Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2011 | 6 | 317-333

Article title

Ksiądz jako wyraz motywowany i motywujący w procesie (re)interpretacji etymologicznej

Content

Title variants

EN
Ksiądz (a priest) as a motivated and motivating word in the process of etymological (re)interpretation

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Przedstawione wyżej opisy dowodzą, że wyraz ksiądz wielokrotnie uczestniczył w procesie reinterpretacji słowotwórczej – zarówno jako wyraz motywowany, jak i motywujący – w polszczyźnie dawnej i współczesnej, w ich odmianach gwarowej i potocznej. O takiej aktywności tego rzeczownika zadecydował splot różnorodnych czynników wewnątrz- i zewnątrzjęzykowych. Te pierwsze to z jednej strony niepodzielność słowotwórcza tego wyrazu i brak jego czytelnej więzi semantycznej z genetyczną podstawą nominacyjną, z drugiej zaś – przypadkowe i nieprzypadkowe podobieństwo fonetyczne do wyrazów książę, księga i księżyc. Podstawowym zewnątrzjęzykowym powodem wielości prób włączenia tego rzeczownika do rodziny słowotwórczej i obudowania go siatką relacji semantycznych jest natomiast niezmiennie ważna rola księży w polskim życiu publicznym.
EN
The article discusses the role of a word ksiądz in the process of an etymological interpretation and reinterpretation in the bygone and contemporary Polish language. In the process of reinterpretation the word appears in the role of a reinterpreted word, which means underlying the reinterpretation by means of other words such as książę, księga i księżyc and also in the role of a reinterpreting word, by means of which other words (e.g. księżyc) are reinterpreted

Year

Volume

6

Pages

317-333

Physical description

Contributors

  • Uniwersytet Gdański

References

  • Bartmiński J., Niebrzegowska S., Księżyc, [w:] Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1: Kosmos. Niebo. Światła niebieskie. Ogień. Kamienie, Lublin 1996.
  • Buttlerowa D., Polski dowcip językowy, 2001.
  • Dąbrowska A., Język polski, Wrocław 1998.
  • Długosz-Kurczabowa K., Nowy słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 2003.
  • Dobrzyńska T., Mówiąc przenośnie... Studia o metaforze, Warszawa 1994.
  • Malinowski L., Studia nad etymologią ludową, „Prace Filologiczne”, cz. I, 1885, cz. II, 1888, cz. III, 1891. Cienkowski W., Teoria etymologii ludowej, Warszawa 1972.
  • Michow E., Legenda Kielc zamknięta w nazwie. Studium etymologiczne i kulturowe, Kielce 2008.
  • Miodek J., Słownik ojczyzny polszczyzny, oprac. M. Zaśko-Zielińska, T. Piechot, Wrocław 2002.
  • Potocki W., Dzieła, t. 1: Transakcja wojny chocimskiej i inne utwory z lat 1669–1680, słowem wstępnym poprzedziła B. Otwinowska, Warszawa 1987.
  • Potocki W., Dzieła, t. 2: Ogród nie plewiony i inne utwory z lat 1677–1695, Warszawa 1987.
  • Sychta B., Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. II, Wrocław – Warszawa – Kraków 1968.
  • Treder J., Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje (na tle porównawczym), Wejherowo 1989.
  • Wilamowski M., Wnęk K., Zyblikiewicz L.A., Leksykon polskich powiedzeń historycznych, Kraków 1998.
  • Zimny R., Raz, dwa, trzy – enumeracja i perswazja, [w:] Język a Kultura, t. 13: Językowy obraz świata i kultura, pod red. A. Dąbrowskiej i J. Anusiewicza, Wrocław 2000.
  • 149.156.70.2/ab/08/encyclopedia.html [dostęp 6.04.2010].
  • Bartoszewicz D., Kaczyński zakazuje Parady Równości, „Gazeta Stołeczna”, wyd. on line http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,7455443,Bazary__parady__msze-i_salony___tak_zmieniala_sie.html [dostęp 12.12.2010].
  • http://fronda.pl/monitako/blog/czy_ksieza_spadaja_z_ksiezyca [dostęp 6.04.2010].
  • http://fronda.pl/monitako/blog/czy_ksieza_spadaja_z_ksiezyca [dostęp 6.04.2010].
  • http://kosmicznie.blogspot.com/2009/02/hel-3-i-pozamiatane.html [dostęp 6.04.2010].
  • http://oazalodz.blox.pl/html [dostęp 6.04.2010].
  • http://ogrodciszy.pl/wiersz-na-gwiazdke-dla-ksiedza-jana-vt9221.htm [dostęp 30.12.2010].
  • http://poradnia.pwn.pl/lista.php?szukaj=pras%B3owia%F1skiego&od=10 [dostęp 6.04.2010].
  • http://pytamy.pl/question/dlaczego-ksi-a-s-tak-dra-liwi-na-punkcie-zwracania-sido-nich-quot-prosz-ksi-dza-quot/1 [dostęp 6.04.2010].
  • http://swir.us/prosto-z-murow [dostęp 6.04.2010].
  • http://wiadomosci.wp.pl/kat,37976,title,Ksieza-z-ksiezyca,wid,10955129,wiadomosc_prasa.html?ticaid=19b01 [dostęp 6.04.2010].
  • http://wiem.kurde.pl/K,d,d,41 [dostęp 6.04.2010].
  • http://www.emaus.zgora.pl/index.php?strona=61&id_temat=2640&cytat_a=6136&autor_cytat2=piotrz temat: ksiądz i pastor [dostęp 6.04.2010].
  • http://www.hot.jpg.pl/zdjecie/75048/Katedra_Poznanska_w_swietle_Ksiezyca.html [dostęp 6.04.2010]. Autor: Jacek (Baton).
  • http://www.jezus.com.pl/fundament/chrzescijanie/ksiezanaksiezyc,fun,chrz,070604.html [dostęp 6.04.2010]
  • http://www.katolik.pl/index1.php?st=artykuly&id=2101 [dostęp 6.04.2010].
  • http://www.mmbydgoszcz.pl/8603/2010/11/9/konkurs-literacki-mmrr-tato-adlaczego [dostęp 30.12.2010].
  • http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TD/kaplanniejedno.html [dostęp 6.04.2010].
  • http://www.sciaga.pl/tekst/34306-35-dowcip_jezykowy_na_murach_mojego_miasta; www.opis-gg.pl/.../polska-dla-polakow-ziemia-dla-ziemniakow-ksiezyc-dla-ksiezy [dostęp 6.04.2010].
  • www.opis-gg.pl/.../mars-dla-marsjan-ziemia-dla-ziemian-ksiezyc-dla-ksiezy; http://swir.us/prosto-z-murow [dostęp 6.04.2010].
  • www.tolle.pl/r/164 [dostęp 6.04.2010].

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-9d78eb04-2927-4d04-9e70-9472df2c415c
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.