Opisanie światowych spraw narodu wróblego na „polu ptaszym” w twórczości Mikołaja Reja

• Authors: Zagożdżon-Łyszczarz Joanna

Title variants

EN

Description of World Matters of Bird Nation in “pole ptasze [Bird Field]” in Mikołaj Rej’s Creativity

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy metaforycznych znaczeń małych ptaków, a w szczególności wróbla, w dziełach Mikołaja Reja. Autorka zwraca uwagę na obecność bestiariuszowej tradycji encyklopedycznej w dziełach dawnych twórców, do której staropolski poeta chętnie się odwoływał. Rej pełną pułapek egzystencję ludzką zestawił z wyobrażeniem „pola ptaszego”, gdzie dybie na każdego „zły ptasznik”, czyli zawistny los. Poeta podkreślał, że ostrzeżenia i wskazówki dotyczące naszych codziennych decyzji czy zachowań zostały zawarte w egzemplach ze świata natury. Niewątpliwie przykłady tego rodzaju dostarczały cennego materiału do głębszych spekulacji filozoficznych. Przykłady te miały służyć naprawie niedoskonałej kondycji ludzkiej. Rej chętnie sięgał po przedstawienia ptaków, aby ukazać mnogość niebezpieczeństw czyhających na człowieka. Figura tak małych stworzeń jak wróble znakomicie nadawała się do tego celu. Wyrażały one tęsknotę za tym, co nas przekracza, lecz także pragnienie uwolnienia się od ciężaru ograniczeń ziemskich. W utworach Okszyca symbolika wróbla współtworzy kompletny obraz duszy ludzkiej, stanowiąc alegoryczną figurę odkupionej i naprawionej natury tego świata. Utwory Mikołaja Reja pozostawały w kręgu ówczesnej wiedzy encyklopedycznej, umiejętnie łącząc tradycje klasyczne z biblijnymi. Barwnie nakreślone obrazy przyrody, poza swoimi alegorycznymi znaczeniami, stopniowo uwalniały się od kontekstu erudycyjnego, zyskując autonomię, poczynały żyć własnym życiem.

EN

The article refers to the metaphorical meanings of little birds, especially the sparrow, in Mikołaj Rej’s creativity. The author pays her attention to the presence of encyclopaedic bestiary tradition in the works of old authors, to which Rej eagerly referred. The poet juxtaposes a full of traps human existence with an image of “bird field” where “an evil bird,” a jealous fortune, waits in ambush for everyone. Rej remarks that warnings and pieces of advice about a man’s everyday decisions are included into examples taken from the world of nature. Undoubtedly, instances of this kind served as a valuable material to a deeper philosophical speculation. Those instances were to act as a remedy to correct imperfect human condition. Rej willingly resorts to the presentations of birds to give the multiplicity of dangers that lurk waiting for a man, and figures of such tiny birds as sparrows, as they well suited this purpose. The birds express longing for what surpasses us and desire to free oneself from the burden of earthly limitations. In Rej’s output the symbolism of the sparrow jointly creates a full image of human soul, forming an allegorical figure of a redeemed and corrected nature of the world. Mikołaj Rej’s pieces remain within the circle of the then encyclopaedic knowledge, and skilfully combine the classical traditions with the Biblical ones. Vividly depicted images of nature, apart from allegorical meanings, gradually freed from their erudite context to gain autonomy and started living their own life.

Keywords

EN

symbolism of sparrow; “bird field”; ars venatoria; fortune; “Bible”; bestiary; lion; dragon-snake; crocodile; behemoth; Mikołaj Rej; examples

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2020
• Volume: 111
• Issue: 2
• Pages: 53-64

Dates

printed

2020-03-31

Contributors

author

Zagożdżon-Łyszczarz Joanna

• Uniwersytet Opolski

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2020.2.4