Struktura demograficzna ludności wyznania rzymskokatolickiego powiatu proszowickiego w końcu XVIII wieku

• Authors: Ewa Kaźmierczyk

Title variants

EN

Demographic Structure of the Population of the Roman Catholic Denomination in the County of Proszowice at the End of the 18th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawą źródłową artykułu są Spisy Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej, które są dobrym źródłem do analizy struktury demograficznej ludności pod koniec XVIII wieku, szczególnie w przypadku większych terytoriów takich jak powiat. W pracy skupiono się głównie na różnicach występujących miedzy miastem a obszarami wiejskimi w powiecie proszowickim województwa krakowskiego. Populacja powiatu proszowickiego była młoda, choć średni wiek był nieznacznie wyższy dla ludności miejskiej. W miastach mieszkało więcej kobiet, ale nie była to przewaga znacząca. Większość ludności w ciągu swojego życia zawierała przynajmniej jeden związek małżeński, przy czym występowały różnice w przebiegu cyklu życia kobiet i mężczyzn. Wiele kobiet wraz z wiekiem wdowiało i nie zawierało ponownych związków. Natomiast analiza zróżnicowania populacji z uwzględnieniem płci, wieku i stanu cywilnego wskazuje, że struktury demograficzne ludności miejskiej i wiejskiej nie były znacząco odmienne, podobnie jak nie odbiegały od innych dotychczas zbadanych populacji z obszarów dawnej Rzeczypospolitej (Kujawy, ziemia wieluńska).

EN

The source basis for the article are the censuses of the Civil-Military Order Commission, which generally are a good source to any analysis of demographic structure at the end of the 18th century, especially in the case of bigger regions such as counties. In the article the main attention is paid to the differences between the town and the rural surroundings in the Proszowice County of the Cracow Voivodeship. The population of the Proszowice County was young, although the average age of urban population was a little higher. Women outnumbered men in towns but insignificantly. The majority of the population contracted at least one marriage, but the cycles of men and woman lives were different. Many widows did not contract new marriages. An analysis of the population diversity according to their sex, age and marital status has proved that the demographic structures of rural and urban populations were not significantly different, and neither were they different from other populations so far analysed that lived within the borders of the Polish-Lithuanian Commonwealth (Kujawy, Wieluń Land).

Keywords

PL

struktura demograficzna; Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe; spisy ludności; powiat proszowicki; Małopolska; XVIII wiek; demografia historyczna

EN

demographic structure; Civil-Military Order Commissions; censuses; Proszowice County; Lesser Poland; the 18th century; historical demography

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przeszłość Demograficzna Polski
• Year: 2017
• Volume: 39
• Pages: 117-139

Contributors

author

Ewa Kaźmierczyk

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Historyczny

References

• Archiwum Narodowe w Krakowie, Akta Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Województwa Krakowskiego, sygn. 29/30/0/3/41, 50–51.
• Brodnicka, Emilia. „Ludność parafii Wieleń nad Notecią w drugiej połowie XVIII w.”. Przeszłość Demograficzna Polski 2 (1968): 177–215.
• de Moor Tine, Jan Luiten van Zanden. „Girl Power: The European Marriage Pattern and Labour Markets in the North Sea Region in the Late Medieval and Early Modern Period”. Economic History Review 63 (2010), 1: 1–33.
• Hajnal, John. „European Marriage Pattern in Perspective”. W: Population in History: Essays in Historical Demography, red. David V. Glass, David E.C. Eversley, 101–143, Chicago: Aldine Publishing Company, 1965.
• Hajnal, John. „Two Kinds of Preindustrial Household Formation System”. Population and Development Review 8 (1982), 3: 449–494.
• Janczak, Julian. „Dom, gospodarstwo i rodzina wiejska w Wieluńskiem u schyłku XVIII stulecia”. W: Celem nauki jest człowiek… Studia z historii społecznej i gospodarczej ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, red. Piotr Franaszek, 117–129. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000.
• Janczak, Julian. „Ludność powiatu szadkowskiego w okresie Sejmu Czteroletniego”. Przeszłość Demograficzna Polski 8 (1975): 3–55.
• Kaźmierczyk, Ewa. „Spisy Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Województwa Krakowskiego jako źródło do badań demograficznych – przykład powiatu proszowickiego”. Przeszłość Demograficzna Polski 38 (2016), 2: 73–101.
• Kopczyński, Michał. „Cykl życia jednostki na wsi polskiej u schyłku XVIII wieku”. Studia Demograficzne, 127 (1997), 1: 97–115.
• Kopczyński, Michał. Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku. Warszawa: Krupski i S-ka, 1998.
• Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
• Kuklo, Cezary. „Gospodarstwo domowe mieszczan-rolników kłobuckich w końcu XVIII wieku”. W: Celem nauki jest człowiek… Studia z historii społecznej i gospodarczej
• ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, red. Piotr Franaszek, 161–165. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000.
• Kuklo, Cezary. Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Studium demograficzno-społeczne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998.
• Kuklo, Cezary. „Małżeństwo, dzieci i rodzina w miastach i miasteczkach Korony w XVI–XVIII w.”. Przegląd Historyczny, 103 (2012), 4: 697–731.
• Kuklo, Cezary. „Rodzina staropolska na tle europejskim. Podobieństwa i różnice rytmów rozwoju”. Przeszłość Demograficzna Polski 26 (2006): 27–45.
• Kuklo, Cezary. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie. Białystok: Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991.
• Kuklo, Cezary. „Struktura demograficzna małego miasta polskiego w końcu XVIII wieku: przykład Radziejowa na Kujawach”. W: Gospodarka – społeczeństwo – ustrój.
• Studia dedykowane Profesorowi Stefanowi Cackowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestą piątą rocznicę pracy naukowej, red. Krzysztof Mikulski: 103–116. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1997.
• Lynch, Katherine A. „The European Marriage Pattern in the Cities: Variations on a Theme by Hajnal”. Journal of Family History 16 (1991), 1: 79–96.
• Obraniak, Włodzimierz. „Oblicze wsi wieluńskiej w epoce Sejmu Wielkiego”. Studia Demograficzne, 16 (1968): 109–122.
• Poniat, Radosław. Służba domowa w miastach na ziemiach polskich od połowy XVII do końca XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014.
• Szołtysek, Mikołaj. „Age Heaping and Digit Preference in Eighteenth-century Poland-Lithuania: Who Was Rounding off Their Age, and Why”. W: Studies on Family and Household in Preindustrial Poland, red. Piotr Guzowski, Cezary Kuklo, 163–198. Białystok: Institute for Research of European Cultural Heritage, 2015.
• Szołtysek, Mikołaj. Rethinking East-Central Europe: Family Systems and Co-residence in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Contexts and Analyses. Bern: Peter Lang, 2015.
• Wyżga, Mateusz. Parafia Raciborowice od XVI do końca XVIII wieku. Studium o społeczności lokalnej. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2011.
• Wyżga, Mateusz. „W czasach staropolskich”. W: Przy wielkiej drodze. Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce od wieków średnich do współczesności, 11–256. Igołomia-Warzeńczyce, 2012.

Identifiers

DOI

10.18276/pdp.2017.39-06