Pomorcy wczoraj i dziś. Słowiański etnos na wybrzeżach Północy

• Authors: Piasecki Karol
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The Pomoryans inhabiting the White Sea coasts constitute a very interesting group. Their origin goes back to late Middle Ages when the Slavonic settlers from Great Novgorod and Rostov-Suzdal Rus began to arrive at the shores of the White Sea. There they superimposed themselves on the population speaking Uralic languages, adopting many language and culture elements of other peoples, first of all the so-called Tchud’ Zavolotska. The natural condition forced them to base their economy on fishing, hunting (mostly sea animals) and cattle breeding. They developed ship building and navigation, making long sea journeys already in XVI c, travelling to such places as West Siberia, Novaya Zemla and Spitsbergen. They belonged mostly to Old Faith and very religious, thoug with numerous residual elements of pagan cults.Most of them lost their group self-identity aftre the creation of the USSR. At the beginning of the XXI c the local elite came up with the idea of reconstructing the group identity and turning it into a national one, based on the Pomoryan ethnolect. This brought sharp resistence from the Moscow government, and the question whether the Pomoryans are a nation or not became the political one. The las two censuses showed a clear drop in declaring belonging to the Pomoryan identity

Keywords

EN

White Sea Pomorye; Pomoryans; ethnogenesis; ethnic emancipation

• Publisher: Komisja Socjologii Morskiej - Filia Oddziału Gdańskiego w Szczecinie Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Roczniki Socjologii Morskiej
• Year: 2014
• Volume: 23

Dates

published

2014

Contributors

author

Piasecki Karol

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Anufriev, V. V. (2008), Russkie pomory. Kulturno−istoričeskaja identičnost, Archangelsk, Solti.
• Avgustovič, B. I., [ps. Osip Belomorskij] (1862), Istoričeskij vzgljad na Varangerskoe pomor’e, Morskoj sbornik, 10 (LXII): 279−294.
• Belov, M. I. (1977), Po sledam poljarnych ekspedicij, Leningrad.
• Bergþórsson, P. (2000), The Wineland Millennium. Saga and evidence, Reykjavík, Máog menning.
• Bernštam, T. A. (1978), Pomory. Formirovanie gruppy i sistema chozjaistva, Nauka, Leningrad.
• Bernštam, T. A. (1983), Russkaja narodnaja kul’tura Pomor’ja v XIX−načale XX v., Nauka, Leningrad.
• Bryzgalov, V. V., 2003, Stroitel’stvo zapadnoevropejskich sudov v Pomor’e (pervaja polovina XVIII v.), [w:] Niderlandy i Severnaja Rossija, Jurij N. Bezpjatych, Jan W. Veluwenkamp i Ljudmila D. Popova, eds., Russko−Baltijskij informacionnyj centr „BLIC”, Sankt−Peterburg, ss.235−258.
• Bubrich, D. V. (1947), Proischoždenije karel’skogo naroda, Petrozavodsk.
• Byliny, t. 1. Byliny Pečory (2001), Nauka−Izdatel’skij Centr „Klassika”, Sankt−Peterburg–Moskva.
• Charuzin, N. N. (1890), Russkie lopari. Očerki prošlovo i sovremennogo byta, Moskva.
• Chochorowski, J., 1989, Some major Problems of the archeological Exploration of North−Western Sorkapp Land (Spitsbergen), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielońskiego, Prace Geograficzne, z. 81.
• Chochorowski, J., Problemy dendrochronologii rosyjskich stacji łowieckich na Spitsbergenie, Uniwersytet Jagielloński Instytut Archeologii, Kraków.
• Chochorowski, J., 2008a, Odkrywcy i grabieżcy Spitsbergenu, „Alma Mater”, 99: 245−251.
• Chochorowski, J., 2008b, Archeologia obszarów polarnych, „Alma Mater”, 99: 251−261.
• Chochorowski, J., Jasinski, M. E. (1988), Traces of Pomor Nautical penetration on the Coast of North−Western Sorcappland. West Spitsbergen, “Acta Borealia”, 5(1-2): 50-69.
• Chochorowski, J., Jasinski, M. E. (1990), Archeology on Svalbard – survey Work 1988, Tromura, nr 18, Tromso.
• Chochorowski, J., Jasinski, M. E. (1993, Topography, Structure and Chronology of Russian Hunting Station on the West Coast of Spitsbergen, [w:] Jasinsky M. E., Pomors in Grumant. Archeological Studies of Russian Hunting Station in Svalbard, II, Trondheim – Tromsø, s. 1−33.
• Chrestomatija po istorii Karelii s drevnejšich vremen do konca XVII v. (1939), Petrozavodsk.
• Ciporucha, M. I., 2004, Pokorenie Sibiri. Ot Ermaka do Beringa, „Veče”, Moskva.
• Čarnolusskij, V. V. (1930), Materialy po bytu loparej. Opyt kočevogo sostojanija loparev vostočnoj časti Kol’skogo p−ova, Leningrad.
• Černosvitov, P. J., ed. (2005), Kul’tura russkich pomorov: opyt sistemnogo issledovanija, Moskva, Naučnyj mir
• Čistov, K. V. (1977), Problemy etnografičeskogo i fol’klornogo izučenija Severo−Zapada SSSR, [w:] Etnografičeske issledovanija Severo−Zapada SSSR, Leningrad, ss. 3−9.
• Dejagin, V. J., Komjagina L. P. (1968), Iz istorii dialektnych granic severnoj Rossii, Voprosy jazykoznanija, 6: 109−119
• Dubrovin, G. E., Okorokov A. V., Starkov V. F., Černosvitov P. J. (2001), Istorija severorusskogo sudostroenija, Aletejja, Sankt−Peterburg.
• Em’ latopisnaja [http://www.ref.by/refs/33/33698/1ttml, dostęp 20.01.2015].
• Evsjugin, A. D. (1979), Nency Archangelskich tundr, Severo−zapadnoe knižnoe isdatel’stvo, Archangel’sk
• Filin, P. A., Frizin, N. N., 2001, Krest v promyslovoj kul’ture pomorov Russkovo Severa, Stavropolskij sbornik, Izd. Sovet RPC, Fed. Arch. Služba Rossii, RGADA, Moskva, kn. 1, ss. 166−198.
• Galanin, A. V., 2013, Čud zavoločskaja,[ http://ukhtoma.ru/chud0.html, dostęp 20.01.2015].
• Gemp, K. P. (2004), Skaz o Belomor’e. Slovar’ pomorskich narečij, Moskva, Nauka.
• Golovnev, A. V., 1995, Sichirtja: sledy isčeznuvšego naroda [w:] Narody Sibiri i sopredel’nych territorij, Izdatel’stvo Tomskogo Universiteta, Tomsk, ss. 37−43.
• Gumilev, L. N., 1995, Ot Rusi do Rossii, Moskva, DK DIK.
• Jasinski, M. E., Ovsjannikov O. V. (1998), Vzgljad na Evropejskuju Arktiku: Archangel’skij Sever: Problemy i istočniki, Sankt−Peterburg, Centr „Peterburgskoe Vostokovedenie”.
• Jasinski, M. E., Ovsjannikov O. V. (2003), Pustozersk. Russkij gorod v Arktike, Sankt−Peterburg, Centr „Peterburgskoe Vostokovedenie”.
• Kert, G. M. (2009), Saamskaja toponimnaja leksyka, Petrozavodsk.
• Kočkurina, S. I. (2011), Istorija i kul’tura narodov Karelii i ich sosedej, Petropavlovsk, Au RK Informacionnoe agentstvo „Respublika Karelija”.
• Labuda, G., 1961, Źródła skandynawskie i anglosaskie do dziejów Słowiańszczyzny, Warszawa.
• Lamartiner’, de P.−M., 1911, Putešestvie v’ severnyje strany v’ kotoromopisany nravy, obraz’ žizni i suev’rija norvežcev’, laplandcev’, kilopov’, borondajcev’, cibrrjakov’, samojedov’, novo−zemel’cev’ i islandcev’ so mnogimi risunkami, Izdanie Moskovskogo Archeologičeskogo Instituta, Moskva.
• Lebedeva, L. V., 2015, Rol’ kresta v promyslovoj dejatel’nosti pomorov, Internet. 21.01.2015.
• Leont’ev, A. I., Leont’eva, M. V. (2007), Biarmija: Severnaja kolybel’ Rusi, Moskva, „Algoritm”.
• Leont’ev, A. I., Leont’eva, M. V. (2009), Nevedomye zemli i narody Severa, Moskva, „Veče”.
• Mansurov, J., 2008, Pomory z ostrova Grumant, [www.art.thelib.ru/science/researches/pomori_s_ostrova_grumant.html, dostęp: 2009−09−21]
• Materialy po istorii Karelii XII−XVI vv. (1941), Petrozavodsk.
• Matveev, A. L. (1971), Iz istorii izučenija substratnoj toponimiki Russkogo Severa, [w:] Voprosy toponomastiki, 5, Sverdlovsk.
• Martynov, A. J. (1984), K istorii issledovanijna drevnostej, [w:] Archeologija i archeografija Belomor’ja, A. J. Martynov ed., Solovki, s. 36−51.
• Merkur’ev, I. S. (1979), Živaja reč’ kol’skich pomorov, Murmansk.
• Moseev, I. (2004), Ugro−finske korni pomorov.
• Najstarsza kronika kijowska. Powieść minionych lat (2005), przełożył i opracował Franciszek Sielicki, Ossolineum, Wrocław.
• Napol’skich, V.V., 2010a, Geografičeskaja privjazka w etnojazykovaja identifikacija letopisnoj Jugry, [www.napolskich].
• Napolskich, V. V., 2010b, K rekonstrukcii lingvističeskoj karty Centra Evropejskoj Rossii v rannem železnom veke, [www.napolskich].
• Nil’sen, I., 1996, Novaja Zemlja – „ničejnaja zemlja”?, [w:] Narody i kul’tury Barencevo Regiona, Ivar B’erklund, Jakob Meller i Petr K. Rejmert, eds., Universitet g. Tromse, Tromse, ss. 4−17.
• Ovsjannikov, O. V., Jasinski, 2003, Ob etnokul’turnoj istorii regiona Južnoj Pečory, [w:] Niderlandy i Severnaja Rossija, Jurij N. Bezpjatych, Jan W. Veluwenkamp i Ljudmila D. Popova, eds., Russko−Baltijskij informacionnyj centr „BLIC”, Sankt−Peterburg, ss. 101−144.
• Piasecki, K. (2009), The White Sea Pomorye and its inhabitants, “Studia Maritima”, vol. XXII: 5−24.
• Piasecki, K. (2012a), Peczora – ślad zaginionego ludu, czyli o tym że warto czytać klasyków, „Zwierciadło Etnologiczne”, 1: 101−109.
• Piasecki, K. (2012b), Pomorskie wiatry, „Zwierciadło Etnologiczne”, 1: 111−115.
• Piasecki, K. (2013a), Bjarmia – tajemnicze królestwo skandynawskich sag, „Zew Północy”, 15: 27−28.
• Piasecki, K. (2013b), „Laponia” Johanna Schefferusa jako źródło etnograficzne, „Zwierciadło Etnologiczne”, 2: 123−149.
• Porch, I. Z. (1983), Slovar vetrov, Moskva, Nauka.
• Rua, Le, [P. L.] (1955), Priključenija četyrech rossijskich matrosov k ostrovu Špicbergenu burej prinesennych, Gosudarstvennoe izdatel’stvo geografičeskoj literatury, Moskva.
• Russkij jazyk i ego pomorskie i sibirskie rodstvenniki (2008), [internet: Russkij mir.ru, 1, janvar 2015]
• Russkij Sever, I. V. Vlasov ed. (2004), Nauka, Moskva.
• Savel’eva, E. A., Korolev, K. S. (2007), Pis’mennye izvestija o narode komi, Syktyvar, Izdatel’stvo “Eskom”.
• Schefferus, J. (1971), The History of Lapland, Bokförlaget Redivica, Stockholm.
• Starkov, V. F. (1990), Russkoe arktičeskoe moreplavanie v XVI v. i pochody na Špicbergen, [w:] Problemy izučenija istoriko−kul’turnoj sredy Arktiki, Moskva, ss. 136−147.
• Šabaev, J. P., 2011, Narody Evropejskogo Severa Rossii: položenie, specifika, identičnosti, “Sociologičeskie issledovanija”, 2: 54−63.
• Šemušin, D., 2013, „Pomorskij vopros” i Russkaja Arktika, Izdatel’skij Dom Regnum, Moskva
• Šrader, T. A. (2002), Pomorskie locii – istočnik izučenija istorii plavanija russkich v Severnuju Norvegiuju, Mavrodinskie čtenija, Sankt−Peterburg.
• Šundalov, I. J., Savinov, M. A. (2007), Pomorskie locii kak istoričeskij istočnik, „Soloveckoe more”, 6: 31−42.
• Tatiščev, V. N (1962), Istorija Rossijskaja, Moskva−Leningrad.
• Tokariev, S. A. (1958), Etnografija narodov SSSR, Moskva, Izdatel’stvo Moskovskogo universiteta.
• Trudy Morskoj Arktičeskoj kompleksnoj ekspedycii (1994).
• Ul’janov, I. M. (1984), Strana Pomorija.
• Vize, V. J. (1948), Morja sovetskoj Arktiki, Moskva−Leningrad, Izdatel’stvo Glavsevmorputi.
• Wilk, M. (2003), Wilczy notes, b.m.w., Noir sur Blanc.
• Wilk, M. (2006), Dom nad Oniego, b.m.w., Noir sur Blanc.
• Wilk, M. (2007), Tropami rena, b.m.w., Noir sur Blanc.
• Zolotariev, D. A. (1927), Loparskaja ekspedicija (11/I−11/V 1927−go goda), Gosudarstvennoe russkoe geografičeskoe obščestvo, Karelo−murmanskaja komissija, Leningrad.
• Zolotariev, D. A. (1930), Na zapadno−murmanskom pobierež’i letom 1928 goda, Kol’skij sbornik. Materialy Komissii ekspedicionnych issledovanij, vyp. 23, Izdatel’stvo Akademii Nauk, Leningrad.
• Žerbin, A. S. (1956), Pereselenie karel v Rossiju v XVII v., Petrozavodsk.

Identifiers

ISSN

0860−6552