Zamknięte osiedla, czyli dylemat współczesnych polskich miast. Badanie porównawcze mieszkańców zamkniętych i otwartych osiedli w Warszawie

• Authors: Dominik Owczarek

Title variants

EN

Gated communities – dilemma of contemporary Polish cities. A comparative study of inhabitants of gated and non-gated communities in Warsaw

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Praca ta prezentuje wyniki ilościowych badań przeprowadzonych wśród mieszkańców osiedli zamkniętych i otwartych w Warszawie w 2006 i 2008 roku (n = 415). Odnoszą się one do tego, czy zamieszkiwanie na grodzonym osiedlu zwiększa czy zmniejsza poczucie bezpieczeństwa (paradoks bezpieczeństwa), jak również do niewielkiej aktywności społecznej, niskiego poziomu lokalnego kapitału społecznego, mniejszego przywiązania do miejsca wśród mieszkańców osiedli zamkniętych (paradoks wspólnoty). Przebadana została również postawa wobec grodzeń. Mieszkańcy osiedli zamkniętych charakteryzowali się niższym średnim wiekiem, krótszym czasem zamieszkiwania na osiedlu, większym poczuciem bezpieczeństwa, mniejszą aktywnością społeczną, niższym lokalnym kapitałem społecznym, większym przywiązaniem do mieszkania, a mniejszym do miasta oraz bardziej pozytywną postawą wobec grodzeń niż mieszkańcy odpowiadających im osiedli otwartych. Wypracowany został także regresyjny model aktywności społecznej oddzielnie dla grupy mieszkańców osiedli zamkniętych i otwartych, który uwzględnia kluczowe zmienne charakteryzujące funkcjonowanie psychospołeczne mieszkańców osiedli zamkniętych – poczucie bezpieczeństwa i zaufanie.

EN

This paper presents the results of empirical research carried out among the inhabitants of selected gated communities in the city of Warsaw, Poland (in the years 2006 and 2008). The subject of this inquiry is the influence of residential location on the following: a sense of security (security paradox); civic activity, local social capital, place attachment (community paradox) and attitude towards gating. The occurrence of this influence has been verified using a series of intergroup comparison tests on sample of 415 respondents who live in comparable (in terms of location, standard, height of the buildings, residence time, etc.) gated and non-gated communities. The obtained evidence shows that the inhabitants of gated communities, on the one hand, were significantly younger, felt more secure and were more positive about gating of settlements than the inhabitants of non-gated communities were, but, on the other hand, their residence time was shorter, they were less active in civic terms, had lower level of local social capital and were less attached to the city. The analysis produced a puzzling result: the inhabitants of gated communities were more attached to their own apartment than the inhabitants of non-gated communities, but, at the same time, they reported significantly lower attachment to the city. Additionally, a model of civic activity has been produced, based on regression analysis of this sample – separately for gated and non-gated inhabitants. It contains key variables – sense of security and generalized trust – which characterize psycho-social functioning of gated communities’ inhabitants.

Keywords

PL

grodzenie osiedli; aktywność społeczna; lokalny kapitał społeczny; przywiązanie do miejsca; poczucie bezpieczeństwa; postawa wobec grodzeń

EN

gating of residences; civic activity; local social capital; place attachment; sense of security; attitude towards gating

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2011
• Volume: 60
• Issue: 2-3
• Pages: 365-291

Dates

published

2011

Contributors

author

Dominik Owczarek

• Uniwersytet Warszawski

References

• Alexander G.S. [1994, Conditions of „Voice”: Passivity, disappointment and democracy in homeowner associations, [w:] S.E. Barton, C.J. Silverman (red.), Common Interest Communities: Private Governments and the Public Interest, Berkeley: Institute of Governmental Studies Press, University of California.
• Atkinson R., Blandy S. (red.) [2006], Gated Communities, New York: Routledge.
• Atkinson R., Flint J., Blandy S., Lister D. [2003], The extent and neighbourhood impacts of gated communities, www.bristol.ac.uk/sps/cnrpapersword/report_gated12.doc.
• Atlas R., Leblanc W.G. [1994], The impact on crime of street closures and barricades: A Florida case study, „Security Journal”, nr 5, s. 140–145.
• Bauman Z. [2000], Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika? Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Beck U. [2004], Społeczeństwo ryzyka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Blakely E., Snyder M.G. [1997], Fortress America: Gated Communities in the United States, Washington, D.C., Cambridge, MA: Brookings Institution Press.
• Blandy S., Lister D. [2006], Gated communities: (Ne) gating community development?, [w:] R. Atkinson, S. Blandy (red.), Gated Communities, New York: Routledge.
• Blandy S., Lister D., Atkinson R., Flint J. [2003], Gated communities: A systematic review of the research experience. ESRC Centre for Neighbourhood Research, www.bristol.ac.uk/sps/cnrpaperspdf/cnr12pap.pdf.
• Carvalho M., George R., Anthony K. [1997], Residential satisfaction in Condominos Exclusivos in Brazil, „Environment and Behaviour”, nr 29, s. 734–768.
• Castell B. [1997], An Investigation into Inward-looking Residential Developments in London, London: University College, University of London.
• Chabowski R. [2007], Kwestia klasyfikacji i nazewnictwa osiedli zamkniętych w Warszawie, [w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Domański H. [2002], Polska klasa średnia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Frantz K. [2006], Private gated neighbourhoods. A progressive trend in US urban development, [w:] G. Glasze, C. Webster, K. Frantz (red.), Private Cities. Global and Local Perspectives, London–New York: Berg.
• Gądecki J. [2007], „Za murami” – krytyczna analiza dyskursu na temat osiedli typu Gated Communities w Polsce, [w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gądecki J. [2009], Za murami. Osiedla grodzone w Polsce – analiza dyskursu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gąsior-Niemiec A., Glasze G., Pütz R., Sinz D. [2007], Grodzenie miasta: casus Warszawy, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 4, s. 5–30.
• Geniş Ş. [2007], Producing elite localities: The rise of gated communities in Istanbul, „Urban Studies”, nr 44, s. 771–798.
• Glasze G. [2003], Die fragmentierte Stadt. Ursachen und Folgen bewachter Wohnkomplexe im Libanon Opladen: Leske + Budrich.
• Glasze G., Webster C., Frantz K. (red.) [2006], Private Cities. Global and Local Perspectives, London–New York: Berg.
• Grant J. [2006], Planning responses to gated communities in Canada, [w:] R. Atkinson, S. Blandy (red.), Gated Communities, New York: Routledge.
• Jałowiecki B. [2000], Społeczna przestrzeń metropolii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jałowiecki B. [2007], Fragmentacja i prywatyzacja przestrzeni, [w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jałowiecki B., Krajewska M., Olejniczak K. [2004], K lasa metropolitalna w przestrzeni Warszawy, [w:] J. Grzelak, T. Zarycki (red.), Społeczna mapa Warszawy. Interdyscyplinarne studium metropolii warszawskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jałowiecki B., Szczepański M.S. [2006], Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Leisch H. [2002], Gated communities in Indonesia, „Cities”, nr 19, s. 341–350.
• Lewicka M. [2002], Identyfikacja z miejscem zamieszkania. Raport z badania, Warszawa: Instytut Studiów Społecznych UW.
• Lewicka M. [2004], Identyfikacja z miejscem zamieszkania mieszkańców Warszawy: determinanty i konsekwencje, [w:] J. Grzelak, T. Zarycki (red.), Społeczna mapa Warszawy. Interdyscyplinarne studium metropolii warszawskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Lewicka M. [2005], Ways to make people active: The role of place attachment, cultural capital, and neighborhood ties, „Journal of Environmental Psychology”, nr 25, s. 381–395.
• Lewicka M., Zaborska K. [2007], Osiedla zamknięte – czy istnieje alternaty­wa?, „Kolokwia Psychologiczne”, nr 16, s. 135–152.
• Low S. [2003], Behind the Gates: Life, Security, and the Pursuit of Happiness in Fortress America, London: Routledge.
• Luymes D. [1997], The fortification of suburbia: Investigating the rise of enclave communities, „Landscape and Urban Planning”, nr 39, s. 187–203.
• Newman O. [1996], Creating defensible space, Washington, D.C.: U.S. Depertment of Housing and Urban Development.
• McKenzie E. [1994], Privatopia, New Haven: Yale University Press.
• Obarska M. [2008], Zamknięte osiedla – kulturowy i socjologiczny fenomen getta, „Kultura Miasta – Miasto w Kulturze”, nr 1, s. 36–42.
• Owczarek D.A. [2007], Życie społeczne zamkniętych osiedli warszawskich – czyli co się dzieje za bramą?, [w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Pow C.-P. [2006], Securing the ‘civilised’ enclaves: Gated communities and the moral geographies of exclusion in (post-)socialist Shanghai, „Urban Studies”, nr 44, s. 1539–1558.
• Roitman S. [2006], Who segregates whom? The analysis of a gated community in Mendoza, Argentina, [w:] R. Atkinson, S. Blandy (red.), Gated Communities, New York: Routledge.
• Skarżyńska K. [2004], Zaufanie interpersonalne i poczucie skuteczności mieszkańców Warszawy, [w:] J. Grzelak, T. Zarycki (red.), Społeczna mapa Warszawy. Interdyscyplinarne studium metropolii warszawskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Tijerino R. [1998], Civil spaces: A critical perspective of defensible space, „Journal of Architectural and Planning Research”, nr 15, s. 321–337.
• Walker S. [2005], Gated communities unlocked: the effects of gated communities and their regulation in New Zealand, www.surveying.otago.ac.nz/students/sara_walker.pdf.
• Werth H. [2005], Transformation zur geschlossenen Stadt? Geschlossene Wohnkomplexe in Polens Hauptstadt Warschau, „Europa Regional”, nr 4, s. 155–161.
• Wilson-Doenges G. [2000], An explanation of sense of community and fear of crime in gated communities, „Environment and Behaviour”, nr 32, s. 597–611.
• Wu F. [2006], Rediscovering the ‘gate’ under market transition: From work-unit compounds to commodity housing enclaves, [w:] R. Atkinson, S. Blandy (red.), Gated Communities, New York: Routledge.
• Zaborska K. [2007], Przestrzeń miejska-dobro wspólne czy ziemia niczyja?, [w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zukin S. [1993], Landscapes of Power. Berkeley, CA: University of California Press.
• Zukin S. [1995], The Cultures of Cities. Malden, MA: Blackwell Publishing

Identifiers

ISSN

0033-2356