Juridische vertaling tussen kleinere talen evalueren: Kwaliteitscriteria voor juridische vertaling onderdeel van het onderzoeksproject TransIus

• Authors: Milan Potočar

Title variants

PL

Ocena tłumaczenia prawnego między dwoma rzadko używanymi językami. Kryteria jakości przekładu w dyskusji prawnej w ramach projektu badawczego TransIus

EN

Evaluation of legal translation between less spoken languages: Quality criteria for legal translation. Part of the research project TransIus

• Languages of publication: NL

Abstracts

NL

De bijdrage presenteert het onderzoek binnen het project TransIus — From conventions to norms in the legal discourse, een samenwerking tussen Matej Bel University in Banská Bystrica en Comenius University in Bratislava. Het onderzoek beoogt een permanente verbetering van de kwaliteit van vertalingen van juridische teksten, gecombineerd met een eliminatie van terminologische onenigheid in de juridische taal. Vooral in combinatie met kleinere talen (in het kader van dit project Nederlands en Slowaaks) worden tolken geconfronteerd met onduidelijke situaties, veroorzaakt door culturele verschillen, een klein aantal sprekers en afwijkingen tussen beide rechtsstelsels. De terminologische onderzoeksmogelijkheden zijn in deze situatie zeer beperkt. Zo heeft het TransIus-project ook een interdisciplinair karakter, samenwerking met deskundigen. Advocaten zijn een van de belangrijkste pijlers van het projectteamwerk. Het artikel legt de hoofdkenmerken en specificaties van de juridische vertaling tussen deze talen uiteen. Het maakt een keuze uit bestaande evaluatiemodellen van verschillende auteurs als het meest toepasbaar voor de onderzochte situatie van juridische vertaling tussen talen van minder diffusie. Dit model wordt aangetoond door middel van een voorbeeld waarin een problematische vertaling van regeringsterminologie en mogelijke problemen voor verder onderzoek worden beschreven.

PL

Niniejszy artykuł prezentuje badania w ramach projektu TransIus — From conventions to norms in the legal discourse, prowadzonego we współpracy przez Uniwersytet Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy i Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie. Celem badań jest stała poprawa jakości tłumaczeń tekstów prawnych w połączeniu z eliminacją terminologicznej rozbieżności w języku prawnym. Zwłaszcza w odniesieniu do kombinacji językowych angażujących języki rzadziej używane (w przypadku niniejszego projektu to niderlandzki i słowacki) tłumacze stają w obliczu niejasnych sytuacji spowodowanych różnicami kulturowymi, małą liczbą użytkowników danego języka oraz rozbieżnościami w systemach prawnych. W takiej sytuacji możliwości badawcze w zakresie terminologii są bardzo ograniczone. Projekt TransIus ma zatem charakter interdyscyplinarny. Współpraca z ekspertami-prawnikami stanowi jeden z podstawowych filarów pracy zespołu badawczego. Artykuł opisuje główne cechy i specyfikę przekładu prawnego z jednego badanego języka na drugi. Z dotychczas istniejących modeli ewaluacji różnych autorów wybiera te najbardziej odpowiednie w badanej sytuacji tłumaczenia prawnego z języka rzadziej używanego na rzadziej używany. Model ten zaprezentowany jest za pomocą tłumaczenia terminologii oficjalnej, niepozbawionego problemów; opisane są także możliwe problemy związane z dalszym badaniem.

EN

The paper presents the research within the project TransIus — From conventions to norms in the legal discourse, a cooperation between Matej Bel University in Banská Bystrica and Comenius University in Bratislava. The research aims a permanent improving of quality of legal text translations, combined with elimination of terminological disunity of legal language. Especially in combinations with smaller languages (in the case of this project Dutch & Slovak), the interpreters face unclear situations, caused by cultural differences, a low amount of speakers and discrepancies between both legal systems. Terminological research possibilities in such situation are very restricted. Thus, the TransIus project has also an interdisciplinary character, co-operation with experts-lawyers is one of the elementary pillars of the project team work. The article explains the main features and specifics of legal translation between these languages. It makes a choice from existing evaluation models of various authors as the most applicable for the researched situation of legal translation between languages of lesser diffusion. This model is demonstrated by means of an example of problematic translation of governmental terminology and possible problems of the further research are described.

Keywords

NL

juridische vertaling; criteria van juridische vertaling; evaluatiemodellen; juridische terminologie; vertaling van minder gesproken talen

PL

tłumaczenie prawne; kryteria tłumaczenia prawnego; model ewaluacji; terminologia prawna; tłumaczenie języków rzadko używanych

EN

legal translation; criteria of legal translation; evaluation models; legal terminology; translation of languages of lesser diffusion

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2016
• Volume: 64
• Issue: 5: Neofilologia. Numer specjalny
• Pages: 155-164

Contributors

author

Milan Potočar

References

• Eyckmans, Johan, Philippe Anckaert, & Winibert Segers. 2009. ‘The Perks of norm-referenced translation evaluation’. In Claudia V. Angelelli & H.E. Jacobson (ed.). Testing and assessment in Translation and Interpreting Studies. 73-94. Amsterdam & Philadelphia: Benjamins.
• Hansen, Gyde. 2006. Erfolgreich Übersetzen. Entdecken und Beheben von Störquellen. Tübingen: Narr.
• Hönig, Hans G. 1987. ‘Wer macht die Fehler?’. In Albrecht Jörn (ed.). Translation und interkulturelle Kommunikation, 37-46. Frankfurt am Main: Peter Lang.
• House, Juliane. 1981. A Model for Translation Quality Assessment. Tübingen: Narr.
• House, Juliane. 1997. Translation Quality Assessment. A Model Revisited. Tübingen: Narr.
• Matejková, Lucia. 2013. ‘Kvantitatívna analýza slovenského trhu s prekladmi a tlmočením vykonanými prekladateľmi a tlmočníkmi zapísanými v zozname Ministerstva spravodlivosti SR’. In Zuzana Guldanová (ed.). Kontexty súdneho tlmočenia a preklad 3, 68–77. Bratislava: Univerzita Komenského v Bratislave.
• Mariana, Valerie, Troy Cox & Alan Melby. 2015. ‘The Multidimensional Quality Metrics (MQM) Framework: a new framework for translation quality assessment.’ Jostrans — The Journal of Specialised Translation. 23: 137-161. Toegankelijk op: /www.jostrans.org/ ,7.4.2016.
• Nord, Christiane. 1995. Textanalyse und Übersetzen. Heidelberg: Julius Gross.
• Nord, Christiane. 2006. ‘Translationsqualität aus funktionaler Sicht’. In Larisa Schippel (ed.), Übersetzungsqualität: Kritik – Kriterien - Bewertungshandeln. 11-32. Berlin: Frank & Timme.
• Potočár, Milan. 2015. ‘Kritéria kvality prekladu – prezentácia výskumného projektu dizertačnej práce’. In Alena Ďuricová (ed.), Od textu k prekladu X. 127–140. Praha: Jednota tlumočníků a překladatelů.
• Rakšányiová, Jana. 2005. ‘Preklad ako interkultúrna komunikácia’. In Preklad ako interkulltúrna komunikácia, 9–75. Bratislava: AnaPress.
• Rakšányiová, Jana. 2010. ‘Ako objetívne evaluovať preklad alebo hľadanie kritérií hodnotenia prekladu’. In Jaroslav Stahl (ed.), Translatologicke reflexie, 23–32. Bratislava: Iris.
• Rakšányiová, Jana. 2009. Rozvoj prekladateľskej kompetencie v oblasti odborných textov. Bratislava: Nakladateľstvo STU v Bratislave.
• Reiss, Katharina. 1971. Möglichkeiten und Grenzen der Übersetzungskritik. München: Hueber.
• Reiss, Katharina & Hans Vermeer. 1984. Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen: Niemeyer.
• Segers, Winibert & Chris Van den Poel. 2007. Vertalingen objectief evalueren. Matrices en ijkpunten. Leuven & Voorburg: Acco.
• Segers, Winibert. 2016. Hendrik Kockaert en Winibert Segers bedenken vertaalevaluatietool TranslationQ. In [Redactioneel], Nieuwsbrief februari 2016. Toegankelijk op: /www.arts. kuleuven.be/, 7.4.2016.
• Segers, Winibert & Hendrik Kockaert. 2012. ‘L’assurance qualité des traductions: items sélectionnés et évaluation assistée par ordinateur’. Translators’ Journal, 57, 1: 159–176.
• Schmitt, Peter Axel. 1997. ‘Evaluierung von Fachübersetzungen’. In Gert Wotjak & Heide Schmidt (eds.), Modelle der Translation – Models of Translation, 301–332. Frankfurt am Main: Vervuert.
• Štefková, Markéta. 2013a. ‘Aktuálne výzvy výskumu súdneho prekladu v slovenskom kontexte. Prezentácia projektu TRANSIUS – Od konvencií k normám prekladu v právnom diskurze’. In Zuzana Guldanová (ed.). Kontexty súdneho tlmočenia a preklad 2, 124–134. Bratislava: Univerzita Komenského v Bratislave.
• Štefková, Markéta. 2013b. Právny text v preklade. Translatologické aspekty právnej komunikácie v málo rozšírených jazykoch. Bratislava: Iura Edition.
• Štefková, Markéta & Lucia Matejková. 2015. ‘Štatistický výskum postavenia málo rozšírených jazykov v oblasti právneho prekladu na Slovensku a v Česku’. In Jana Rakšányiová (ed.), Úradný prekladateľ v slovenskom a európskom sociálnom priestore, 80–116. Bratislava: Vydavateľstvo Univerzity Komenského v Bratislave.
• Stolze, Radegundis.1999. Die Fachübersetzungen. Eine Einführung. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Van Deemter, Roelof & Hilary Mawell-Hyslop & Brooke Townsley B. 2014. ‘Principles of testing’. In Cynthia Giambruno (ed.), Assessing legal interpreter quality through testing and certification the qualitas project. Alicante: Imprenta Kadmos.
• www1: https://www.rijksoverheid.nl/regering/vraag-en-antwoord/hoe-vertaal-ik-de-namen-van-de-ministeries: [Toegang op: 08-06-2016].
• www2: http://www.atesman.info/files/SAE-Qualit%C3%A4tsmetrik.pdf: [Toegang op 18-05-2016].
• www3: http://www.qa-distiller.com/en: [Toegang op 18-05-2016].
• www4: https://www.atanet.org/certification/aboutexams_error.php : [Toegang op 18-05-2016].
• www5: http://www.itr.co.uk/bulletins/itr-announces-breakthrough-translation-evaluation-technology : [Toegang op 08-06-2016].
• www6: http://www.nbn.be/nl/catalogue/standard/nbn-en-15058: [Toegang op 08-06-2016].

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2016.64.5s-12