Taniec dla teatru przyszłości: Czytając Isadorę Duncan

• Authors: Kwaśniewska Monika

Title variants

EN

The Dance for the Theater of the Future: Readin Isadora Duncan

Abstracts

EN

The author analyzes Isadora Duncan’s ideas expressed in her lecture “The Dance of the Future,” setting them against the backdrop of the manifestos and concepts of Adolphe Appia, Edward Gordon Craig, and Konstantin Stanislavsky, who shared her interests and/or knew her personally. The marginalisation of Isadora Duncan in theater history is interpreted in the article as resulting from the patriarchal character of twentieth- and early twenty-first century theater, based on the cult of great masters. Revisiting Duncan’s ideas is thus a step towards revising historical narratives and speculatively expanding the choice of traditions. Referring to feminist theories, institutional critique, and disability studies, the author identifies the progressive elements of Duncan’s thinking that correspond to innovative trends in contemporary theater and performance practices.

Keywords

EN

Isadora Duncan; Great Theater Reform; feminism; institutional critique; disability; artistic education

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2021
• Volume: 70
• Issue: 1(277)
• Pages: 11-35

Contributors

author

Kwaśniewska Monika

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

References

• Anderson, Elizabeth. „Dancing Modernism: Ritual, Ecstasy, and the Female Body”. Literature and Theology 22, no. 3 (2008): 354–367. https://doi.org/10.1093/litthe/frn024.
• Appia, Adolphe. Dzieło sztuki żywej i inne prace. Tłumaczenie Janina Hera, Leszek Kossobudzki i Hanna Szymańska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974.
• Bab, Juliusz. Teatr współczesny: Od Meiningeńczyków do Piscatora. Tłumaczenie Edmund Misiołek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959.
• Berthold, Margot. Historia teatru. Tłumaczenie Danuta Żmij-Zielińska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1980.
• Braun, Kazimierz. Wielka reforma teatru w Europie: Ludzie – idee – zdarzenia. Wrocław: Ossolineum, 1984.
• Case, Sue-Ellen. Feminism and Theatre. New York: Methuen, 1988.
• Craig, Edward Gordon. O sztuce teatru. Tłumaczenie Maria Skibniewska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1985.
• Duncan, Irma. The Technique of Isadora Duncan. New York: Kamin Publishers, 1937. Reprint, Brooklyn Dance Horizons, 1970.
• Duncan, Isadora. Moje życie. Tłumaczenie Karol Bunsch. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1983.
• Duncan, Isadora. Taniec przyszłości. Tłumaczenie Zofia S. [Sokołowska]. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1905. https://polona.pl/item/taniec-przyszlosci-odczyt-izadoryduncan,NjEwNjUXMTg/10/#info:metadata.
• Esslin, Martin. „Teatr modernistyczny: 1890–1920”. W: Historia teatru, redakcja John Russell Brown, tłumaczenie Hanna Baltyn-Karpińska, 341–379. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
• Féral, Josette. „Głosy kobiet: między nostalgią a zmianą”. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Didaskalia, nr 113 (2013): 25–34.
• Fischer-Lichte, Erika. Estetyka performatywności. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.
• Franko, Mark. „The Invention of Modern Dance”. W: Dancing Modernism / Performing Politics, 1–24. Bloomington: Indiana University Press, 1995.
• Gańczarczyk, Iga. „Truizmy: O dramaturgii”. Didaskalia, nr 151–152 (2019): 2–10. https://doi.org/10.34762/kk0k-m110.
• Gold, Sylvia, and Lorraine Spada. A Selection Of Isadora Duncan Dances: The Schubert Selection. Newport Beach: Sutton Movement Writing Press, 1984. http://dancewriting.org/acrobat/duncan/Isadora_Duncan_Dances.pdf.
• Grosz, Elizabeth. Volatile Bodies: Toward a Corporeal Feminism. Bloomington: Indiana University Press, 1994.
• Hoczyk, Julia. „Kobiecość ucieleśniona: O reprezentacji kobiecego ciała w tańcu modern”. W: Słoboda, Poruszone ciała, 177–192.
• Hyży, Ewa. Kobieta, ciało, tożsamość: Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku. Kraków: Universitas, 2003.
• Johnson, Kirsty. „Krytyczne ucieleśnienie i problem obsady aktorskiej”. Tłumaczenie Katarzyna Ojrzyńska. W: Odzyskiwanie obecności: Niepełnosprawność w teatrze i performansie, wybór i opracowanie Ewelina Godlewska-Byliniak i Justyna Lipko-Konieczna, 381–410. Warszawa: Fundacja Teatr 21, 2017.
• Keil, Marta, red. Choreografia: autonomie. Poznań: Art Stations Foundation, 2019.
• Klimczyk, Wojciech. „Ambiwalentna moc nowoczesnego rytmu: Jaques-Dalcroze, Fuchs i Święto wiosny”. W: Słoboda, Poruszone ciała, 147–162.
• Klimczyk, Wojciech. „Poszerzanie pola: modernizm, feminizm, (inter)nacjonalizm w ruchu”. W: Polskie artystki awangardy tanecznej: Historie i rekonstrukcje, redakcja Joanna Szymajda, 12–31. Warszawa: Instytut Muzyki i Tańca, 2017.
• Klimczyk, Wojciech. Wizjonerzy ciała: Panorama współczesnego teatru tańca. Kraków: Korporacja Ha!art, 2010.
• Korieniew, Michaił, red. „Zasady biomechaniki Wsiewołoda Meyerholda”. Tłumaczenie Małgorzata Jabłońska. Didaskalia, nr 124 (2014).
• Krakowska, Joanna. „Wstęp: Nieświadome, nieoznaczone, działające”. W: (Nie)świadomość teatru: Wypowiedzi i rozmowy, wybór i redakcja Joanna Krakowska, 7–10. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2018.
• Kurth, Peter. Isadora Duncan. Tłumaczenie Jan Kabat. Warszawa: Świat Książki, 2003.
• Kwaśniewska, Monika. „Empowerment w polskim teatrze (nie)pełnosprawnym”. Czas Kultury, nr 4 (2019). http://czaskultury.pl/czytanki/empowerment-w-polskim-teatrzeniepelnosprawnym/.
• Lehmann, Hans-Thies. Teatr postdramatyczny. Tłumaczenie Dorota Sajewska i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2004.
• Leyko, Małgorzata. Teatr w krainie utopii: Monte Verità, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2012.
• McNish, Deric. „Training Actors with Disabilities”. W: New Directions in Teaching Theatre Arts, edited by Anne Fliotsos and Gail S. Medford, 139–156. Cham: Palgrave Macmillan 2018. https://doi.org/10.1007/978-3-319-89767-7_9.
• Ojrzyńska, Katarzyna. „Niepełnosprawny Hamlet; Kilka słów o rewolucji, która już się zaczęła”. Widok, nr 24 (2019). https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2019/24-deformacje/niepelnosprawny-hamlet.
• Olszowska, Iwona. Chcę być na sali i pracować. Rozmawiała Anna Królica. Nowy Taniec (strona internetowa), 14 kwietnia 2011. https://taniecpolska.pl/przedruk/59.
• Rancière, Jacques. „Widz wyemancypowany”. Tłumaczenie Adam Ostolski. Krytyka Polityczna, nr 13 (2007): 314–315.
• Raszewska, Hanna, „Modernizmy taneczne w Warszawie dwudziestolecia międzywojennego”. W: Słoboda, Poruszone ciała, 83–100.
• Raszewska-Kursa, Hanna. „Z historii dyskryminacji tańca i choreografii albo feministyczny rant na uprzejmość”. W: Keil, Choreografia: autonomie, 274–295.
• Raszewska-Kursa, Hanna. Skandal, Sztuka, Szkoła: Isadora Duncan w polskim piśmiennictwie tanecznym. Ciało/Umysł (strona internetowa), 4 września 2020. https://cialoumysl.pl/skandal-sztuka-szkola-hanna-raszewska-kursa/.
• Raunig, Gerald. Praktyki instytuujące: Uciekanie, instytuowanie, przekształcanie. Tłumaczenie Aleksandra Bubiło i Bartosz Wójcik. Redakcja Marta Keil. Transversal Texts, nr 1 (2006). https://transversal.at/transversal/0106/raunig/pl.
• Słoboda, Katarzyna, red. Poruszone ciała: Choreografie nowoczesności. Łódź: Muzeum Sztuki, 2017.
• Stanisławski, Konstanty. Etyka. Tłumaczenie Jadwiga Żmijewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010.
• Stanisławski, Konstanty. Moje życie w sztuce. Tłumaczenie Zofia Petersowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1954.
• Styan, John Louis. Współczesny dramat w teorii i scenicznej praktyce. Tłumaczenie Małgorzata Sugiera. Wrocław: Ossolineum, 1995.
• Taxidou, Olga, „The Dancer and the Übermarionette: Isadora Duncan and Edward Gordon Craig”. Mime Journal, no. 26 (2017): 6–16. https://doi.org/10.5642/mimejournal.20172601.03.
• Toporkow, Wasilij O. Stanisławski na próbie. Tłumaczenie Jerzy Czech. Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2007.
• Wolińska, Kasia, i Frida Sandström. „Pracujące ciało przyszłości”. W: Keil, Choreografia: autonomie, 310–347.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.36744/pt.626