Kulisy interpelacji posłów Związku Ludowo-Narodowego z dnia 8 listopada 1921 r. w sprawie likwidacji placówek wojskowo-dyplomatycznych

• Authors: Majzner Robert

Title variants

EN

Behind the Scenes of the Parliamentary Question of 8 November 1921, Addressed by Deputies of the Popular National Union, Regarding the Liquidation of Military-Diplomatic Missions

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

The military-diplomatic service (military attachés) established in the spring of 1919 was intended to serve the broadly understood interest of the Polish armed forces, that is providing information above all on all military and military-political events in the accredited states, with particular emphasis on military-technical and military-economic matters, and acting as intermediary in the purchase of war equipment abroad. This is why, in the first years of the independent Republic of Poland, there was a consensus among the political parties regarding its development. This state of affairs came to an end, however, on 8 November 1921, when a group of deputies from the Popular National Union (in Polish Związek Ludowo-Narodowy) addressed their parliamentary question to the Minister of the Treasury, concerning the liquidation of practically all military-diplomatic missions.

Keywords

EN

Legislative Sejm; Second Polish Republic; General Staff of the Polish Armed Forces; military attachés; Polish diplomatic mission in Rome; Popular National Union

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2023
• Issue: 4(177)
• Pages: 25-44

Contributors

author

Majzner Robert

• Dr hab. Robert Majzner, prof. UJD Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Humanistyczny, Polska Jan Dlugosz University in Czestochowa, Faculty of Humanities, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-4671-1206

References

• Attachés wojskowi RP przy rządach państw kapitalistycznych 1919–1939, sygn. A.II.4/1, Spis placówek wojskowo-dyplomatycznych Państwa Polskiego. Stan z ok. 1 sierpnia 1920 r.
• Attachés wojskowi RP przy rządach państw kapitalistycznych 1919–1939, sygn. A.II.4.1, Tymczasowa instrukcja dla attachés wojskowych (delegatów wojskowych) Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z 31 stycznia 1919 r.
• Prezydium Rady Ministrów w Warszawie 1917–1939, sygn. 2/8/0/3.4/III.570/22, Interpelacja posła Stan. Głąbińskiego i innych posłów Związku Ludowo-Narodowego do Pana Ministra Skarbu w sprawie zniesienia zagranicznych misji i attachés wojskowych.
• Prezydium Rady Ministrów w Warszawie 1917–1939, sygn. 2/8/0/3.4/III.570/22, Pismo marszałka Sejmu do Prezydium Rady Ministrów, L.1032 z 9 listopada 1921 r.
• Prezydium Rady Ministrów w Warszawie 1917–1939, sygn. 2/8/0/3.4/III.570/22, Pismo Ministerstwa Skarbu do Prezydium Rady Ministrów, L.24387/D.B. z 31 grudnia 1921 r.
• Prezydium Rady Ministrów w Warszawie 1917–1939, sygn. 2/8/0/3.4/III.570/22, Pismo Prezydium Rady Ministrów do ministra skarbu, L.24863 z 14 listopada 1921 r.
• Prezydium Rady Ministrów w Warszawie 1917–1939, sygn. 2/8/0/3.4/III.570/22, W sprawie zniesienia zagranicznych misji i attachés wojskowych, pismo Ministerstwa Skarbu do Prezydium Rady Ministrów (odpis), No 54/D.B/3 z 23 stycznia 1922 r.
• Prezydium Rady Ministrów w Warszawie 1917–1939, sygn. 2/8/0/3.4/III.1853.22, Wniosek na Radę Ministrów – Ministra Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Spr. Zagranicznych i Ministrem Skarbu w sprawie przejścia wojskowych placówek zagranicznych na budżet Ministerstwa Spraw Zagranicznych, L.888/22.G.M.II. tj. z 17 lutego 1922 r.
• Sejm Ustawodawczy, sygn. 000022001, Tymczasowy Regulamin obrad Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej z uwzględnieniem zmian, wprowadzonych uchwałami Sejmu z dn. 24-III. 1920 do art. 43, z dn. 21-I. 1921 do art. 56, 57 i 61, oraz z dnia 1 marca 1921 r. do art. 65.
• Akta Personalne i Odznaczeniowe, sygn. AP 11589, Roczne uzupełnienie listy kwalifikacyjnej 1921/22.
• Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, sygn. I.300.18.685, Orzeczenie Najwyższego Sądu Wojskowego, R. 851/21 z 30 września 1921 r.
• Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, sygn. I.300.18.685, Pismo mjr. Z. Rumińskiego do szefa Oddziału II NDWP, Nr XXV.25/21 z 10 czerwca 1921 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7679, Attaché wojskowy przy Poselstwie RP w Rzymie do Ministerstwa Spraw Wojskowych, Nr 597 z 10 listopada 1921 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.81, Instrukcja ogólna dla attachés wojskowych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej, Ew/I Nr 17457/II z 10 listopada 1920 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7664, Raport mjr. T. Winczi do ministra spraw wojskowych, Warszawa 16 kwietnia 1921 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7679, Rozkaz attaché wojskowego przy Poselstwie RP w Rzymie Nr 604 z 27 kwietnia 1921 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7664, Rozkaz NDWP, D. Nr 283/VI. pouf. z 3 maja 1919 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7664, Rozkaz NDWP, Ew./1 Nr 40905/II z 20 września 1920 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7664, Rozkaz NDWP, SG, Ew/4. Nr 44020/II z [24 września 1920 r.].
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7679, Rozkaz szefa Oddziału II SG, Nr 44028/II z 6 listopada 1920 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7668, Wyciąg z księgi kasowej Misji Wojskowej w Rzymie za październik i listopad 1920 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.7664, Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Wojskowy OG Warszawa, L.cz. K.IV.154/21 z 17 sierpnia 1921 r.
• Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego 1921–1939, sygn. I.303.4.30, Zarys organizacji Oddziału II Sztabu Generalnego [1921].
• Jeszcze o Misji Wojskowej w Rzymie, „Robotnik”, 7 IX 1920, nr 244.
• Misje zagraniczne czy trwonienie grosza publicznego, „Robotnik”, 28 VIII 1920, nr 234.
• Dekret, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego” 1918, nr 13, poz. 29.
• Dekret o urzędzie Szefa Sztabu WP, „Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej” 1918, nr 1, poz. 5.
• Dekret o utworzeniu Ministerstw: Spraw Zewnętrznych, Spraw Wojskowych Komunikacji i Aprowizacji, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego” 1918, nr 14, poz. 30.
• Dokumenty z dziejów polskiej polityki zagranicznej 1918–1939, t. 1: 1918–1932, red. T. Jędruszczak, M. Nowak-Kiełbikowa, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1989.
• „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych” 1921, nr 14, poz. 157.
• „Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych” 1922, nr 26, poz. 84 („Dodatek Tajny” nr 17: Rozkaz ministra spraw wojskowych z 27 czerwca 1922 r. – Wojskowe placówki zagraniczne – etat i sposób finansowania).
• Komitet Narodowy Polski: protokoły posiedzeń 1917–1919, oprac. M. Jabłonowski, D. Cisowska-Hydzik, Wydawnictwo Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora, Pułtusk–Warszawa 2007.
• Placówki dyplomatyczne i konsularne Państwa Polskiego, Komitet Narodowy Polski, Sekretariat Jeneralny, Komisja Organizacyjna, [s.n.], Paryż 1919.
• Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Faryś, J. Pajewski, Wydawnictwo Likon, Szczecin–Poznań 1991.
• Jaskólski J., Tabele walutowe i towarowe 1914–1924, wyd. 2, Spółka Akcyjna Wydawnicza, Lwów 1924.
• Leczyk M., Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone: 1917–1919, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1966.
• Majzner R., Attachat Wojskowy przy Poselstwie/Ambasadzie RP w Berlinie – zagadnienia organizacyjne, „Niemcy, Austria, Szwajcaria” 2008, t. 3.
• Majzner R., Attachaty wojskowe II Rzeczypospolitej. Strukturalno-organizacyjne aspekty funkcjonowania, wyd. 2, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2014.
• Majzner R., Podpułkownik Mieczysław hr. Poniński – attaché wojskowy Rzeczypospolitej w Rzymie (1920–1921), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2019, nr 103, <https://doi.org/10.18778/0208-6050.103.08>.
• Ministerstwo Spraw Zagranicznych II Rzeczypospolitej. Organizacja, polityka, ministrowie, red. P. Długołęcki, K. Szczepanik, Wydawnictwo Naukowe Minerwa, Szczecin 2014.
• Polska dyplomacja wojskowa 1918–1945, t. 4: Personel wojskowych placówek dyplomatycznych, Departament Wojskowych Spraw Zagranicznych MON, Warszawa 2015.
• Sibora J., Dyplomacja polska w I wojnie światowej, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2013.
• Sibora J., Narodziny polskiej dyplomacji u progu niepodległości, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998.
• Sierpowski S., Stosunki polsko-włoskie 1918–1940, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
• Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
• Winnicki Z.J., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917–1918), Wydawnictwo „Wektory”, Wrocław 1991.
• Wyszczelski L., Sztab Generalny Naczelnego Dowództwa WP w latach 1918–1921, [w:] Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego 1918–2003, red. T. Panecki, F. Puchała, J. Szostak, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2003.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2023.196