Czy władza jest wszędzie? Krytyka dwóch uzasadnień Foucaultowskiej tezy o powszechności władzy

• Authors: Jerzy Stachowiak

Title variants

EN

Is Power Everywhere? A Critique of Two Justifications of Foucauldian Prevalence of Power Thesis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Michel Foucault jest jednym z tych autorów, którzy istotnie przysłużyli się do poszerzenia znaczenia terminu „władza” oraz obszarów, w których szuka się jej przejawów. Wkład Foucaulta w rozbudowę studiów nad władzą jest jednak frapujący. Otóż w Historii seksualności Foucault zaczął otwarcie przekonywać, że władza jest po prostu wszędzie. Ten pogląd – teza o powszechności władzy – ma u Foucaulta dwa, rozwijane latami, uzasadnienia. Na użytek niniejszej analizy pierwsze z nich zyska nazwę uzasadnienia historiozoficznego, a drugie – uzasadnienia zróżnicowaniem społecznym. Celem artykułu jest krytyka ich obu, a pośrednio także tezy, którą wspierają. Ich rekonstrukcja i krytyczne rozpatrzenie są ważne dla postfoucaultowskiego nurtu w naukach społecznych, ponieważ ramy wszelkiej Foucaultowskiej analityki władzy wyznaczone są właśnie przez te dwa uzasadnienia.

EN

Michel Foucault is one of those authors who significantly impacted upon broadening the meaning of the term “power,” including realms in which one is to look for its symptoms. Foucault’s contribution to the developmental tendency within the studies of power is especially striking. In the History of Sexuality, Foucault was to openly claim that power was plainly everywhere. For years Foucault had been elaborating two ways of legitimizing this view, which is named here “a prevalence of power” thesis. For the sake of the below analysis, the first justification is going to be called historiosophical, and the second—social differentiation justification. The article aims at criticizing both of them and, although indirectly, the very thesis they support. Since the boundaries of all Foucauldian analytics of power are outlined by these two justifications, their reconstruction and critical consideration are of crucial importance for the post-Foucauldian current in social sciences.

Keywords

PL

Michel Foucault; władza; dyskurs; teoria społeczna; krytyka

EN

Michel Foucault; Power; Discourse; Social Theory; Critique

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2016
• Volume: 12
• Issue: 1
• Pages: 128-150

Contributors

author

Jerzy Stachowiak

• Uniwersytet Łódzki

References

• Althusser Louis (1972) Louis Althusser Replies to John Lewis. „Australian Left Review”, no. 12, s. 23–36.
• Bourdieu Pierre (2001) Reguły sztuki. Przełożył Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas.
• Burchell Graham, Gordon Colin, Miller Peter (1991) The Foucault Effect. Chicago: The University of Chicago Press.
• Czyżewski Marek (2005) Dyskurs [w:] Władysław Kwaśniewicz, red. Encyklopedia socjologii, t. Suplement. Warszawa: Oficyna Naukowa. s. 50–58.
• Czyżewski Marek (2012) Wiedza specjalistyczna i praktyka społeczna – przemiany i pułapki [w:] Arkadiusz Jabłoński, Jan Szymczyk, Mariusz Zemło, red., Kontrowersje dyskursywne. Między wiedzą specjalistyczną a praktyką społeczną. Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 71–93.
• Czyżewski Marek (2013) Teorie dyskursu i dyskursy teorii. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 4–25.
• Ferguson Adam (1782) An Essay on the History of Civil Society. London: T. Cadell.
• Foucault Michel (1968) Réponse au Cercle d’épistémologie. „Cahiers pour l’analyse”, no. 9, s. 9–40.
• Foucault Michel (1976) Histoire de la sexualité. Paris: Gallimard.
• Foucault Michel (1979) Useless to Revolt [w:] James D. Faubion, ed., Power. The Essential Works of Foucault, 1954–1984. New York, The New Press, s. 449–453.
• Foucault Michel (1993) Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Przełożył Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia Spacja.
• Foucault Michel (1995) Historia seksualności. Przełożyli Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Czytelnik.
• Foucault Michel (1997) The Politics of Truth. Los Angeles: Semiotext(e).
• Foucault Michel (1998) Trzeba bronić społeczeństwa. Przełożyła Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Foucault Michel (2000) The Ethics of the Concern of the Self as a Practice of Freedom [w:] Paul Rabinow, ed., Ethics, Subjectivity and Truth: The Essential Works of Michel Foucault 1954–1984. New York: The New Press, s. 281–301.
• Foucault Michel (2004) Sécurité, territoire, population. Cours au Collège de France 1977–1978. Paris: Gallimard Seuil.
• Foucault Michel (2005) Hermeneutics of the Subject. Lectures at the Collège de France, 1981–82. New York: Palgrave MacMillan.
• Foucault Michel (2010) Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Garfinkel Harold (1984) Racjonalne cechy działalności naukowej i potocznej [w:] Edmund Mokrzycki, red., Kryzys i schizma. Przełożyła Dorota Lachowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 193–220.
• Habermas Jürgen (2000) Filozoficzny dyskurs nowoczesności. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Kraków: Universitas.
• Lemke Thomas (2007) Foucault, rządomyślność, krytyka. Przełożył Jakub Maciejczyk. „Recykling Idei”, nr 9, s. 40–48.
• Milchman Allan, Rosenberg Allan (2009) The Final Foucault: Government of Others and Government of the Self [w:] Binkley Sam, Capetillo Jorge, eds., A Foucault for the 21st Century: Governmentality, Biopolitics and Disciplinein the New Millennium. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, s. 62–72.
• Rorty Richard (1993) Moralna tożsamość a prywatna autonomia: przypadek Foucaulta. Przełożył Marek Kwiek. „Etyka”, nr 26, s. 125–132.
• Rose Nikolas (1998) Inventing Our Selves. Psychology, Power, and Personhood. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rose Nikolas (1999) Powers of Freedom. Reframing Political Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
• Stachowiak Jerzy (2012) Analiza relacji władzy w konkurencyjnych perspektywach Noama Chomsky’ego i Michela Foucault. „Studia socjologiczne”, nr 1(204), s. 93–110.
• Veyne Paul (1988) Ostatni Foucault i jego moralność. „Literatura na Świecie”, nr 6(203), s. 321–329.
• Veyne Paul (2010) Foucault. Cambridge: Polity Press.