Analiza semantyczna liryki modlitewnej Anny Kamieńskiej

• Authors: Kowalewska-Dąbrowska Jolanta

Title variants

EN

The Semantic Analysis of Anna Kamieńska’s Prayer Lyric Poetry

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule zostały zaprezentowane interpretacje wybranych liryków modlitewnych Anny Kamieńskiej, których adresatem jest Istota Najwyższa – Bóg. Wiele z tych utworów ma wyraźnie osobisty charakter, tak że można je uznać za port parole samej poetki. Ale są też takie, w których podmiot prowadzi dialog z Bogiem niejako w imieniu innych ludzi. Na modlitewny charakter utworu wskazują elementy ramy (często jest to tytuł, np. Modlitwa, Modlitwa wieczorna, Prośba), apostrofy skierowane do Boga oraz odniesienia intertekstualne. Pod względem funkcjonalnym analizowane wiersze nawiązują przede wszystkim do trzech typów: modlitw-próśb (tych jest najwięcej), modlitw dziękczynnych i modlitw uwielbienia. Charakterystyczną cechą liryków modlitewnych Anny Kamieńskiej jest swobodne wykorzystywanie wzorców gatunkowych. Niektóre z tych utworów mają wyraźnie psalmiczny charakter (co bywa też zaznaczone w tytule). W innych lirykach wprowadzane są fragmenty różnych modlitw, które wiążą się z jakąś refleksją ogólną, czy opisem stanu wewnętrznego podmiotu. W modlitwach poetyckich Kamieńskiej wszystko to, co dla człowieka najważniejsze, podmiot liryczny przedstawia Bogu w postaci próśb, dziękczynienia lub uwielbienia. Z utworów wyłania się obraz człowieka jako osoby całkowicie zależnej od Boga i poszukującej z Nim bliskości oraz obraz Istoty Najwyższej – Boga jako niepojętego, nieodgadnionego i wszechmocnego, który władny jest spełnić prośby do Niego kierowane, i który kocha, przygarnia człowieka, i towarzyszy mu w cierpieniu.

The following article shows the interpretations of the selected prayer lyric poems written by Anna Kamieńska, and addressed to the Supreme Being – God. Many of these poems are highly personal so we can regard them as porte-parole of the author herself. Nevertheless there are also poems in which a subject is having a dialogue with God on behalf of other people so to speak. The fact that the poems show the features of prayers is indicated by the elements of frame (frequently it is a title e.g. Prayer, Evening Prayer, Supplication), the apostrophes directed to God, and the intertextual references. As far as function is concerned, the analyzed poems refer especially to three types: the prayers of request (the majority of poems), the thanksgiving prayers and the prayers of worship. What distinguishes the prayer lyric poems by Anna Kamieńska is using the patterns of genre casually. Some of the poems highly resemble psalms (which is sometimes indicated in the title.) What is introduced in other lyric poems are the fragments of varied prayers, and they are related to general reflection or to the description of the subject’s inner state. In the author’s poetical prayers the most important things for humans are introduced to God by the subject in the form of request, thanksgiving or worship. What emerges from the poems is the figure of a human, a being which is completely dependent from God and is seeking closeness to Him, and the figure of the Supreme Being, of the incomprehensible, impenetrable and omnipotent God, who is powerful enough to comply with all the requested addressed to Him, who loves people, takes them in and accompanies them in their suffering.

Keywords

PL

liryka modlitewna; Anna Kamieńska; adresat; Istota Najwyższa – Bóg; osobisty charakter; port parole; modlitewny charakter; elementy ramy; apostrofy skierowane do Boga; odniesienia intertekstualne; trzy typy; modlitwy prośby; modlitwy dziękczynne; modlitwy uwielbienia; obraz człowieka; osoba całkowicie zależna od Boga; obraz Istoty Najwyższej – Boga; niepojęty, nieodgadniony i wszechmocny

EN

Prayer Lyric Poetry; Anna Kamieńska; addressed to the Supreme Being – God; highly personal; porte-parole; the features of prayers; the elements of frame; the apostrophes directed to God; the intertextual references; three types; the prayers of request; the thanksgiving prayers; the prayers of worship; the figure of a human; a being dependent from God; the Supreme Being; the incomprehensible, impenetrable and omnipotent God

• Publisher: Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
• Journal: Język - Szkoła - Religia
• Year: 2014
• Volume: 9
• Issue: 2
• Pages: 39-54

Contributors

author

Kowalewska-Dąbrowska Jolanta

• Uniwersytet Gdański

References

• Dłuski S., Kamieńska metafizyczna, „Kresy” 1998 z. 1, s. 66–73.
• Dłuski S., Egzystencja i metafizyka. O poezji Anny Kamieńskiej, Rzeszów 2002.
• Gutowski W., Wobec (nie)obecności Boga. Sytuacja podmiotu w polskiej poezji religijnej lat ostatnich, w: W. Gutowski, Wśród szyfrów transcendencji. Szkice o sacrum chrześcijańskim w literaturze polskiej XX wieku, Toruń 1994, s. 163–196.
• Jasińska-Wojtkowska M., Uwagi o poezji religijnej, „Zeszyty Naukowe KUL, 37, nr 3–4, Lublin 1994, s. 119–126.
• Kowalewska-Dąbrowska J., „Być jeńcem drobiny czasu” w świecie poetyckim Anny Kamieńskiej, „Poradnik Językowy” 2013 z. 5, s. 41–43.
• Kułakowska J., Formy modlitewne w twórczości Słowackiego. Od Hymnu do Zachwycenia, Kraków 1996.
• Makuchowska M., Modlitwa jako gatunek języka religijnego, Opole 1998.
• Ożóg Z., Modlitwa w poezji współczesnej, Rzeszów 2007.
• Sawicki S., Sacrum w literaturze, w: Sacrum w literaturze, red. J. Gotfryd, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, Lublin 1983, s. 13–26.
• Wojtak M., Wyznaczniki gatunku wypowiedzi na przykładzie tekstów modlitewnych, „Stylistyka” VIII, 1999, s. 105-117.
• Zarębianka Z., Poezja wymiaru sanctum. Kamieńska, Jankowski, Twardowski, Lublin 1992.
• Zarębianka Z., Świadectwo słowa. Rzecz o twórczości Anny Kamieńskiej, Kraków 1993.
• Zarębianka Z., Zakorzenienia Anny Kamieńskiej, Kraków 1997.
• KKK – Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994.
• Tytuły tomików poetyckich Anny Kamieńskiej (ze skrótami) wykorzystane w artykule: BR Biały rękopis, Warszawa 1970.
• H – Herody, Warszawa 1972.
• DSzH – Drugie szczęście Hioba, Warszawa 1974.
• RZwŚ – Rękopis znaleziony we śnie, Warszawa 1978.
• WJN – Wiersze jednej nocy, Warszawa 1981.
• MiPN – Milczenia i psalmy najmniejsze, Kraków 1988.
• DCiWO – Dwie ciemności i wiersze ostatnie, Poznań 1989.