Bezdomność jako forma wykluczenia społecznego w świetle wybranych aktów prawnych oraz dokumentów strategicznych i programowych

• Authors: Izabela Kaźmierczak-Kałużna

Title variants

EN

Homelessness as form of social exclusion in light of selected juridical acts as well as strategic and policy statements

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Nasilający się i utrwalający problem bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego stanowi wyzwanie dla wielu dzisiejszych społeczeństw. Wyzwanie tym większe, że problem identyfikowany jest jako względnie nowy i niedostatecznie jeszcze rozpoznany. W artykule podjęto próbę spojrzenia na bezdomność jako formę wykluczenia społecznego przez pryzmat obowiązujących dokumentów strategicznych i programowych różnego szczebla. W pierwszej części artykułu dokonano przeglądu definicji zjawiska, scharakteryzowano jego zasięg i poddano analizie w kontekście współczesnych debat nad wykluczeniem społecznym i underclass. W części drugiej skoncentrowano się wokół wybranych aktów prawnych i dokumentów programowych o zasięgu europejskim, krajowym i lokalnym, starając się odpowiedzieć, na ile obecna jest w nich problematyka bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. Podniesiono także kwestię złożoności zjawiska, co wymaga uwzględniania w jego analizie wielu aspektów szeroko rozumianej polityki społecznej (pomocy społecznej, polityki mieszkaniowej, polityki rynku pracy, oświatowej czy zdrowotnej) w kontekście zwalczania problemu, jak i zapobiegania jego powstawaniu (działania prewencyjne, interwencyjne i readaptacyjne).

EN

The escalating and strengthening problem of homelessness and flat exclusion is the challenge for many contemporary societies. This problem is identified as relatively new and it is insufficiently recognized so far. In the article the authoress proposes to keep the phenomenon of homelessness understood as a form of social exclusion through the prism of applicable strategic and programmatic documents. In the first part of her paper the authoress reviews definitions of the homelessness, characterizes its dimension an analyses in the context of present discussions about social exclusion and underclass. In the second part, the authoress analyses the selected European, national and local juridical acts as well as policy statements and is concerned with the issue of presence the homelessness and flat exclusion aspects in these documents. She raises the problem of complexity of the phenomenon. This character implies multiplicity of aspects that should be taken into consideration while conducting analyzes of the widely understood social policy (social assistance, flat policy, labor market policy, education and health policy), especially when the resolution of this problem is in search (preventive influences, intervention and readaptation).

Keywords

PL

bezdomność; wykluczenie społeczne; wykluczenie mieszkaniowe; dokumenty strategiczne; spójność społeczna

EN

homelessness; social exclusion; flat exclusion; strategic documents; social cohesion

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Opuscula Sociologica
• Year: 2015
• Issue: 2(12)
• Pages: 19-36

Contributors

author

Izabela Kaźmierczak-Kałużna

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Bauman Z. 2004, Życie na przemiał, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Bauman Z. 2006, Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, W.A.M., Kraków.
• Dahrendorf R. 1993, Nowoczesny konflikt społeczny. Esej o polityce wolności, Czytelnik, Warszawa.
• Dębski M. 2011a, Przyczyny bezdomności. Typologie i kwestie sporne, w: Problem bezdomności w Polsce. Wybrane aspekty – diagnoza Zespołu Badawczego, red. M. Dębski, Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności, Gdańsk, s. 57–86.
• Dębski M. 2011b, Wstęp, w: Problem bezdomności w Polsce. Wybrane aspekty – diagnoza Zespołu Badawczego, red. M. Dębski, Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia
• z Bezdomności, Gdańsk, s. 15–20.
• Dębski M. 2014, Wybrane metody pracy z bezdomnymi, „Nowa Praca Socjalna”, nr 17.
• Frieske K.W. 2008, Społeczna marginalność jako koszt systemowy, w: Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny, red. M. Jarosz, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa, s. 19–41.
• Jarosz M. 2008, Wstęp. Wymiary wykluczenia w Polsce, w: Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny, red. M. Jarosz, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa, s. 7–17.
• Karwacki A. 2010, Papierowe skrzydła. Rzecz o spójnej polityce aktywizacji, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Kawczyńska-Butrym Z. 2001, Komu pomagać? Dylematy pracowników socjalnych, „Praca Socjalna”, nr 3, s. 66–91.
• Lepianka D. 2002a, Czym jest wykluczenie społeczne? Wprowadzenie do europejskich debat na temat ekskluzji, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 3–22.
• Lepianka D. 2002b, Polacy a biedacy – społeczny obraz ubóstwa i stosunek społeczeństwa polskiego do osób ubogich, w: Przeciw biedzie. Programy, pomysły, inicjatywy, red. E. Tarkowska, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 54–76.
• Lister R. 2007, Bieda, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Oliwa-Ciesielska M. 2006, Piętno nieprzypisania. Studium o wyizolowaniu społecznym bezdomnych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Pindral A. 2011, Definicje i typologie bezdomności, w: Problem bezdomności w Polsce. Wybrane aspekty – diagnoza Zespołu Badawczego, red. M. Dębski, Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności, Gdańsk, s. 37–55.
• Podgórska-Jachnik D. 2014, Praca socjalna z osobami bezdomnymi, „Nowa Praca Socjalna”, nr 20, Warszawa.
• Porowski M. 1998, Bezdomność, w: Encyklopedia Socjologii, Oficyna Wydawnicza, Warszawa, s. 60–64.
• Przymeński A. 1998, Bezdomność. Polityczno-społeczna definicja i formy zjawiska, „Praca Socjalna”, nr 4, s. 3–26.
• Przymeński A. 2001, Bezdomność jako kwestia społeczna w Polsce współczesnej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań.
• Sochocki M.J. 2011, Skala i charakter bezdomności w Polsce (wybrane parametry), w: Problem bezdomności w Polsce. Wybrane aspekty – diagnoza Zespołu Badawczego, red. M. Dębski, Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności, Gdańsk, s. 87–114.
• Staręga-Piasek J. 2013, Metodologia strategicznego rozwiązywania problemów społecznych, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.
• Sztumski J. 1977, Problem społeczny jako przedmiot badań socjologii, „Studia Socjologiczne”, nr 3, s. 215–224.
• Ściubis-Szota D. 2014, Bezdomność jako zjawisko społeczne, w: Innowacyjne metody przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Podsumowanie realizacji projektu „Streetworking – nowa jakość pracy z osobami bezdomnymi”, red. Ż. Pacud, P. Wodo, Fundacja św. Barnaby, Częstochowa, s. 21–47.
• Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Krajowy Program Reform, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2010, www.mg.gov.pl.
• Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych w gminie Świdnica na lata 2010–2014, Rada Gminy Świdnica, Świdnica 2010.
• Komunikat Komisji, Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Bruksela, 3.03.2010, KOM (2010) 2020.
• Krajowy program przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu 2020. Nowy wymiar aktywnej integracji, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2013, www.mpips.gov.pl.
• Program wspierający powrót osób bezdomnych do społeczności, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010, www.mpips.gov.pl.
• Sprawozdanie z realizacji działań na rzecz ludzi bezdomnych w województwach w roku 2012 oraz wyniki ogólnopolskiego badania liczby osób bezdomnych (7/8 luty 2013), Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2013, www.mpips.gov.pl.
• Sprawozdanie z realizacji Programu wspierającego powrót osób bezdomnych do społeczności – edycja 2013, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2014, www.mpips.gov.pl.
• Strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Czerwieńska na lata 2015–2020, Czerwieńsk, styczeń 2015 (projekt), www.bip.czerwiensk.pl.
• Strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Sulechów na lata 2013–2017, Rada Miejska w Sulechowie, Sulechów 2012.
• Strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Zabór na lata 2013–2017, Rada Gminy Zabór, Zabór 2013.
• Strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Zielona Góra na lata 2006–2013, Rada Gminy Zielona Góra, Zielona Góra 2006.
• Strategia rozwiązywania problemów społecznych w mieście Zielona Góra na lata 2012–2020, Rada Miasta Zielona Góra, Zielona Góra 2012.
• Strategia Rozwoju Kraju 2020, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, www.mir.gov.pl.
• Strategia Rozwoju Województwa Lubskiego 2020, Zielona Góra 2012, www.lubuskie.pl.
• Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014–2020, Zielona Góra 2014, www.polityka-spoleczna.lubuskie.pl.
• Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku, Dz.U. 2004, nr 64, poz. 593 z późn. zm. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 roku, Dz.U. 1990, nr 87, poz. 506
• z późn. zm.
• Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych i rodzin. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, GUS, Warszawa 2014.

Identifiers

DOI

10.18276/os.2015.2-02