Opracowanie antropologiczne szczątków ludzkich z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska rzędowego w Gołuniu, stan. 23/24, woj. wielkopolskie

• Authors: Wrzesińska Anna

Title variants

EN

An Anthropological Analysis of Human Remains from the Early Medieval Row Cemetery in Gołuń, Site 23/24, the Wielkopolskie Voivodeship

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The Early Medieval cemetery in Gołuń is archaeologically dated to the period from the end of the 10th c. to the mid-11th c. (Małgorzata Talarczyk-Andrałojć in this volume). The span of use of the cemetery was about 50 years. In the nearest neighbourhood there is no other uncovered and examined cemetery from this period. Only in the second half of the 11th c. did two cemeteries in a close vicinity commence to exist next to each other — Dziekanowice Site 2 and Dziekanowice Site 22. Both are situated on the eastern coast of Lake Lednica (to the north, c. 10 km from Gołuń). The anthropological analysis first of all concerned the age and sex assessment (of adult individuals) (Table 1), the structure of deaths for the examined cemetery (Table 2) and the reconstruction of intravital body height, done individually for each adult individual (Table 5; Table 6). Based on measurements of the long bones of the upper and lower limbs, the average intravital body height of the examined individuals was reconstructed. It was found that the inhumation burials and stray human bones belong to no less than 54 individuals. The bones of 5 individuals were found in 2007, while the bones of another 49 individuals were discovered in 2011 (Table 1). The group of children’s burials was composed of 10 skeletons (or skeleton fragments). Among these, 7 died at the age of Infans I, while three — at the age of Infans II (for one individual the age was assessed as 13–15 years, i.e., the end of Infans II and the beginning of Juvenis). 4 burials were classified as juvenile persons (the age of Juvenis): 3 of these were female burials and 1 was a male burial. 13 individuals died at the age of Adultus: 3 females and 10 males. Yet another burial was that of a woman who died at the age of Adultus–Maturus. 13 individuals died at the age of Maturus: 4 females and 9 males. One man died at the age of Maturus–Senilis. 7 persons: 3 females and 4 males died at the age of Senilis. Gender was assessed for 39 adult or juvenile individuals. 14 female individuals and 25 male individuals were isolated. For 5 individuals their age was assessed as “Adult” (Table 2). The state of health of the examined group can be assessed, with some approximation, on the basis of the changes which have come into existence in the bones [Gładykowska-Rzeczycka, Sokół 2000]. In the group of analysed skeletons, lesions of disease were found within 34 skeletons (Table 1), more often in male than female ones (22:10). Two skeletons with recorded lesions of disease belonged to children (Table 1). The bone material was measured using the anthropometric technique. Individual results for each person are offered in the Tables. A poor state of preservation of the bone material rendered most measurements impossible. The obtained results of intravital body height, separately for women and men, were compared with data for various Early Medieval skeleton series from the territory of Poland. The average height of female individuals (157.9 cm) and male individuals (169.3 cm) buried in the cemetery in Gołuń displays the greatest similarity to a series from Dziekanowice 2 (women 157.0 cm, men 170.1 cm) [Henneberg, Puch 1989: Table 7, p. 153]. We can assume that the group buried in the cemetery in Gołuń was remarkable for their considerable body heights. These values are higher than the average value of this trait in the Early Middle Ages in Poland (men — 165.7 cm, women — 153.6 cm) [Stolarczyk, Lorkiewicz 1993]. Thus, the body height of individuals from this population was above the average in this period. Thanks to the detailed anthropological analysis of the examined bone remains, it was possible to carry out a reconstruction of mortality processes in the group from Gołuń. The distribution of mortality of the examined group (Table 9) diverged from the mortality model which is typical for prehistoric populations [Henneberg, Strzałko 1975; Piontek 1979]. What is absent are evenly distributed frequencies of mortality of the adult individuals, and the frequency of mortality of children too is low (18.5%). If one assumes, however, that this is a reflection of the actual mortality conditions in the examined group, it would be necessary to state that the group from Gołyń does not significantly differ from other groups from the territory of Poland in terms of their biological condition. Differences in values of individual measures, i.e., the percentage of individuals who lived until the age of x (lx), the probability of death (qx), and the average further continuation of life of an individual at the age of x (eo x) (Table 9 and 11), confirm the observations of Janusz Piontek [1979] on the considerable diversification of biological conditions of local groups in historical periods. The anthropological analysis of even such a small and poorly preserved group can be a valuable contribution to the reconstruction of the structure and the age of the dead and the reconstruction of the biostructure of this population. Based on the nature of the changes, we are able to say that in spite of the fact that in a majority of cases the dead suffered from childhood diseases related to periodical malnutrition, they belonged to a “wealthy” group, whose living conditions were at least good. The adult population rather suffered from diseases progressing with age than from too onerous physical labour.

Keywords

PL

Gołuń; cmentarzysko wczesnośredniowieczne; rzędowe; osteologia; paleopatologia; paleodemografia

EN

Gołuń; Early Medieval cemetery; row cemetery; osteology; palaeopathology; palaeodemography

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2015
• Volume: 14
• Pages: 177-237

Dates

published

2015

Contributors

author

Wrzesińska Anna

• Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

References

• Acsádi G., Nemeskéri J. 1970. History of Human Life Span and Mortality. Akadémiai Kiadó, Budapest.
• Dręczewska-Kamińska U., Kozak J. 1986. Wczesnośredniowieczne pochówki szkieletowe z Lądu woj. Konin. W Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Lądzie woj. Konin. Poznań : 107–141.
• Drozd-Lipińska A., Kozłowski T. 2015. Analysis of the Skeletal Population from the Cemetery of Bodzia. W Bodzia A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland. ed. A. Buko. Leiden–Boston : 143–159.
• Florkowski A., Kozłowski T. 1994. „Ocena wieku szkieletowego dzieci na podstawie wielkości kości.” Przegląd Antropologiczny 57 (1–2) : 71–86.
• Gładykowska-Rzeczycka J. 1989. Schorzenia ludności prahistorycznej na ziemiach polskich. Gdańsk.
• Gładykowska-Rzeczycka J.J., Sokół A. 2000. „Schorzenia mieszkańców Gdańska pochowanych w grobach z XIV–XIX wieku w kościele św. Jana.” Scripta Periodica III, No 2/2000, supl. 1/2000 : 109–123.
• Henneberg M. 1975. “Notes on the reproduction possibilities of human prehistorical populations.” Przegląd Antropologiczny 41 (1) : 75–89.
• Henneberg M. 1977. “Proportion of dying children in paleodemographical studies: estimation by guess or by methodical approach.” Przegląd Antropologiczny 43 (2) : 191–201.
• Henneberg M., Puch A. 1989. „Charakterystyka demograficzna i morfologiczna ludności pochowanej na cmentarzysku w Dziekanowicach stan. 2.” Studia Lednickie 1 : 147–161.
• Henneberg M., Strzałko J. 1975. „Wiarygodność oszacowania dalszego przeciętnego trwania życia w badaniach antropologicznych.” Przegląd Antropologiczny 41 (3) : 295–309.
• Kozłowski T. 2012. „Stan biologiczny i warunki życia ludności in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim (X–XIII wiek).” Mons Sancti Laurentii 7. red. W. Chudziak. Toruń.
• Krenz M., Piontek J. 1996. „Hypoplazja szkliwa w średniowiecznej populacji ze Słaboszewa.” Przegląd Antropologiczny 59 : 87–90.
• Kwiatkowska B. 2005. Mieszkańcy średniowiecznego Wrocławia. Ocena warunków życia i stanu zdrowia w ujęciu antropologicznym. Wrocław.
• Malinowski A., Bożiłow W. 1997. Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy. Warszawa–Łódź.
• Malinowski A., Strzałko J. (red.) 1985 Antropologia. Warszawa–Poznań.
• Martin R., Saller K. 1957 Lehrbuch der Anthropologie. Stuttgart.
• Ostrowska I., Ziółkiewicz T., 1938. „Wzrost ludności polskiej w okresie piastowskim, określony na podstawie szkieletów wczesnośredniowiecznych z Ostrowa Lednickiego” Przegląd Antropologiczny 12 : 256–264.
• Piontek J. 1979. Procesy mikroewolucyjne w europejskich populacjach. Poznań.
• Piontek J. 1999. Biologia populacji pradziejowych. Poznań.
• Stolarczyk H., Lorkiewicz W. 1993. Wysokość ciała ludności terytorium Polski od neolitu do współczesności. W Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata quae Franciscus Rożnowski redigendum curavit. Słupsk–Poznań : 325–340.
• Strzałko J. 1971. „Metody rekonstrukcji wzrostu człowieka na podstawie pomiarów szkieletu.” Przegląd Antropologiczny 37 (2) : 295–314.
• Strzałko J., Henneberg M. 1975. „Określanie płci na podstawie szkieletu.” Przegląd Antropologiczny 41 (1) : 105–126.
• Strzałko J., Henneberg M., Piontek J. 1975. „Antropologia a przemiany biologiczne populacji ludzkich.” Przegląd Antropologiczny 41 (2) : 159–172.
• Wrzesińska A. 2008. „Ekspertyza antropologiczna materiału kostnego z miejscowości Gołuń, gmina Pobiedziska, powiat poznański.” Studia Lednickie 9 : 399–404.
• Wrzesińska A. 2011. Naukowe opracowanie antropologiczne szczątków ludzkich z żwirowni w Gołuniu, stan. 23/24, woj. wielkopolskie. mpis w Pracowni Archeologicznej „Refugium” s.c. Małgorzata Talarczyk-Andrałojć, Mirosław Andrałojć.
• Wrzesińska A., Wrzesiński J. 1998. „Odtworzenie stanu i dynamiki biologicznej ludności pochowanej na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym Dziekanowice, stanowisko 22.” Studia Lednickie 5 : 29–40.
• Wrzesińska A., Wrzesiński J. 2002. „Rekonstrukcja zjawisk demograficznych dla serii wczesnośredniowiecznej populacji użytkującej cmentarzysko w Dziekanowicach.” Studia Lednickie 7 : 63–75.
• Wrzesińska A., Wrzesiński J. 2005. Mieszkańcy Lednicy — jaką informację o lokalnym społeczeństwie Lednicy uzyskujemy na podstawie badań cmentarzysk? W Lapides Viventes. Zaginiony Kraków wieków średnich. Księga dedykowana profesor Klementynie Żurowskiej. Kraków : 277–286.
• Wrzesińska A., Wrzesiński J. 2014. Kto się nie leni, zrobi złoto z kamieni — osełki w grobach wczesnego średniowiecza. W Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie, Acta Archaeologica Lodziensia 60 : 197–224.
• Wrzesiński J. 1989. „Cmentarzysko szkieletowe w Dziekanowicach, gm. Łubowo, st. 2.” Studia Lednickie 1 : 103–146.
• Wrzesiński J. 2011. Grób ze srebrnym naszyjnikiem z Dziekanowic. W Srebrny naszyjnik z katorgami i zawieszką krzyżowatą z Dziekanowic. red. J. Wrzesiński, A.M. Wyrwa. Biblioteka Studiów Lednickich 24, seria C, t. 3, Dziekanowice–Lednica : 13–79.
• Wrzesiński J. 2012. The Dziekanowice cemetery — Christians Cultivating Venerable Traditions. W Rome, Constantinople and Newly-Converted Europe. Archaeological and Historical Evidence. eds. M. Salamon, M. Hardt, M.P. Kruk, A. Sulikowska-Gąska, M. Wołoszyn, A. Musin, P. Špehar. U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej/Frühzeit Ostmitteleuropas, t. 1, cz. 1, Kraków–Leipzig–Rzeszów 2012, vol. 1 : 535–551.

Identifiers

ISSN

0860-7893