages: 143-152

Dates

published

2017-11-29

printed

2017-11-29

Contributors

author

Szlanta Piotr

• Uniwersytet Warszawski

References

• Bobrzyński M., Wskrzeszenie państwa polskiego. Szkic historyczny, t. 1, Kraków 1920.
• Cywiński S., Kartki z pamiętnika (1914–1920), Wilno 1921, s. 62.
• Demm E., Propaganda at Home and Abroad, w: 1914-1918-online. International Encyclopedia of the First World War, ed. by U. Daniel, P. Gatrell, O. Janz, H. Jones, J. Keene, A. Kramer and B. Nasson, issued by Freie Universität Berlin, Berlin 2014-10-08. DOI: 10.15463/ie1418.10910. http://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/propaganda_at_home_and_abroad <dostęp: 2017-03-23>.
• Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa polskiego, cz. 1, Częstochowa 1937.
• Drzodowski M., Formy komunikowania społecznego i propagandy w praktyce Naczelnego Komitetu Narodowego oraz Legionów Polskich (1914–1917) [w:] Wielka Wojna poza linią frontu, red. D. Grinberg, J. Snopko, G. Zackiewicz, Białystok 2013, s. 175–188.
• Gajewska J., Ta wojna zmieni wszystko… Dzienniki Janiny Gajewskiej, oprac. A. Wajs, Warszawa 2014.
• Hupka J., Z czasów Wielkiej Wojny. Pamiętnik nie kombatanta, Lwów 1937.
• Jaworski W. L., Diariusz 1914-1918, wybór i oprac. M. Czajka, Warszawa 1997.
• Kakowski A., Z niewoli do niepodległości. Pamiętniki, oprac. T. Krawczak, R. Świętek, Kraków 2000.
• Kossak W., Wspomnienia, oprac. K. Olszański, Warszawa 1973.
• Kurman M., Z wojny 1914–1918. Przeżycia, wrażenia i refleksje mieszkańca Warszawy, Warszawa 1923.
• Kumaniecki K. W., Czasy lubelskie. Wspomnienia i dokumenty (18. IV. 1916 - 2. XI. 1918), Kraków 1927.
• Ludendorff E., Meine Kriegserinnerungen 1914–1918, Berlin 1919.
• Mikietyński P., Niemiecka droga ku Mitteleuropie. Polityka II Rzeszy wobec Królestwa Polskiego (1914–1916), Kraków 2009.
• Mroczka L., Galicji rozstanie z Austrią. Zarys monograficzny, Kraków 1990.
• Pająk J. Z., Od autonomii do niepodległości. Kształtowanie się postaw politycznych i narodowych społeczeństwa Galicji w warunkach Wielkiej Wojny 1914–1918, Kielce 2012.
• Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego, Poznań 2005.
• Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej. 1914–1918, do druku przygot. J. Pajewski, oprac. A. Kosicka-Pajewska, Poznań 1997.
• Szymczak D., Między Habsburgami a Hohenzollernami. Rywalizacja niemiecko–austro-węgierska w okresie I wojny światowej a odbudowa państwa polskiego, Kraków 2009.
• Tarnów. Dzieje miasta i regionu, red. F. Kiryk, Z. Ruta, cz. 2, Tarnów 1983.