Polskie nauki społeczne w świetle hipotezy peryferyjnej dualności

• Authors: Tomasz Zarycki

Title variants

EN

The Polish social sciences in light of the hypothesis of peripheral duality

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Głównym celem tekstu jest przedstawienie hipotezy dualności peryferyjnego systemu tworzenia wiedzy akademickiej. Opiera się ona na podkreśleniu znaczenia zależności procesów tworzenia wiedzy od zależności centro-peryferyjnych w ujęciu zarówno globalnym jak i lokalnym. Szczególnym przypadkiem analizowanym w tekście są polskie nauki społeczne. Przedstawiono ich analizę w kontekście teorii systemu światowego, socjologii krytycznej oraz krytycznej analizy dyskursu. W odwołaniu do socjologii wiedzy przedstawiono bardziej ogólny model dualności systemów tworzenia wiedzy naukowej na peryferiach. Ten model mający status hipotezy może pomagać tłumaczyć pozorne niespójności w funkcjonowaniu systemu nauki w Polsce. Jednym z elementów przedstawionej propozycji jest redefinicja koncepcji „działań pozornych” Jana Lutyńskiego, która początkowo rozwinięta została w odniesieniu do opisu działania instytucji w Polsce komunistycznej. Główną tezą tekstu jest hipoteza, iż dualność systemu polskich nauk społecznych ma bardzo specyficzny charakter i nie przejawia się wyraźnie w warstwie instytucjonalnej.

EN

The main aim of the present article is to offer a hypothesis of duality of the peripheral systems of production of academic knowledge, highlighting the dependency of that process on the centre-periphery structures of the contemporary world as well as form the local contexts. A particular focus of the text will be on the case of the social sciences in contemporary Poland. Consequently, a view on the Polish academic knowledge production system in the framework of the world system theory, critical sociology and critical discourse analysis will be offered. Drawing on the selected tools of sociology of knowledge a more general hypothesis on the dual nature of the knowledge production systems in the peripheries is presented. The hypothesis may serve to explain apparent inconsistencies in the functioning of the Polish and other peripheral knowledge production systems. One of its key elements is a proposal of redefinition of Jan Lutyński’s concept of “apparent actions”, which has been originally developed to interpret the tensions in the functioning of institutions of the communist Poland. The paper concludes with suggestion that the form of duality observed in Poland is atypical and not obvious in the institutional dimension.

Keywords

PL

socjologia wiedzy; nauki społeczne; system światowy; peryferia; nauka polska

EN

sociology of knowledge; social sciences; world system; peripheries; Polish academia

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2013
• Volume: 49
• Issue: 1(195)
• Pages: 67-88

Dates

published

2013

Contributors

author

Tomasz Zarycki

• Instytut Studiów Społecznych, Uniwersytet Warszawski

References

• Arunachalam S., 1995: Science on the periphery: Can it contribute to mainstream science? „Knowledge, Technology & Policy”, 8, 68-84.
• Berend I. T., 1996: Central and Eastern Europe 1944-1993: Detour from Periphery to the Periphery. Cambridge: Cambridge University Press.
• Biały K., 2009: Komunikowanie pozorne a komunikowanie autentyczne w obszarze szkolnictwa wyższego. „Przegląd Socjologiczny”, L VIII/1, 175-189.
• Blommaert J., 2005: Discourse. A critical introduction. New York: Cambridge University Press.
• Böröcz J., 1992: Dual Dependency and Property Vaccum: Social Change on the State Socialist Semiperiphery. „Theory and Society”, 21, 77-104.
• Bourdieu P., 1983: The Field of Cultural Production, or: The Economic World Reversed. „Poetics”, 12, 311-356.
• Bourdieu P., 1984: Homo academicus. Paris: Minuit.
• Bourdieu P. i L. Boltanski. 2008: La Production de l’idéologie dominante. Paris: Demopolis et Raisons d’agir
• Bourdieu P. i L. J. D. Wacquant. 1993: From Ruling Class to Field of Power: An Interview with Pierre Bourdieu on La Noblesse d’État. „Theory, Culture & Society”, 10, 19-44.
• Buchowski M., 2004: Hierarchies of Knowledge In Central Eastern European Anthropology. „The Anthropology of East Europe Review”, 22, 5-14.
• Burris V., 2004: The Academic Caste System: Prestige Hierarchies in PhD Exchange Networks. „American Sociological Review”, 69, 239-264.
• Chakrabarty D., 2011: Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i róznica historyczna. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Chang M.-H. i J. E. Harrington Jr. 2005: Discovery and diffusion of knowledge in an endogenous social network. „American Journal of Sociology”, 110, 937-976.
• Czarniawska-Joerges B., 2000: A city reframed: Managing Warsaw in the 1990s. Amsterdam: Harwood Academic.
• Czarniawska-Joerges B. i Guje Sevón (red.), 1996: Translating organizational change. Berlin: Walter de Gruyter.
• Dobrenko E., 2011: Utopias of return: notes on (post-)Soviet culture and its frustrated (post-)modernisation. „Studies in East European Thought”, 63, 159-171.
• Duszak A. 2004. Globalization as interdiscursivity: on the spread of global intertexts; w: A. Duszak i U. Okulska (red.):Speaking from the Margin. Global English from a European Perspective. Frankfurt/M: Peter Lang; 117-132.
• Duszak A. i N. Fairclough. 2008. Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
• Éber M. Á., 2011: Which Duality? Why Dual? On the Gains and Losses of Hungarian Sociology’s Dual-society Theories. „Review of Sociology”, 4, 4-20.
• Eyal G., I. Szelényi, i E. R. Townsley. 1998: Making capitalism without capitalists. Class formation and elite struggles in post-communist Central Europe. London; New York: Verso.
• Fairclough N., 2006: Language and globalization. New York: Routledge.
• Gandhi L., 2008: Teoria postkolonialna. Wprowadzenie krytyczne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Gapova E., 2009: Post-Soviet academia and class power: Belarusian controversy over symbolic markets. „Studies in East European Thought”, 61, 271-290.
• Godin B., 2006: The Knowledge-Based Economy: Conceptual Framework or Buzzword? „The Journal of Technology Transfer”, 31, 17-30.
• Hanafi S., 2011: University systems in the Arab East: Publish globally and perish locally vs publish locally and perish globally. „Current Sociology”, 59, 291-309.
• Hoppers C. A. O., 2000: The Centre-periphery in Knowledge Production in the Twenty-first Century. „Compare: A Journal of Comparative Education”, 30, 283-291.
• Jabłecka J. 2007. Legitimisation of Non-public Higher Education in Poland;w: S. Slantcheva i D. C. Levy (red.):Private Higher Education in Postcommunist Europe: In Search of Legitimacy. New York: Palgrave, Mcmillan; 179-200.
• Jessop B. 2002. Liberalism, neoliberalism, and urban governance: a state-theoretical perspective;w: N. Brenner i N. Theodore (red.):Spaces of neoliberalism: urban restructuring in North America and Western Europe. Oxford: Blackwell Malden; 105-125.
• Jessop B., 2007: State Power: A Strategic-Relational Approach. Cambridge: Polity Press.
• Jessop B. 2008. Kulturowa ekonomia polityczna a analiza dyskursu;w: A. Duszak i N. Fairclough (red.):Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas; 121-148.
• Kostera M., 1995: The Modern Crusade: The Missionaries of Management Come to Eastern Europe. „Management Learning”, 26, 331-352.
• Kulesza K. i J. Marcinkowski. 2008: Uniwersytet Potiomkinowski obiecuje innowacje. „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2008.
• Kuus M., 2007: Geopolitics Reframed: Security and Identity in Europe’s Eastern Enlargement. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Kuus M., 2011: Whose regional expertise? Political geographies of knowledge in the European Union. „European Urban and Regional Studies”, 18, 275-288.
• Ledeneva A. V., 1998: Russia’s economy of favours. Blat, networking, and informal exchange. Cambridge, UK; New York, NY, USA: Cambridge University Press.
• Lutyński J., 1977: Działania pozorne. „Kultura i Społeczeństwo”, 2.
• Lutyński J., 1990: Nauka i polskie problemy.Komentarz socjologa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Michailova S. i V. Worm. 2003: Personal Networking in Russia and China: Blat and Guanxi. „European Management Journal”, 21, 509-519.
• Piotrowski A., 1998: O Jana Lutyńskiego koncepcji działań pozornych. „Kultura i Społeczeństwo”, XLII, 39-50.
• Podgórecki A., 1995: Społeczeństwo polskie. Rzeszów: Wydawn. Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Said E. W., 1991: Orientalizm. Warszawa: PIW.
• Sakwa R., 2010: The Dual State in Russia. „Post-Soviet Affairs”, 26, 185–206.
• Siemieńska R. 2008. Research Productivity in Polish Universities and Its Determinants at the Beginning of the 21st Century;w: H. Vessuri i U. Teichler (red.):Universities as Centers of Research and Knowledge Creation: An Endangered Species? Rotterdam, Taipei: Sense Publishers; 161-178.
• Sosnowska A., 2005: Models of Eastern European Bakwardness in Post-1945 Polish Historiography. „East Central Europe = L’Europe du Centre-Est”, 32, 125-146.
• Spivak G. C. 1988. Can the Subaltern Speak?;w: C. Nelson i L. Grossberg (red.):Marxism and the Interpretation of Culture. Basingstoke: MacMilian Education; 271-313.
• Staniszkis J., 2009: Antropologia władzy. Między Traktatem Lizbońskim a kryzysem. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Swidler A. i J. Arditi. 1994: The New Sociology of Knowledge. „Annual Review of Sociology”, 20, 305-329.
• Tarasheva E., 2011: The place of Eastern European researchers in international discourse: Critical discourse analysis applied to corpora from specialized journals. „Discourse & Society”, 22, 190-208.
• Timar J., 2004: More than ‘Anglo-American’, it is ‘Western’: hegemony in geography from a Hungarian perspective. „Geoforum”, 35, 533-538.
• Turner S. 2006. Was Real Existing Socialism a Premature Form of Rule by Experts?;w: S. Eliaeson (red.):Building Democracy and Civil Society East of the Elbe: Essays in Honour of Edmund Mokrzycki. London: Routledge; 248-261.
• Urbańczyk P., 2011: W sprawie płac w PAN minister się uparła „Gazeta Wyborcza”, 28 luty 2011.
• Wagner I., 2011a: Becoming Transnational Professional: Kariery i mobilność polskich elit naukowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wagner I., 2011b: Jedno wielkie chałturzenie. „Uniwersytet Warszawski – Pismo uczelni”, 2(52), 20-23.
• Wallerstein I. M., 1974: The modern world-system. New York: Academic Press.
• Warczok T. i J. Wowrzeczka-Warczok. 2009: Śląskie (sub) pole sztuki. Geneza, struktura, znaczenie. „Studia Socjologiczne”, 4, 293-311.
• Wedel J. R., 1998: Collision and collusion. The strange case of western aid to Eastern Europe, 1989-1998. New York: St. Martin’s Press.
• Wedel J. R., 2007: Prywatna Polska. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
• Wedel J. R., 2009: Shadow elite: how the world’s new power brokers undermine democracy, government, and the free market. New York: Basic Books.
• Zarycki T. 2008. Polska i jej regiony a debata postkolonialna;w: M. Dajnowicz (red.):Oblicze polityczne regionów Polski. Elity i społeczeństwo. Białystok: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku; 31-48.
• Zarycki T. 2011. From Soviet to a Western-dominated political scene: the geopolitical context of politics in Poland;w: B. Törnquist-Plewa i K. Stala (red.):Cultural Transformations after Communism: Central and Eastern Europe in Focus. Lund: Nordic Academic Press; 82-108.
• Zhuravlev O., D. Kondov, i N. Savel’eva. 2009: The European University at St. Petersburg: a case study in sociology of post-Soviet knowledge. „Studies in East European Thought”, 61, 291-308.
• Ziółkowski M., 1998: Miejsce społeczeństwa polskiego w światowym systemie kapitalistycznym. Dylematy teoretyczne i praktycze. „Kultura i Społeczeństwo”, XLII, 51-67.