De ‘Poolse kwestie’ in Nederland in de jaren 1914–1918: De rol van Poolse persbureaus in de cultuur- en kennistransfer over Polen

• Authors: Małgorzata Łyczykowska

Title variants

PL

‘Kwestia polska’ w Holandii w latach 1914–1918: Rola polskich biur prasowych w transferze kulturowym i transferze wiedzy o Polsce

EN

The ‘Polish Question’ in the Netherlands in the years 1914–1918: The role of Polish press offices in the transfer of culture and knowledge about Poland

• Languages of publication: NL

Abstracts

NL

Met de uitbraak van de Grote Oorlog is een nieuwe ‘ruimte’ ontstaan waarin zijdelingse gebeurtenissen plaatsvonden. Ze leidden tot de ontwikkeling van nieuwe betrekkingsnetwerken tussen verschillende instituties en personen. Niet alleen in de gewapend strijdende en bezette landen, maar ook in de neutrale staten, vond er naast het gewapend gevecht ook een veerkrachtige strijd plaats door middel van propaganda-activiteiten om de gunsten van de publieke opinie. Behalve de in Nederland actieve persbureaus van de vechtende landen, die ten doel hadden nieuws te verzamelen en distribueren in een conventionele, journalistieke zin (echter met verborgen intenties), waren er ook persvertegenwoordigers van andere landen actief, waaronder Polen. Ze zorgden ervoor dat de Poolse kwestie in de Nederlandse pers aanwezig was. De belangrijkste instellingen waren het Poolsch Persbureau van Sigismund Gargas en het persbureau onder de auspiciën van het Nationaal Hoofdcomité. Gedeeltelijk speelden ze ook een rol in de “psychologische oorlogvoering” van de Duitse propaganda-apparaat.

PL

Wraz z wybuchem Wielkiej Wojny powstała nowa “przestrzeń” — miejsce, w którym rozgrywały się różnego rodzaju wydarzenia równoległe do walki zbrojnej. Prowadziły do powstania nowych sieci zależności między instytucjami i aktorami indywidualnymi. Nie tylko w krajach okupowanych i walczących zbrojnie, ale i w tych neutralnych miała równolegle miejsce walka o przychylność opinii publicznej. W Niderlandach aktywne były biura prasowe państw walczących, których celem było zbieranie i dystrybucja wiadomości w sensie konwencjonalnym, dziennikarskim, choć z ukrytymi intencjami. Oprócz nich działalność prowadziły przedstawicielstwa prasowe innych krajów, między innymi Polski. Ich zadaniem było sprawienie, by ‘kwestia Polska’ była obecna na łamach niderlandzkiej prasy. Do najważniejszych instytucji należało Polskie Biuro Prasowe Zygmunta Gargasa i biuro prasowe pod auspicjami Naczelnego Komitetu Narodowego. Grały one częściowo również rolę w ‘psychologicznej wojnie’ niemieckiego aparatu propagandy.

EN

With the outbreak of the Great War, there arose a new “space”, in which various events took place, parallel to the armed struggle. They led to the development of new relational networks between institutions and individuals. Not only in the warring and the occupied countries, but also in the neutral states, besides the armed fight, an ardent battle took place for the favours of public opinion, waged by means of propaganda activities. In addition to the press agencies of the fighting countries active in the Netherlands, which were intended to collect and distribute news in a conventional journalistic sense (but with hidden intentions), there were also press representatives from other countries, including Poland. They made sure that the Polish question was present in the Dutch press. The most important among those institutions were Sigismund Gargas’s Poolsch Persbureau (Polish Press Office) and the news agency under the auspices of the Naczelny Komitet Narodowy (Supreme National Committee). In part, they also played a role in the ‘psychological warfare’ of the German propaganda apparatus.

Keywords

NL

Poolse kwestie; Nederland; Poolse persbureaus; Wereldoorlog I; psychologische oorlogvoering; cultuurpropaganda; cultuurbeleid

PL

kwestia polska; Niderlandy; polskie biura prasowe; I wojna światowa; wojna psychologiczna; propaganda kulturowa; polityka kulturalna

EN

Polish question; Netherlands; Polish press offices; World War I; psychological warfare; cultural propaganda; cultural policy

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 5: Neofilologia. Zeszyt specjalny
• Pages: 343-354

Contributors

author

Małgorzata Łyczykowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Abbenhuis, Maartje. 2006. The Art of Staying Neutral: The Netherlands in the First World War, 1914–1918. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Buchbender, Ortwin, & Horst Schuh. 1983. Die Waffe, die auf die Seele zielt. Stuttgart: Motorbuch Verlag Stuttgart.
• Drozdowski, Mateusz. 2010. ‘Akcja zagraniczna Naczelnego Komitetu Narodowego (1914–1917),’ Studia Historyczne 2: 161–181.
• Eversdijk, Nicole. 2010. Kultur als politisches Werbemittel. Ein Beitrag zur deutschen kultur- und pressepolitischen Arbeit in den Niederlanden während des Ersten Weltkrieges. Münster: Waxmann Verlag.
• Florkowska-Frančić, Halina. 1979. ‘Polacy w Szwajcarii w czasie I wojny światowej.’ In Halina Florkowska-Frančić, Mirosław Frančić & Hieronim Kubiak (eds.). Polonia wobec niepodległości Polski w czasie I wojny światowej, 181–194. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Garlicka, Aleksandra. 1964. ‘Organizacja akcji prasowej Naczelnego Komitetu Narodowego,” Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 3 (2): 86–144.
• Hemels, Joan. 2010. Een journalistiek geheim ontsluierd. Antwerpen & Apeldoorn: Spinhuis Uitgevers.
• Léger, Jesse. 2012. De Werkelijkheid van Kranten. Een frameanalyse van de Duitse oorlogsinspanningen in de Eerste Wereldoorlog gerepresenteerd in het Rotterdamsch Nieuwsblad. Utrecht: Universiteit Utrecht (MA scriptie).
• Moeyes, Paul. 2011. Buiten schot. Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914–1918. Amsterdam & Antwerpen: De Arbeiderspers.
• Mulder, Gerard. 2009. “De redigerende hand. Stijl en ordening in de schrijvende journalistiek.” In Jo Bardoel, Chris Vos, Frank van Vree & Huub Wijfjes (eds.). Journalistieke cultuur in Nederland, 141–152. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Scheider, Maarten & Joan Hemels. 1979. De Nederlandse krant 1618–1978. Van ‘nieuwstydinghe’ tot dagblad. Baarn: Wereldvenster.
• Tiedau, Urlich. 2003. ‘De Duitse cultuurpolitiek in België tijdens de Eerste Wereldoorlog.’ Cahiers d’Histoire du Temps présent 11: 21–45.
• Van den Berg, Hubert. 2007. ‘The Autonomous arts as black propaganda. On a secretive chapter in German ‘Foreign Cultural Politics’ in the Netherlands and other neighbouring countries during the First World War.’ In Gillis Dorleijn, Ralf Grüttemeier & Liesbeth Korthals Altes (eds.). The Autonomy of Literature at the Fins de Siècles (1900 and 2000). A Critical Assessment, 71–120. Leuven etc.: Peeters.
• Włodek, Jan Marian. 2009. Jan Włodek. Legionista, dyplomata, uczony. Kraków: Małe Wydawnictwo.
• Zajas, Paweł. 2014a. “Transfer w czasach konfliktu. Aktorzy propagandy kulturowej w czasie Pierwszej Wojny Światowej.” Przegląd Humanistyczny 4: 31–51.
• Zajas, Paweł (2014b). “Polskie zagraniczne przedstawicielstwa prasowe w czasie Wielkiej Wojny (1914–1918),” Dzieje Najnowsze 16 (3): 27–42.
• Zajas, Paweł (2015). ‘Haskie drogi Zygmunta Gargasa. Poolsch Persbureau a niemiecka propaganda kulturowa (1914–1918).’ Neerlandica Wratislaviensia 25: 197–215.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.5s-25