Złożoność versus nieograniczoność – czy istnieją granice lingwistyki, interpretacji lingwistycznej, czyli określonego dyskursu naukowego?

• Authors: Rzeszutko-Iwan Małgorzata

Title variants

EN

Complexity vs. limitlessness – are there limits of linguistics, linguistic interpretation, i.e. limits of specific scientific discourse?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: czy istnieją granice lingwistyki, granice interpretacji lingwistycznej, czyli określonego dyskursu naukowego? Przyjęte rozumienie dyskursu stanowi odwołanie do teorii kultury, gdzie jawi się ono jako kategoria kulturowa. Odsyła również do francuskiej Szkoły Analizy Dyskursu. Dyskurs zostaje tym samym utożsamiony z dziedziną ludzkiej aktywności społeczno-językowej. Aby odpowiedzieć na postawione pytanie, autorka artykułu wyróżnia trzy wymiary dyskursu: poznawczy (intelektualny), biologiczny i technologiczny. W ich kontekście odnosi się do zagadnienia granic lingwistyki, interpretacji lingwistycznej, czyli określonego dyskursu naukowego. Wieloparadygmatyczność nauki jako takiej, tzn. wielość metod badawczych i ram pojęciowych opisujących wizję świata, zmienność teorii, a zatem fakt, że dyskurs naukowy jest cyklicznym, emergentnym procesem o otwartym wyniku, wskazuje, przy niepodważalnych ograniczeniach, na brak granic lingwistyki i interpretacji lingwistycznej.

EN

This article attempts to answer the question whether there are limits to linguistics, to linguistic interpretation, i.e. limits to a specific academic discourse? The understanding of the term “discourse” adopted in this study is a reference to the theory of culture put forward by Fleischer and Labocha, in which discourse appears to be a cultural category. The adopted understanding of this concept also makes reference to the French School of Discourse Analysis. The concept of discourse is thus identified with the area of human socio-linguistic activity. In order to answer the title question the author of the article identifies three dimensions of academic discourse: cognitive (intellectual), biological and technological. In their context, the author refers to the problem of the limits of linguistics, limits of linguistic interpretation, i.e. the limits of a specific academic discourse. The multiparadigmatism of science, i.e. the multiplicity of research methods and conceptual frameworks describing the vision of the world, the variability of theories, and, therefore, the fact that academic discourse is a cyclical, emergent process with an open outcome, indicate, be it with undeniable limitations, the lack of limits of linguistics and the lack of limits of linguistic interpretation.

Keywords

PL

interdyscyplinarność; wieloparadygmatyczność; złożoność; kumulacja; przyspieszenie

EN

interdisciplinarity; multiparadigmatism; complexity; accumulation; acceleration

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2019
• Volume: 75
• Pages: 127-140

Contributors

author

Rzeszutko-Iwan Małgorzata

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Anderson Chris (2013): The End of Theory: The Data Deluge Makes the Scientific Method Obsolete. – Wired Magazine, 16.07.
• Bacon Francis (1955): Novum organum. – Warszawa: PWN.
• Batelle John (2006): Szukaj. Jak Google i konkurencja wywołali rewolucję biznesową i kulturową. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Beaugrande de Robert (1997): New Foundations for a Science of Text and Discourse. – Norwood, New York: Ablex Publishing Corporation .
• Bomba Radosław (2013): Narzędzia cyfrowe jako wyznacznik nowego paradygmatu badań humanistycznych. – [w:] Andrzej Radomski, Radosław Bomba (red.): Zwrot cyfrowy w humanistyce. – Lublin: e-book, 57–73.
• Chaciński Bartek (2003): Wypasiony słownik najmłodszej polszczyzny. – Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Chaciński Bartek (2005), Wyczesany słownik najmłodszej polszczyzny. – Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Chmielecki Andrzej (2013): Podstawy psychoniki. Ku alternatywie dla cognitive science. – Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Cieślak Maria, red. (2011): Prognozowanie gospodarcze: metody i zastosowanie. – Warszawa: PWN.
• Czachur Waldemar, Miller Dorota (2012): Niemiecka lingwistyka dyskursu – próba bilansu i perspektywy. – [w:] Tomasz Piekot, Marcin Poprawa (red.): Analiza dyskursu. Centrum – peryferie. – Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 25–45.
• Dąbrowska Anna, red. (2009): Tabu w języku i kulturze, seria Język a Kultura, t. 21. – Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dijk van Teun, red. (2001): Dyskurs jako struktura i proces. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dijk van Teun (2009): Society and Discourse. How Social Contexts Influence Text and Talk. – Cambridge–New York.
• Dominas Konrad, Kaźmierczak Marek, Mikołajczak Aleksander (2008): Antyk w cyberprzestrzeni. – Gniezno: Wydawnictwo Kropka.
• Duch Włodzisław (2009): Architektury kognitywne, czyli jak zbudować sztuczny umysł. – [w:] Ryszard Tadeusiewicz (red.): Neurocybernetyka teoretyczna. – Warszawa: Wydawnictwo PAU, 271–305.
• Dunaj Bogusław, red. (1998): Słownik współczesnego języka polskiego, t. 1–2 – Warszawa: Wydawnictwo Wilga.
• Duszak Anna (2012): Centra, hybrydy i zmiana społeczno-dyskursywna. – [w:] Tomasz Piekot, Marcin Poprawa (red.): Analiza dyskursu. Centrum – peryferie. – Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 9–25.
• Duszak Anna, Fairclough Normana, red. (2008): Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. – Kraków: Universitas.
• Feyerabend Paul (1999): Przeciw metodzie. – Wrocław: Siedmioróg.
• Fish Stanley (2002): Retoryka. – [w:] Stanley Fish: Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane. – Kraków, Uniwersitas.
• Fleisher Michael (1994): Problemy i hipotezy systemowej teorii kultury. – Wrocław: „Leopoldinum” – Wydawnictwo Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Fleisher Michael (2002): Teoria kultury i komunikacji. Systemowe i ewolucyjne podstawy. – Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Foucault Michel (2002a): Archeologia wiedzy. – Warszawa: DeAgostini/Altaya.
• Foucault Michel (2002b): Porządek dyskursu. – Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytorium.
• Foucault Michel (2006): Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. – Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytorium.
• Friedman Thomas (2006): Świat jest płaski. Krótka historia XXI wieku. – Warszawa: Muza.
• Gajda Stanisław (2004): Współczesny polski dyskurs humanistyczny. – [w:] Maria Wojtak, Małgorzata Rzeszutko (red.): W kręgu wiernej mowy. – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Gajda Stanisław (2005): Tekst/dyskurs oraz jego analiza i interpretacja. – [w:] Maria Krauz, Stanisław Gajda (red.): Współczesne analizy dyskursu. Kognitywna analiza dyskursu a inne metody badawcze, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 11–21.
• Godzic Wiesław (2000): Język w Internecie. Czy piszemy to, co myślimy? – [w:] Jerzy Bralczyk, Katarzyna Mosiołek-Kłosińska (red.): Język w mediach masowych. – Warszawa: Upowszechnianie Nauki – Oświata „UN–O”, 176–185.
• Grucza Sambor, Co chcemy wiedzieć jutro, pojutrze i następnego dnia? (w druku).
• Grzmil-Tylutki Halina (2007): Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu. – Kraków: Uniwersitas.
• Grzmil-Tylutki Halina (2009): Gatunek – kategoria analizy dyskursu. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXV, 89–99.
• Hopfield John (1982): Neural Networks and Physical Systems with Emergent Collective Computational Abilities. – Proceedings of the National Academy of Sciences 8, vol. 79, 2554–2558.
• Howarth David (2008): Dyskurs. – Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kaku Michio (2010a): Hiperprzestrzeń. Wszechświaty równoległe, pętle czasowe i dziesiąty wymiar. – Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Kaku Michio (2010b): Wizje, czyli jak nauka zmieni świat w XXI wieku. – Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Kuhn Thomas S. (2009): Struktura rewolucji naukowych. – Warszawa: Aletheia.
• Kumaniecki Kazimierz, opr. (1983): Słownik łacińsko-polski. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Krzysztofek Kazimierz (2013): Zwrot cyfrowy: ku pracy rozproszonej. – [w:] Andrzej Radomski, Radosław Bomba (red.): Zwrot cyfrowy w humanistyce. – Lublin: e-book, 37–57.
• Labocha Janina (1996): Tekst, wypowiedź, dyskurs. – [w:] Stanisław Gajda, Maciej Balowski (red.): Styl a tekst. – Opole: Uniwersytet Opolski, 49–55.
• Labocha Janina (2008): Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej. – Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Lyotard Jean F. (1997): Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy. – Warszawa: Aletheia.
• Manovich Lev (2012): How to Compare One Milion Images? – [w:] David Barry (red.), Understanding Digital Humanities. – Nowy Jork: Palgrave Macmillan.
• Mańczak Witold (2014): Największy problem lingwistyki: kryteria prawdy w językoznawstwie. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXX, 95–101.
• Mazur Marian (1999): Cybernetyka i charakter. – Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości.
• Nacher Anna (2013): Poza cyfrowość w zwrocie cyfrowym – od humanistyki cyfrowej do spekulatywnej komutacji. – [w:] Andrzej Radomski, Radosław Bomba (red.): Zwrot cyfrowy w humanistyce. – Lublin: e-book, 83–101.
• Niekrewicz Agnieszka, Walczak Bogdan, Żurawska-Chaszczewska Jowita, red. (2015): Postęp techniczny a język i literatura. – Gorzów Wielkopolski: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa.
• Radomski Andrzej, Bomba Radosław (2013): Wstęp: Zwrot cyfrowy w humanistyce. – [w:] Andrzej Radomski, Radosław Bomba (red.): Zwrot cyfrowy w humanistyce. – Lublin: e-book, 7–13.
• Rieder Bernhard, Röhle Teo (2012): Digital Methods: Five Challenges. – [w:] David Barry (red.), Understanding Digital Humanities. – Nowy Jork: Palgrave Macmillan.
• Robinson Ken (2010): Oblicza Umysłu. Ucząc się kreatywności. – Kraków: Wydawnictwo Element.
• Robinson Ken, Aronica Lou (2012): Uchwycić Żywioł. O tym jak znalezienie pasji zmienia wszystko. – Kraków: Wydawnictwo Element.
• Ross Veronika, red. (2007): Dinozaury. – Warszawa: Świat Książki.
• Rzeszutko-Iwan Małgorzata (2005): Komunikacja mailowa w sytuacji instytucjonalnej – wybrane zagadnienia. – [w:] Marcus Bayer, Michael Betsch, Rafał Zimny (red.): Beiträge der Europäischen Slavistischen Linguistik (POLYSLAV), t. 8 (Die Welt der Slaven, Sammelbände/Сборник, 27). – München: Verlag Otto Sagner, 183–190.
• Rzeszutko-Iwan Małgorzata (2014): Język polski czy polskawy? – kształcenie językowe w dobie zmian językowo-kulturowych. – [w:] Elżbieta Awramiuk (red.): Z problematyki kształcenia językowego, t. V. – Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 135–159.
• Rzeszutko-Iwan Małgorzata (2015a): „Strategia – moda czy interdyscyplinarność?” – o funkcjonowaniu terminu w różnych dyscyplinach naukowych. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXX, 127–142.
• Rzeszutko-Iwan Małgorzata (2015b): Zarys paradygmatu strategii w przestrzeni dyskursu publicznego (przesłuchania sądowe a/i wywiady radiowe). – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Sabak Zbigniew (2012): Strategia. Ewolucja paradygmatu. Konkluzja na XXI wiek. – Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Sobol Elżbieta, red. (1999): Słownik wyrazów obcych. – Warszawa: PWN.
• Tadeusiewicz Ryszard, red. (2009): Neurocybernetyka teoretyczna. – Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Tyrawa Jan (2001): Kościół a Internet. – [w:] III Ogólnopolska Konferencja „Internet – Wrocław 2001”. – Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 9–20.
• Watson James D. (1995): Podwójna helisa. Historia odkrycia struktury DNA. – Warszawa: Pruszyński i S-ka.
• Wierzbicka Anna (1999): Język – umysł – kultura. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wierzbicka Anna (2010): Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne. – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Witosz Bożena (2009a): Gatunek tekstu wobec „porządku dyskursu”. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXV, 99–111.
• Witosz Bożena (2009b): Tekst a/i dyskurs w perspektywie polskiej tradycji badań nad tekstem. – [w:] Zofia Bilut-Homplewicz, Waldemar Czachur, Marta Smykała (red.): Lingwistyka tekstu w Polsce i w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy. – Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 69–80.
• Zawojski Piotr (2010): Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii. – Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
• Żuchowska-Skiba Dorota (2011): Aktywność polityczna i społeczna w sieci – alterglobaliści w sieci. Przypadek polski. – [w:] Danuta Walczak-Duraj (red.): Aksjologiczny i pragmatyczny wymiar współczesnej polityki. – Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 155–173.
• Żydek-Bednarczuk Urszula (2013): Komunikacja internetowa. – [w:] Anna Dunin-Dudkowska, Agata Małyska (red.): 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska – procesy – tendencje. – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 439–463