Matuszka – (nie tylko) żona prawosławnego duchownego

• Authors: Sanecka Aneta

Title variants

EN

Matushka – (not only) the Orthodox priest’s wife

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Rosyjskie słowo „matuszka”, oznaczające matkę, ale także rodzimy, drogi element przyrody lub świata, posiada również pewne znaczenia istotne z punktu widzenia teologii prawosławnej. Oznacza bowiem albo mniszkę po postrzyżynach, albo – rzadziej – świętą kobietę, czasem jest też określeniem Bogurodzicy. Jednak najczęściej nazwa ta stosowana jest w odniesieniu do żony prawosławnego duchownego. Temu ostatniemu rozumieniu pojęcia „matuszka” w większości poświęcony jest niniejszy tekst, który wyjaśnia krótko także dwa inne znaczenia – mniszka i święta kobieta (to ostatnie na przykładzie Świętej Matrony Moskiewskiej).

EN

Russian world „matushka” which means mother or dear element of nature or word (like Matushka‑Russia), has also a meaning important from the point of view of the Orthodox theology. It means the Orthodox nun after the monastic vows or – rarer – a saint woman. Sometimes it’s used also as an epithet of Saint Mary. But most commonly this word is used in the meaning of Orthodox priest’s wife. The article is focused on that last meaning and it also shortly presents two other meanings: the nun and the saint woman (Matrona of Moscow is presented as an example).

Keywords

PL

matuszka; znaczenie słowa matuszka; żona księdza prawosławnego; mniszka; rola matuszki

EN

matushka; meaning of the word matushka; Orthodox priest’s wife; nun after vows; matushka’s role

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2019
• Issue: 2(20)2019
• Pages: 137-161

Contributors

author

Sanecka Aneta

• Dolnośląska Szkoła Wyższa

References

• Charkiewicz J., Święta Matrona, „Arche. Wiadomości Bractwa” 1999, nr 3 (35).
• Tolkowyj słowar russkogo jazyka, red. D. W. Dmitriew, Moskwa 2003.
• Gałecki Z., Kliza D., Dlaczego pop stał się w języku polskim wyrazem obraźliwym?, „Roczniki Humanistyczne” 1994, XLII, z. 6.
• Jerzy (Pańkowski), Nie zaniedbuj w sobie daru łaski… . Rozważania o kapłaństwie, Warszawa 2017
• Kiełbaszewska M., Rola matuszki w parafii, [w:] Matzari‑Michail M., Małżonka kapłana, Warszawa 1999.
• Matzari‑Michail M., Małżonka kapłana, Warszawa 1999.
• Ochłobystin I. I., Matrona Moskowskaja, Moskwa 2015.
• Ożegow S. I., Swedova N. J., Tolkowyj słowar russkogo jazyka, Moskwa 1993.
• Potocki A., Religijność ludowa – wielość wymiarów, [w:] Kultury religijne. Perspektywy socjologiczne, red. A. Wójtowicz, Warszawa–Tyczyn 2005.
• Przybył E., Prawosławie, Kraków 2006.
• Sroczyńska M., Fenomen religijności ludowej w Polsce – ciągłość i przeobrażenia, [w:] W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski, Kościół i religijność Polaków 1945‑1999, Warszawa 2000.
• Tokarewska B., Moje długoletnie doświadczenie jako matuszki, [w:] M. Matzari‑Michail, Małżonka kapłana, Warszawa 1999.
• Wielki słownik rosyjsko‑polski, red. nacz. J. Wawrzyńczak, Warszawa 2004.
• Znosko A., Kanony Kościoła prawosławnego, Hajnówka 2000.
• Biblii Tysiąclecia on‑line,
• http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1018.
• https://dictinary.ru/определение%20слова/матушка.html.
• https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/autokefalia;3872560.html.
• https://sjp.pl/matuszka.
• https://sjp.pwn.pl/sjp/autokefalia;2442034.html.
• https://www.biblestudytools.com/lexicons/greek/nas/gune.html.
• https://www.facebook.com/pg/fanichbm/about/?ref=page_internal.
• http://www.orthodox.pl/prawoslawie‑w‑polsce/.
• Kojder‑Demska K., Matuszki. Żony księży prawosławnych w Polsce, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 2014, 1 (20), http://www.zew.uni.wroc.pl/files/1‑14_Kojder‑Demska.pdf.
• Leszczyńska‑Pieniak E., Matuszki, https://www.tygodnikprzeglad.pl/matuszki/.
• Jefrimowa T. F., Nowyj słowar russkogo jazyka. Tolkowo‑słowoobrazowatielnyj, Moskwa 2000, https://www.efremova.info/word/matushka.html#.W2KTAPZuLIV.
• Szmyga G., Stopnie życia monastycznego, http://www.typo3.cerkiew.pl/index.php?id=prawoslawie&a_id=28.
• Uszakow D. N., Tolkowyj słowar Uszakowa online, http://ushakovdictionary.ru/word.php?wordid=29089.
• Wysocka D., Służba w cieniu, „Przegląd Prawosławny” 2003, 6 (216), http://www.przegladprawoslawny.pl/articles.php?id_n=407&id=8.