Młodzież gimnazjalna w obliczu niepełnosprawności członka rodziny – doniesienie z badań nad samotnością rodzeństwa dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym

• Authors: Borczykowska-Rzepka Maria , Skwarek Beata

Title variants

EN

Secondary school students in the face of a disability of a family member – a report from a study on loneliness of siblings of children with cerebral palsy

Abstracts

PL

Artykuł zawiera analizę zjawiska samotności w odniesieniu do młodzieży w wieku gimnazjalnym posiadającej rodzeństwo z niepełnosprawnością – mózgowym porażeniem dziecięcym. Doniesienie z badań stanowi kontynuację rozważań autorek obejmujących poczucie samotności globalnej i jej trzech aspektów: społecznej, egzystencjalnej i emocjonalnej.

EN

This paper contains an analysis of the phenomenon of loneliness experienced by junior high school students with siblings affected by cerebral palsy. the report from the research is a continuation of the authors' deliberations, including a sense of global loneliness and its three aspects: the social, existential and emotional ones

Keywords

PL

niepełnosprawność; mózgowe porażenie dziecięce (m.p.dz.); dorastający; rodzeństwo; poczucie samotności

EN

disability; cerebral palsy; adolescent; siblings; a sense of loneliness

• Publisher: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy
• Journal: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
• Year: 2019
• Issue: 2(31)

Dates

published

2019-04-01

Contributors

author

Borczykowska-Rzepka Maria

author

Skwarek Beata

References

• Bal I., Marginalizacja i wykluczenie społeczne jako bariery rozwoju regionalnego, https:// www.ur.edu.pl/file29990/24.pdf, dostęp: 28.10.2017 r. Barniak S., Doznawanie samotności przez rodzeństwo dzieci z niepełnosprawnością, niepublikowana praca magisterska (napisana pod kierunkiem M. Borczykowskiej-Rzepki), Krakowska Akademia im. Andrzeja F. Modrzewskiego w Krakowie, Kraków 2016. Będkowska-Heine V., Tworzenie roli matki dziecka niepełnosprawnego [w:] Wybrane zagadnienia psychopatologii rozwoju dzieci, młodzieży i dorosłych, red. S. Mihilewicz, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2003, s. 77 – 92. Bieniasz A., Samotność jako pomijany rodzaj doświadczenia osób chorujących na schizofrenię, „Potępy Psychiatrii i Neurologii” 2009, nr 18(1), s. 67 – 73. Borczykowska-Rzepka M., Potrzeba wspierania matek dzieci z dystrofią mięśniową Duchennne’a – w świetle badań empirycznych nad poczuciem ich życiowej satysfakcji [w:] Wybrane zagadnienia z pediatrii i opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, red. E. Kędra, Wyd. Wyższej Szkoły Medycznej w Legnicy, Legnica 2011, s. 51– 68. Borczykowska-Rzepka M., Satysfakcja z życia a sposób postrzegania funkcjonowania systemu rodzinnego przez matki dzieci niepełnosprawnych – na przykładzie matek 96 M. Borczykowska-Rzepka, B. Skwarek, Samotność – zagrożenie dla młodzieży gimnazjalnej…; Z. Dołęga, Samotność młodzieży…; Z. Dołęga, Poczucie samotności a sposoby radzenia sobie…; M. Gawęcka, op. cit. 97 Z. Dołęga, Samotność młodzieży… 98 S. Barniak, op. cit. Młodzież gimnazjalna w obliczu niepełnosprawności członka rodziny... 32 dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym [w:] Jakość życia w niepełnosprawności. Mity a rzeczywistość, red. M. Flanczewska-Wolny, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Gliwice – Kraków 2007, s. 275 – 286. Borczykowska-Rzepka M., Wybrane aspekty rehabilitacji dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym a poczucie satysfakcji z życia jego matki – w świetle badań empirycznych [w:] red. E. Kędra, M. Borczykowska-Rzepka, „Zeszyty Naukowe” BR1(14), Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy, Legnica 2014, s. 23 – 35. Borczykowska-Rzepka M., Skwarek B., O potrzebie budowania zasobów osobistych młodzieży w okresie późnego dorastania w kontekście stylu życia – na przykładzie poczucia koherencji i stylów radzenia sobie ze stresem [w:] Молодіжна політика: проблеми та перспективи, red. S. Shchudlo, Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu, Drohobycz – Zielona Góra 2017, s. 21– 31. Borczykowska-Rzepka M., Skwarek B., Poczucie samotności jako potencjalny czynnik ryzyka zachowań agresywnych wśród młodzieży gimnazjalnej [w:] Молодіжна політика: проблеми та перспективи, red. S. Shchudlo, P. Długosz, Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu, Drohobycz – Rzeszów 2016, s. 109 –117. Borczykowska-Rzepka M., Skwarek B., Poczucie samotności u młodzieży gimnazjalnej z małżeństw rozwiedzionych [w:] Młode pokolenie w zderzeniu cywilizacyjnym. Studia – badania – praktyka, red. M. Jędrzejko, J. A. Malinowski, Wyd. Edukacyjne „AKAPIT”, Toruń 2014, s. 267 – 278. Borczykowska-Rzepka M., Skwarek B., Resocjalizacja osadzonych w Areszcie Śledczym w Nowej Soli a poczucie doznawania samotności [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty pracy resocjalizacyjnej, red. B. Skwarek, J. Herberger, J. Cichla, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie, Głogów 2012, s. 223 – 234. Borczykowska-Rzepka M., Skwarek B., Samotność – zagrożenie dla młodzieży gimnazjalnej [w:] Молодіжна політика: проблеми та перспективи, red. S. Shchudlo, Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu, Drohobycz – Przemyśl 2013, s. 146 –151. Braun-Gałkowska M., Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa, Wyd. Uniwersytetu M. C. Skłodowskiej, Lublin 1992. Breslau N., Weitzman M., Messenger K., Psychological functioning of siblings of disabled children, „Pediatrics” 1981, nr 67. Chodkiewicz J., Świątkowska M., Poczucie osamotnienia a wsparcie społeczne i zadowolenie z życia u mężczyzn uzależnionych od alkoholu, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia „Psychologia” 2007, nr 11, s. 81– 95. Chrzanowska I., Niepełnosprawność a zagrożenie marginalizacją i wykluczeniem. Rozważania w kontekście teorii underclass, „Studia Edukacyjne” 2013, nr 25, s. 63 – 74. Coleman J. C., the nature of adolescence, Methuen, London 1978. Dębska U., Poczucie jakości życia osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Doniesienie z badań [w:] Jakość życia osób niepełnosprawnych i nieprzystosowanych społecznie, red. Z. Palak, Wyd. Uniwersytetu M. C. Skłodowskiej, Lublin 2006, s. 109 –123. Dołęga Z., Poczucie samotności a sposoby radzenia sobie w sytuacjach szkolnych w kontekście autodestruktywności [w:] Zdrowie psychiczne uczniów – różne konteksty Maria Borczykowska-Rzepka, Beata Skwarek 33 i odniesienia, red. Z. Dołęga, M. John-Borys, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 154 –184. Dołęga Z., Poczucie samotności a zachowania agresywne uczniów, „Psychologia Wychowawcza” 1999, nr 2, s. 146 –153. Dołęga Z., Samotność młodzieży: analiza teoretyczna i studia empiryczne, Wyd. Uniwersutetu Śląskiego, Katowice 2003. Dołęga Z., Skala do Badania Samotności (SBS) „Przegląd Psychologiczny” 2013, nr 56(3), s. 323 – 346. Dołęga Z., System rodzinny a samotność dzieci i młodzieży [w:] Kultura pedagogiczna współczesnej rodziny, red. J. Cichla, J. Herberger, B. Skwarek, Wydawnictwo Druk- Ar, Głogów 2010, s. 205 – 217. Drozdowicz-Nita I., Jakość więzi małżeńskiej a satysfakcja z życia matek dzieci z dystrofią mięśniową Duchenne’a, niepublikowana praca magisterska (napisana pod kierunkiem Marii Borczykowskiej-Rzepki), Krakowska Akademia im. Andrzeja F. Modrzewskiego w Krakowie, Kraków 2016. Dykcik W., Problemy funkcjonowania rodziny z osobą niepełnosprawną w relacjach wewnętrznych i zewnętrznych [w:] Sfery życia z niepełnosprawnością intelektualną, red. Z. Janiszewska-Nieścioruk, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005, s. 29 – 49. Firkowska-Mankiewicz A., Jakość życia rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, „Psychologia Wychowawcza” 1999, nr 2, s. 134 –145. Gath A., Gumley D., Down Syndrome and family: Follow – up of children first seen in infancy, „Developmental Medicine and Child Neurology” 1984, nr 27, s. 392 – 400. Gawęcka M., Poczucie osamotnienia dziecka w rodzinie własnej, Wyd. MADO, Toruń 2005. Giryński A., Poczucie samotności dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w zależności od postaw rodzicielskich, „Szkoła Specjalna” 2004, nr 1, s. 3 –18. Izdebska J., Dziecko osamotnione w rodzinie: kontekst pedagogiczny, Wyd. Trans Humana, Białystok 2004. Jackowska E., Stygmatyzacja i wykluczenie społeczne osób chorujących na schizofrenię – przegląd badań i mechanizmy psychologiczne, „Psychiatria Polska” 2009, nr 6, s. 655 – 670. Jakuta M., Zagubieni w tłumie – poczucie osamotnienia u współczesnej młodzieży, „Resocjalizacja Polska” 2012, nr 3, s. 399 – 410. Kędra E., Dołęga Z., Borczykowska-Rzepka M., Intrapsychiczne aspekty funkcjonowania młodzieży z różnych systemów społecznych [w:] Rodzina wobec zagrożeń XXI wieku, red. M. Bąk-Sosnowska, M. Kosiński, L. Niebrój, „Eukrasia”, Vol. 20, „Media – Silesia”, Katowice 2014, s. 65 – 74. Krause A., Dziecko niepełnosprawne w rodzinie w perspektywie zmiany społecznej [w:] Rodzina osób z niepełnosprawnością intelektualną wobec wyzwań współczesności, red. A. Żyta, Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2010, s. 15 – 24. Król J., Kultura masowa jako katalizator poczucia samotności [w:] Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne, red. P. Domeracki, W. Tyburski, Wydawnictwo Uniwersytetu M. Kopernika, Toruń 2006. Młodzież gimnazjalna w obliczu niepełnosprawności członka rodziny... 34 Levitt S., Rehabilitacja w porażeniu mózgowym i zaburzeniach ruchu, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2007. Lipińska-Lokś J., Skwarek B., Rodzice w obliczu niepełnosprawności dziecka [w:] Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji, red. J. Brągiel, P. E. Kaniok, A. Kurcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2013, s. 359 – 372 Majewicz P., Proces psychospołecznej adaptacji dzieci i młodzieży w sytuacji przewlekłej choroby i niepełnosprawności, „Zeszyty Naukowe” nr 1(14), Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy, Legnica 2014, s. 9 – 22. Michałowicz R., Problemy kliniczno-diagnostyczne [w:] Mózgowe porażenie dziecięce, red. R. Michałowicz, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, s. 17 – 26. Namysłowska I., Adolescencja – wiek dorastania [w:] Psychiatria dzieci i młodzieży, red. I. Namysłowska, Wyd. PZWL, Warszawa 2011, s. 231– 246. Obuchowska I., Adolescencja [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. B. Harwas- Napierała, J. Trempala, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 163 – 201. Oleś M., Psychologiczna charakterystyka dzieci o wysokim i niskim poczuciu osamotnienia, „Roczniki Psychologiczne” 2006, tom IX, nr 1, s. 121–140. Pisula E., Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju, Wyd. UW, Warszawa 2007. Pit-Ten Cate I. M., Loots G. M. P., Experiences of siblings of children with physical disabilities: An empirical investigation, „Disability and Rehabilitation” 1999, 22, s. 399 – 408. Psychologia rozwoju człowieka, red. B. Harwas-Napierała, J. Trempala, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000. Rodger S., Tooth L., Adult siblings’ perceptions of family life and loss: A pilot case study, „Journal of Developmental and Physical Desabilities” 2004, 16, s. 53 – 71. Rola J., Melancholia rodzinna. Psychologiczne uwarunkowania zaburzeń depresyjnych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, Wyd. APS, Warszawa 2004. Skwarek B., Borczykowska-Rzepka M., Samotność czynnikiem ryzyka zachowań agresywnych wśród wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” nr 22 (1)/2017, Wyd. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, Legnica 2017, s. 149 –160. Świętochowski W., Choroba przewlekła w systemie rodziny [w:] Psychologia rodziny, red. I. Janicka., H. Liberska, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2014, s. 387 – 404. Świętochowski W., Psychologiczna sytuacja dzieci w rodzinach schizofrenicznych [w:] Sprawy dzieci w polskich reformach społecznych, red. J. Kordacki, Wyd. Fundacji na Rzecz Ochrony Dzieci przed Okrucieństwem, Łódź 2000, s. 71– 79. Tice D. M., Baumeister R. F., Controlling anger: Self –induced emotion change [w:] Handbook of mental control Englewood Cliffs, red. D. M. Wegner, J. W. Pennebaker, Prentice Hall, New York 1993, s. 393 – 409. Twardowski A., Psychologiczne problemy ojców dzieci z niepełnosprawnościami, „Szkoła Specjalna” 2009, nr 1, s. 4 –17. Twardowski A., Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych [w:] Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, red. I. Obuchowska, Wyd. WSiP, Wydanie 5, Warszawa 2008, s. 18 – 52. Maria Borczykowska-Rzepka, Beata Skwarek 35 Zawadzki P., Poczucie alienacji, osamotnienia i depresji u współczesnej młodzieży, „Wychowanie na co Dzień” 2007, nr 12 (171), s. 10 –13.

Identifiers

ISSN

1896-8333