Kulturowa presja i instytucjonalne warunki jako determinanty feminizacji nieaktywności zarobkowej we współczesnej Polsce

• Authors: Karwacki Arkadiusz , Suwada Katarzyna

Title variants

EN

Cultural Pressure and Institutional Conditions as Determinants of Economic Inactivity Feminisation in Contemporary Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prezentacja zjawiska feminizacji nieaktywności zarobkowej, rozumianego jako zbiór procesów utrudniających kobietom w wieku aktywności zawodowej podejmowanie i utrzymywanie pracy zarobkowej. Autorzy odpowiadają na pytanie, czym charakteryzuje się zjawisko nieaktywności zarobkowej kobiet i na jakie problemy (kulturowe, funkcjonalne, instytucjonalne) napotykają kobiety w podejmowaniu lub utrzymywaniu pracy zarobkowej. Autorzy egzemplifikują fakt, że feminizacja nieaktywności zarobkowej wynika z genderowych norm opiekuńczych oraz słabości państwa jako dostarczyciela dóbr i usług (także strażnika stanowionych norm). Tekst uwzględnia definicję kluczowego zjawiska, prezentację istotnych treści literatury przedmiotu i zarys kontekstów ważnych dla odczytywania aktywności kobiet na rynku pracy, informacje o zrealizowanych projektach, które dostarczyły podstawy empirycznej dla podjętych analiz oraz omówienie tego materiału wraz z konkluzjami uwzględniającymi zbiór cech feminizacji nieaktywności zarobkowej.

EN

The aim of this article is to present the phenomenon of economic inactivity feminization understood as a set of processes hindering women of working age from entering and remaining at labour market. The text offers a definition of this phenomenon and provides literature review on the subject. The empirical material for the analysis has been collected within the two projects (one involving a diary competition and the other – interviews with mothers of children with disabilities). The authors explore the characteristics of the women’s economic inactivity, they describe and analyse the problems (cultural, functional, institutional) that women encounter when they attempt to enter labour market and stay employed. Having undertaken the analysis of various aspects of the phenomenon, the authors provide evidence that economic inactivity feminization results from gendered welfare norms as well as from weakness of the state.

Keywords

PL

transformacja; feminizacja nieaktywności zarobkowej; kulturowy skrypt ról płciowych; słabe państwo; metoda pamiętnikarska

EN

transformation; feminization of joblessness; gender beliefs; soft-state; memoirs method

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2022
• Issue: 2(245)
• Pages: 5-32

Contributors

author

Karwacki Arkadiusz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

author

Suwada Katarzyna

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Akorsu, Angela. 2016. Feminization of Labor. In: N. A. Naples, eds. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Gender and Sexuality Studies. John Wiley & Sons. DOI: 10.1002/9781118663219.wbegss027.
• Altuzarra, Amaia, Catalina Gálvez-Gálvez, Ana González-Flores. 2019. Economic Development and Female Labour Force Participation: The Case of European Union Countries. Sustainability, 11, 7: 1962. DOI:10.3390/su11071962.
• Bakalarczyk, Rafał, Paweł Kubicki, Michał Polakowski, Dorota Szelewa. 2015. Niepełnosprawność: problemy opieki. Warszawa, Poland: Friedrich-Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce and Fundacja Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA). Retrieved December 10, 2020 (https://library.fes.de/pdf-files/bueros/warschau/12006.pdf).
• Balcerzak-Paradowska, Bożena, Ewa Leś. 2018. Polityka rodzinna w Polsce w latach 1918–2018: od działań kompensacyjnych do polityki inwestycji społecznych. W: E. Bojanowska, M. Grewiński i inni, red. Stulecie polskiej polityki społecznej 1918–2018. Warszawa: MRPiPS, NCK, 251–284.
• Baranowska-Rataj, Anna, Anna Matysiak. 2016. The Causal Effects of the Number of Children on Female Employment – Do European Institutional and Gender Conditions Matter? Journal of Labour Research, 37: 343–367. DOI: 10.1007/s12122016-9231-6.
• Beneria, Lourdes. 2003. The study of Women and Gender: An overview. London: Routledge.
• Bertolini, Sonia, Rosy Musumeci, Manuela Naldini, Paola Maria Torrioni. 2015. Working women in transition to motherhood in Italy. Journal of Romance Studies, 15, 3: 49–70. DOI: 10.3828/jrs.2015.150305.
• Blau, Francine D., Anne E. Winkler. 2017. Women, Work, and Family, NBER Working Paper No. 23644. DOI: 10.3386/w23644.
• Blau, Franicine D., Jed DeVaro. 2007. New evidence on gender differences in promotion rates: an empirical analysis of a sample of new hires. Industrial Relations: A Journal of Economy and Society, 46: 511–550. DOI: 10.1111/j.1468232X.2007.00479.x.
• Blau, Francine D., Marianne A. Ferber, Anne Winkler. 1998. The economics of women, men, and work, 3 wydanie. New York: Prentice-Hall, Englewood Cliffs.
• Browne, Kevin, Catherine Hamilton-Giachritsis, Rebecca Johnson, Mikael Ostergren. 2006. Overuse of institutional care of children in Europe, BMJ, 332, 7539: 485–487. DOI: 10.1136/bmj.332.7539.485.
• Çağatay, Nilüfer, Şule Özler. 1995. Feminization of the labor force: The effects of long-term development and structural adjustment. World Development, 23, 11: 1883–1894.
• CBOS. 2018.‘Kobiety i Mężczyźni w Domu. Komunikat z Badań. 127. Warszawa.
• Chant, Sylvia. 2008. The ‘Feminisation of Poverty and the ‘Feminisation’ of Anti-Poverty Programmes: Room for Revision? The Journal of Development Studies, 44, 2: 165–197.
• Eagly, Alice H., Linda L. Carli. 2007. Through the Labyrinth: The Truth about How Women become Leaders. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Fleury, Anjali. 2016. Understanding Women and Migration: A Literature Review. KNOMAD Working Paper 8.
• Galandini, Silvia, Ieuan Ferrer. 2020. Make Care Count Unpaid and Underpaid Care Work Across Britain. London: Oxfam House.
• GUS. 2016. Budżet Czasu Ludności 2013. Część II. Warszawa.
• GUS. 2018. Aktywność ekonomiczna ludności Polski I kwartał 2018 r. Warszawa.
• GUS. 2020a. Podstawowe dane z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności wyrównane sezonowo w latach 2010–2020. Warszawa.
• GUS. 2020b. Struktura wynagrodzeń według zawodów w październiku 2018 r. Warszawa.
• GUS. 2021. Informacja o rynku pracy w pierwszym kwartale 2021 roku (dane wstępne). Wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności w I kwartale 2021 r. Warszawa.
• Holmwood, John. 2001. Gender and Critical Realism: A Critique of Sayer. Sociology, 35, 4: 947–965.
• Inglot, Tomasz. 2010. Welfare States w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1919-2004. Warszawa: Wydawnictwo WSP TWP.
• Jarosz, Maria. 2004. Grzech pierworodny rządzących: ukryty wymiar transformacji. W: M. Jarosz. Władza. Przywileje. Korupcja. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Jarska, Natalia. 2020. Men as Husbands and Fathers in Postwar Poland (1956–1975): Towards New Masculine Identities? Men and Masculinities, 24, 4: 630–651. DOI: 10.1177/1097184X20910492.
• Johnsson-Latham, Gerd. 2004. Understanding Female and Male Poverty and Deprivation. In: G. Johnsson-Latham, eds. Power and Privileges: Gender Discrimination and Poverty. Stockholm: Regerinskanliet, 16–45.
• Karwacki, Arkadiusz, Katarzyna Suwada. 2020. Doświadczenie bezrobocia a relacje rodzinne we współczesnej Polsce – perspektywa płci. Studia Socjologiczne, 1, 236: 165–194. DOI: 10.24425/sts.2020.132455.
• Karwacki, Arkadiusz, Tomasz Szlendak. 2020. Fulfilled promise or a tool of political rhetoric? Analysis of the consequences of the Polish ‘500+ Family’ Programme. Problemy Polityki Społecznej, 51, 4: 75–98. DOI: 10.31971/PPS/131160.
• Klasen, Stephan, Tobias Lechtenfeld, Felix Povel. 2014. A Feminization of Vulnerability? Female Headship, Poverty, and Vulnerability in Thailand and Vietnam. World Development, 71: 36–53. DOI: 10.1016/j.worlddev.2013.11.003.
• Kosakowska-Berezecka, Natasza, Paweł Jurek i inni. 2018. De-Gender Them! Gendered vs Cooperative Division of Housework – Cross-Cultural Comparison of Polish and Norwegian Students. Current Psychology, 39: 2276–2284. DOI: 10.1007/ s12144-018-9915-6.
• Kubicki, Paweł. 2018. Opieka długoterminowa i niezależne życie w społeczności lokalnej w kontekście Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Ubezpieczenia społeczne. Teoria i praktyka, 3: 71–80.
• Kuhhirt, Michael. 2012. Childbirth and the Long-Term Division of Labour within Couples: How Do Substitution, Bargaining Power, and Norms Affect Parents, Time Allocation in West Germany? European Sociological Review, 28, 5: 565–582. DOI: 10.1093/esr/jcr026.
• Kulik, Liat. 2000. Women Face Unemployment: A Comparative Analysis of Age Groups. Journal of Career Development, 27: 15–33. DOI: 10.1177/089484530002700102.
• Kurowska, Anna, Inga Dwórznik, Paweł Franczak. 2011. Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian. Ekspertyza. Warszawa: PARP.
• Kurowska, Anna. 2011. Bariery związane z dostępnością taniej instytucjonalnej opieki nad dziećmi w Polsce. W: A. Kurowska, I. Dwórznik, P. Franczak, red. Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian. Ekspertyza. Warszawa: PARP, 22–36.
• Kurowska, Anna. 2015. Zmiany dostępu do opieki nad dzieckiem w wieku poniżej trzech lat w polskich gminach przed wejściem w życie ustawy „żłobkowej” i po jej wdrożeniu. Problemy Polityki Społecznej, 30, 3: 119–142.
• Kurowska, Anna. 2019. Poland: leave policy and the process and goals of a major reform. In: P. Moss, A.-Z. Duvander, A. Koslowski, eds. Parental Leave and Beyond: Recent International Developments, Current Issues and Future Directions. Bristol: Policy Press, 39–55.
• Latshaw, Beth A., Stephanie I. Hale. 2016. „The Domestic Handoff”: Stay-at-Home Fathers’ Time-Use in Female Breadwinner Familie. Journal of Family Studies, 22, 2: 97–120. DOI: 10.1080/13229400.2015.1034157.
• Laumann, Edward O., David Knoke. 1987. The organizational state: Social choice in national policy domains. Madison: University of Wisconsin Press.
• Le Goff, Maelan. 2016. Feminization of migration and trends in remittances. IZA World of Labor, 220. DOI: 10.15185/izawol.220.
• Magda, Iga. 2020. Jak zwiększyć aktywność zawodową kobiet w Polsce? IBS Policy Paper. Od badań do polityki publicznej, 16 stycznia. https://ibs.org.pl/app/uploads/2020/01/IBS-PP-01-2020_PL.pdf.
• Marinucci, Roberto. 2007. Feminization of migration? REMHU – Revista Interdisciplinar da Mobilidade Humana, 15, 29: 5–22.
• Mączyńska, Elżbieta. 2003. Polski ustrój gospodarczy. Pułapki modelowe. W: Refleksje z okazji jubileuszu Profesora Jana Mujżela. Polska transformacja. Sukcesy i bariery. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Milewski, Roman. 2017. Elementarne zagadnienia ekonomii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mincer, Jacob. 1962. Labor force participation of married women. In: Aspects of labor economics. National Bureau of Economic Research. New York: Princeton University Press, 63–105.
• Myrdal, Gunnar. 1968. Asian Drama: An Inquiry into the Poverty of Nations, Volumes 1–3. New York: Twentieth Century Fund and Pantheon.
• Myrdal, Gunnar. 1957. Economic Theory and Underdeveloped Regions. London: General Duckworth & Co.
• Myrdal, Alva, Viola Klein. 1956. Women’s Two Roles: Home and Work. London: Routledge & Paul.
• Nelson, Julie A. 1996. Feminism, objectivity and economics. London: Routledge.
• Peterson, Trond, Lauri A. Morgan. 1995. Separate and unequal: occupation-establishment sex segregation and gender wage gap. American Journal of Sociology, 101, 2: 329–365. DOI: 10.1086/230727.
• Puntigliano, Andrea Rivarola, Örjan Appelqvist. 2011. Prebisch and Myrdal: Development economics in the core and on the periphery. Journal of Global History, 6, 01: 29–52. DOI: 10.1017/S1740022811000039.
• Ridgeway, Cecilia L. 2009. Framed Before We Know It How Gender Shapes Social Relations. Gender & Society, 23 (2): 145–160. DOI: 10.1177/0891243208330313.
• Ridgeway, Cecilia L., Shelley J. Correll. 2004. Unpacking the Gender System a Theoretical Perspective on Gender Beliefs and Social Relations. Gender & Society, 18, 4: 510–531. DOI: 10.1177/0891243204265269.
• Rodgers, Harrell R. 1987. Black Americans and the Feminization of Poverty: The Intervening Effects of Unemployment. Journal of Black Studies, 17, 4: 402–417.
• Sangmpam, S.N. 1993. Neither Soft nor Dead: The African State Is Alive and Well, African Studies Review, 36, 2, September: 73 – 94. DOI: 10.2307/524734.
• Saxonberg, Steven. 2014. Gendering Family Policies in Post-Communist Europe: A Historical-Institutional Analysis. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Schober, Pia S. 2013. The Parenthood Effect on Gender Inequality: Explaining the Change in Paid and Domestic Work When British Couples Become Parents. European Sociological Review, 29, 1: 74–85. DOI: 10.1093/esr/jcr041.
• Sen, Amartya. 1990. More than 100 million women are missing. The New York Review, December, http://www.nybooks.com/articles/1990/12/20/more-than-100-million¬women-are-missing/ Dostęp: 10.12.2021.
• Sikorska, Małgorzata. 2019. Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Stamarski, Cailin S., Leanne S. Son Hing. 2015. Gender inequalities in the workplace: the effects of organizational structures, processes, practices, and decision makers’ sexism. Frontiers in Psychology, 6, 1400: 1–20. DOI: 10.3389/fpsyg.2015.01400.
• Suwada, Katarzyna. 2020. Strategie organizacji opieki nad dziećmi w społeczeństwie polskim w perspektywie nierówności społecznych. Przegląd Socjologii Jakościowej, 16, 2: 152–169. DOI: 10.18778/1733-8069.16.2.09.
• Suwada, Katarzyna. 2021a. Genderizing Consequences of Family Policies in Poland in 2010s: A Sociological Perspective. Society Register, 5, 4: 41–60. DOI: 10.14746/sr.2021.5.4.03.
• Suwada, Katarzyna. 2021b. Parenting and Work in Poland: A Gender Studies Perspective. Cham: Springer International Publishing.
• Szelewa, Dorota. 2017. From implicit to explicit familialism: Post-1989 family policy reforms in Poland. In: D. Auth, J. Hergenhan, B. Holland-Cunz, eds. Gender and family in European economic policy. Cham: Palgrave Macmillan, 129–151.
• Titkow, Anna. 2012. Figura Matki Polki. Próba demitologizacji. W: E. Korolczuk, R. Hryciuk, red. Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 27–47.
• Tomaszewska, Joanna. 2004. Dyskryminacja ze względu na płeć. W: Dyskryminacja ze względu na płeć. Przezwyciężanie barier na drodze ku równości kobiet i mężczyzn w Polsce. Warszawa: Publikacja Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn, 3–10.
• Verniers, Catherine, Jorge Vala. 2018. Justifying gender discrimination in the workplace: The mediating role of motherhood myths. PLoS ONE, 13, 1: e0190657. DOI: 10.1371/journal.pone.0190657.
• Zabłocki, Jakub. 2012. Przeciwdziałanie patologiom w administracji publicznej na przykładzie zjawiska whistleblowingu. Prace z historii prawa i administracji publicznej. Acta Erasmiana, t. 4. Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii UWr.
• Zachorowska-Mazurkiewicz, Anna. 2015. The Concept of Care in Institutional and Feminist Economics and Its Impact on Public Policy. Journal of Economic Issues 49, 2: 405–413. DOI: 10.1080/00213624.2015.1042747.
• Zachorowska-Mazurkiewicz, Anna. 2017. Gender, Unpaid Labour and Economics. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 6, 326: 121–132. DOI: 10.18778/0208-6018.326.08.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2022.141421