Stratyfikacja społeczna ludności zachodniopodolskiej grupy kultury wczesnoscytyjskiej

• Authors: Marcin Burghardt

Title variants

EN

Social Stratification of the Population of the Western-Podolian Group of the Early Scythian Culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper raises the question of the reconstruction of the social structure of the Western-Podolian group of the Early Scythian culture (ESC ), based on materials from burials. As a result of the analysis of the most important elements of funeral rites of the population of this group, as well as based on ancient writers (The Histories by Herodotus), it was established that the size and the complexity of construction of a burial and a mound covering the burial, as well as the diversification of quantity and quality of grave goods, seem to be of the most value for this issue. The classification of 100 burial complexes carried out on the basis of these features, with the use of statistical inference methods (cluster and correspondence analyses), has led to the differentiation of six classes of graves, which can be combined with different social classes. The higher (military leaders and chieftains) and the lower aristocracy, the ordinary population with the distinguishing class of warriors and the poorest population are numbered to these classes. Apart from these classes, connected with the free, fully-fledged population, a group of the partly dependent population with limited rights has been also differentiated.

Keywords

EN

burials; social stratification; Western-Podolian group; Early Scythian Culture; Early Iron Age,; Western Ukraine

• Publisher: Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Przegląd Archeologiczny
• Year: 2016
• Volume: 64
• Pages: 59-96

Contributors

author

Marcin Burghardt

• Instytut Archeologii UR

References

• Babenko L.I. 2005. Pesočinskij kurgannyj mogil’nik skifskogo vremeni. Har’kov.
• Bandrivskij M.S. 2009. Kocûbinčiki-2 – novij pamâtnik epohi skifskoj archaiki na Srednem Pridnestrov’e (predwaritel’noe soobščenie). Bosporskij fenomen 2009, 30-38.
• Bandrivskij M.S. 2013. Kurgany v Švajkovcah i Kocûbičkah – novyj istočnik dlâ datirovki Zapadno-podol’skoj grupy ranneskifskoj kultury (po materialam raskopok 2007-2009 gg.). Rossijskij arheologičeskij ežegodnik 3, 341-361.
• Bandrìvs’kij M.S. 2009a. Elementi ceremonìal’noï kolìsnicì VII st. do nar. Hr. na Ternopìl’ŝinì. Materìali ì doslìdžennâ z arheologìì Prikarpattâ ì Volinì 13, 215-233.
• Bandrìvs’kij M. 2009b. Novij ritual’nij ob.’ekt časìv skìfs’koï archaiki zì Švajkìvec’ bìlâ Čortkova na Ternopìl’ŝinì (poperedne povìdomlennâ). (W:) V.V. Otroŝenko et al. (red.), Vzaemozv’âzki kul’tur epoh bronzi ì rann’ogo zalìza na teritorìï Central’noï Evropi. Zbìrka naukovih prac’ na pošanu Larisi Ìvanìni Krušel’nic’koï. Kiïv-L’vìv, 202-220.
• Bandrìvs’kij M. 2009c. Svâtiliŝe Aresa v Kocûbinčikah za Zahìdnomu Podìllì v kontekstì egejs’kih vplivìv na panteon carstva Skolotìv. Materìali ì doslìdžennâ z arheologìï Prikarpattâ ì Volinì 13, 113-126.
• Bandrìvs’kij M. 2010a. Obrazotvorčì tradicìï na zahodì Ukraïns’kogo Lìsostepu v VII – napočatku VI st. do nar. Hr.: vitoki ì pričini transformacìï. Arheologičeskij al’manah 21, 145-177.
• Bandrìvs’kij M.S. 2010b. Pam’âtki seredn’odnìstrovs’koï (zahìdnopodìl’skoï) grupi rann’ozalìznogo vìku v central’noevropejs’kìj hronologìčnìj škalì ta problem perìodizacìï. Materìali ì doslìdžennâ z arheologìï Prikarpattâ ì Volinì 14, 76-113.
• Bandrìvs’kij M. 2014. Kul’turno-ìstoričnì procesi na Prikarpattì ì Zahìdnomu Podìllì v pìznìj period epohi bronzi – na počatku dobi rann’ogo zalìza. L’vìv.
• Bandrìvs’kij M., Zhar’ev V. 2002. Pro odin tip pohoval’nih sporud perìodu rann’ogo zalìza na Sredn’omu Pridnìstrov’ï (Za materìalami raskopok kurganu III v selì Sokìlec’ v 1999 rocì). Zapiski Naukovogo tovaristva ìmenì Ševčenka 244, 545-562.
• Bessonova S.S. 1992. Žertvoprinošeniâ podrostkov v skifskih kurganach. (W:) B.N. Mozolevskij (ed.), Kimmerijcy i skify: tezisy II Meždunarodnoj konferencji posvâŝennoj pamâti A. I. Terenožkina. Melitopol’, 11-12.
• Bessonova S.S. 1998. Družinnye kurgany v ukrainskoj lesostepi skifskogo vremeni. (W:) L.E. Nemčinova and T.M. Tallerčik (red.), Skify, Hazary, Slavâne, Drevnââ Rus’. K 100-letiû so dlâ roždeniâ M.I. Artamanova. Sankt-Peterburg, 57-58.
• Brémond A., Couet J.F., Davie A. 2006. Kompendium wiedzy o socjologii. Przekład K. Malaga. Warszawa.
• Błaszczyk D. 2013. Changing archaeological paradigms and the interpretation of cemeteries. Analecta Archaeologica Ressoviensia 8, 341-360.
• Bojko Û.N. 1986. Social’nyj sostan nasseleniâ bassejna r. Vorskly v skifskoe vremâ (VII-III vv. do n.e.). Har’kov.
• Bojko Û.N. 1987. Otraženie social’noj struktury v ideologii i kul’tovoj praktike naseleniâ Vorsklinskogo regiona skifskogo vremeni. (W:) D.A. Krajnov (red.), Religioznye predstavleniâ v pervobytnom obŝestve. Moskva, 176-179.
• Bojko Û.N. 1991. Iz opyta modelirovaniâ social’nogo razvitiâ zemledel’cev Vostočnoj Evropy. (W:) E. V. Ârovoj (red.), Drevneišie obŝnosti zemledel’cev i skotovodov severnogo Pričernomor’â (V tys. do n.e.-V vek n.e.). Kiev, 164-166.
• Bojko Û.N. 1994. Sociologiâ vostočnoevropejskogo goroda I tys. do n.e. (po materialam Belousovkas’kogo gorodiŝa i Vorsklinskoj regional’noj sistemy skifskogo vremeni). Drevnosti 1, 29-42.
• Boltrik Û.V. 2004. Social’naâ struktura Skifii IV v. do R.H., otražennaâ v pogrebal’nyh pamâtnikah. (W:) J. Chochorowski (red.), Kimmerowie, Scytowie, Sarmaci: księga poświęcona pamięci profesora Tadeusza Sulimirskiego. Kraków, 85-91.
• Brown J. 1995. On Mortuary Analysis – with Special Reference to the Saxe-Binford Research Program. (W:) L.A. Beck (red.), Regional Approaches to Mortuary Analysis. New York, London, 3-26.
• Bujnov Û.V., Okatenko V.N. 2013. K voprosu o social’noj strukturę naseleniâ severskodoneckoj Lesostepi V-IV vv. do n.e. Drevnosti 12, 123-136.
• Bunâtân E.P. 1985. Metodika socail’nyh rekonstrukcij v arheologii na material skifskih mogil’nikov IV-III vv. do n.e. Kiev.
• Burghardt M. 2015. Weapon and the military of the population of the West Podolian group of the Early Scythian culture in the light of sepulchral sources. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 36,143–166.
• Chapman R. 2003. Death, society and archaeology: the social dimensions of mortuary practices. Mortality 8 (3), 305-312.
• Chochorowski J. 2015. Scytowie a Europa Środkowa – historyczna interpretacja archeologicznej rzeczywistości. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 35, 9-58.
• Ciesielska A. 2002. Elementy teorii społecznej w archeologii. Koncepcje grup, instytucji i struktur społecznych. Poznań.
• Ciesielska A. 2009. Cmentarzyska jako źródła do badania struktury społecznej. (W:) W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Metody. Źródła. Interpretacje. Funeralia Lednickie 11, 43-47.
• Dwight W.R. 1989. Statistical Methods and Reasoning in Archaeological Research: A Review of Praxis and Promise. Journal of Quantitative Anthropology 1, 5-78.
• Eberts N. 2012. Problema interpretacii pogrebal’nyh obrâdov Zapadno-Podol’skoj gruppy ranneskifskoj kul’tury. (W:) V.A. Alekšin et al. (red.), Kul’tury stepnoj Evrazii i ih vzaimodejstvie s drevnimi civilizaciâmi 2. Sankt-Peterburg, 325-332.
• Fleming A. 1973. Tombs for the Living. Man 8 (2), 177-193.
• Galanina L.K. 1994. O kriteriâh vydeleniâ „carskih” kyrganov ranneskifskoj epohi. (W:) A.Û. Alekseev et al. (red.), Elitnye kurgany stepej Evrazii v skifo-sarmatskuû epohu. Sankt-Peterburg, 76-81.
• Gavriljuk N.A. 2003. The Graeco-Scythian Slave-trade in the 6th and 5th Centuries BC. Black Sea Studies 1, 75-85.
• Gawlik A. 2009. Scythian influences on the western and north-western borderlands of Great Scythia. Recherches Archéologiques SN 1, 605 – 612.
• Gawlik A. 2010. Interpretation of cultural transformations in the Early Iron Age in South-Eastern Poland and Western Ukraine. (W:) K. Dzięgielewski et al. (red.), Migration in Bronze and Early Iron Age. Prace Archeologiczne 63. Kraków, 153-172.
• Gryzińska-Sawicka N. 2014. Obraz struktury społecznej ludności kultury wielbarskiej w świetle źródeł archeologicznych i danych antropologicznych. (W:) W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Królowie i biskupi, rycerze i chłopi – identyfikacja zmarłych. Funeralia Lednickie 16, 51-61.
• Gucal A.F. 2004. Skìfs’kì kindžali z Podìllâ. Naukovì pracì Kam’ânec’-podìl’s’kogo Deržavnogo Unìversitetu. Ìstoričnì nauki 12, 43-47.
• Gucal A.F. 2012. Roboti na pam’âtkah arheologìï v rajonì Satanìvs’kih Tovtr. Naykovì pracì Kam’ânec’-Podìl’s’kogo nacìonal’nogo unìversitetu ìmena Ogìenka 21, 147-156.
• Gucal A.F., Gucal V.A. 2009a. Kurganna grupa rann’oskìfs’kogo času u ponizzì Smotriča. Vìsnik Kam’ânec’-Podìl’skogo nacìonal’nogo unìversitetu ìm. Ìvana Ogìenka 2, 5-15.
• Gucal A.F., Gucal V.A. 2009b. Kurgannij kompleks z bronzovim dzerkalom ìz Šutnovec’. (W:) S.S. Bessonova (red.), Epoha rannego železa. Sbornik naučnyh trudov k 60-letiû S.A. Skorego. Kiev-Poltava, 125-134.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P. 1998. Doslìdžennâ kurganìv skìfs’kogo času na Seredn’omu Podnìstrov’ï. Arheologìčnì vìdkrittâ v Ukraïnì 1997-1998 rr.. Kiïv, 74-75.
• Gucal A.F., Gucal V.A. Megej V.P. 2001. Rozkopki kurganìv skìfs’kogo času na Kam’âneččinì. Arheologìčnì vìdkrittâ v Ukraïnì 1999-2000 rr.. Kiïv, 17-18.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P., Mogilov O.D. 2003. Rezul’tati doslìdžen’ kurganìv skìfs’kogo času bìlâ s. Teklìvka na Podìllì. Arheologìčnì vìdkrittâ v Ukraïnì 2001-2001 rr.. Kiïv, 90-92.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P., Mogilov O.D. 2004. Roskopki kurganìv epohi rann’ogo zalìza v s. Malinìvcì na Seredn’omu Dnìstrì. Arheologìčnì vìdkrittâ v Ukraïnì 2002-2003 rr.. Kiïv, 114-116.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P., Mogilov O.D. 2005. Kurgani rann’oskìfs’koï dobi bìlâ sela Kolodìïvka na Seredn’omu Dnìstrì. Arheologìčnì doslìdžennâ v Ukraïnì 2003-2004 rr.. Zaporìžžâ, 118-119.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P., Mogilov O.D. 2006. Rozkopki kurganìv rann’oskìfs’koï dobi bìlâ sela Kolodìïvka u Seredn’omu Podnìstrov’ï. Arheologìčnì doslìdžennâ v Ukraïnì 2004-2005 rr.. Kiïv, 157-159.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P., Mogilov O.D. 2012. Teklìvs’kij kurgannij nekropol’. Vìsnik Kam’ânec’-Podìl’skogo nacìonal’nogo unìversitetu ìm. Ìvana Ogìenka 1, 6-23.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P., Mogilov O.D., Boltanûk P.A. 2007. Prodovžennâ robìt na kurganah rann’oskìfs’kogo času bìlâ s. Kolodìïvka. Arheologìčnì doslìdžennâ v Ukraïnì 2005-2007 rr.. Kiïv, 158-160.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Megej V.P., Mogilov O.D., Baženov O.L., Boltanûk P.A. 2009. Doslìdžennâ kurganìv rann’oskìfs’kogo času v rajonì serebn’oï tečìï r Zbruč. Arheologìčnì doslìdžennâ v Ukraïnì 2006-2007 rr.. Kiïv, 91-93.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Mogilov O.D., Boltanûk P.A. 2010. Doslìdžennâ kurgannoï grupi Spasìvka-Ìvankìvcì u Pozbruččì. Arheologìčnì doslìdžennâ v Ukraïnì 2009 r.. Kiïv-Luc’k, 101-103.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Mogilov A.D. 2011a. Kurgan nr 3 u S. Teklivka na Srednem Dnestre. (W:) V.D. Berezuckij et al. (red.), Vostočnoevropejske drevnosti skifskoj epohi. Voronež, 97-109.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Mogilov A.D. 2011b. Teklìvs’kì kurganu na Zahìdnomu Podìllì. (W:) S.I. Posohov (red.), Drevnosti Vostočnoj Evropy. Sbornik naučbh trudov k 90-letiû B.A. Šramko. Har’kov, 111-124.
• Gucal A.F., Gucal V.A., Mogilov A.D. 2012. Novye issledovaniâ kurganov skifskogo vremeni na zapade vostočnoevropejskoj lesostepi. (W:) B.A. Bajtanaev et al. (red.), Materialy III meždunarodnoj naučnoj konferencii „Kadyrbaeskie četeniâ 2012. Aktobe, 141-154.
• Härke H. 1997. The nature of burial data. (W:) C.K. Jensen and K.H. Nielsen (red.). Burial and society: the chronological and social analysis of archaeological burial data. Aarhus, 19-27.
• Härke H. 2000. Social Analysis of Mortuary Evidence in German Protohistoric Archaeology. Journal of Anthropological Archaeology 19. 369–384.
• Hedeager L. 1978. Process towards state formation in Early Iron Age Denmark. (W:) K. Kristiansen, C. Paludan-Müller (red.), New Directions in Scandinavian Archaeology. Copenhagen, 217-223.
• Hedeager L. 1992. Iron – Age Societies. From Tribe to State in Northern Europe 500 BC to AD 700. Oxford.
• Hodson F.R. 1977. Quantifying Hallstatt: some initial results. American Antiquity 42, 406-410.
• Il’inskaâ V.A. 1966. Skifskie kurgany okolo Borispolâ. Sovetskaâ Arheologiâ 3, 152-172.
• Ivantchik A. 2011. The Funeral of Scythian Kings: The historical reality and the description of Herodotus (IV, 71-72). (W:) L. Bonfante (red.), European Barbarians. Cambridge, 71-106.
• Kovpanenko G.T., Bessonova S.S., Skoryj S.A. 1989. Pamâtniki skifskoj epohi Dneprovskogo Lesostepnogo Pravoberež’â (Kievo-Čerkasskij region). Kiev.
• Kučugura L.Ì. 1995. Rann’oskìfs’kij kompleks z kurhanu poblizu s. Vrublìvcì v Podnìstrov’ï. Arheologìâ 1995 (2), 131-135.
• Kubczak J. 1978. Kurhany arystokracji scytyjskiej. Poznań.
• Lewartowski K. 2001. Archeologia śmierci – stan i potencjał. Światowit. Nowa seria 3 (44). 133-143.
• Mahnìk J., Pavlìv D., Petegirič V. 2003. Kurganne pohovannâ rann’oskits’kogo času u verhìv’âh Dnìstra. (W:) J. Gancarski (red.), Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach polskich. Krosno, 531-548.
• Maleev Û.M. 1991. Kurgan skifskogo vremeni u s. Myškovcy v basejne r. Zbruč. (W:) Û.V. Boltrik, E.P. Bunâtân (red.) Kurgany Stepnoj Skifii. Kiev, 122-131.
• Maleev Û.M. 1992. Novij kurgan skifskogo vremeni v Zapadnoj Podolii. (W:) B.N. Mozolevskij (red.), Kimmerijcy i skify: tezisy II Meždunarodnoj konferencji posvâŝennoj pamâti A. I. Terenožkina, Melitopol’, 53-54.
• Maleev Û.M. 2007. Zozulincì – kurgan rann’oskìfs’kogo času na Dnìstrì. Zapiski Naukovogo tovaristva ìmenì Ševčenka 253, 634-649.
• Medvedskaâ I.N. 1992. Periodizaciâ skifskoj arhaiki i Drevnij Vostok. Sovetskaâ Arheologiâ 1992 (3), 86-107.
• Melûkova A.I. 1953. Pamâtniki skifskogo vremeni na Serednem Dnestre. Kratkie soobŝeniâ Instituta istorii material’noj kultury 51, 60-73.
• Mizoguchi K. 1993. Time in the Reproduction of Morutary Practices. World Archaeology 25 (2), 223-235.
• Mogilov A. 2010. K arheologičeskoj karte Severnoj Bukoviny rannego železnogo veka. Revista Arheologică: serie nouă V (1), 98-129.
• Moruženko A.A. 1991. Social’naâ struktura lesostepnogo naseleniâ meždureč’â Dnepra i donna v skifskoe vremâ. (W:) E. V. Ârovoj (red.), Drevneišie obŝnosti zemledel’cev i skotovodov severnogo Pričernomor’â (V tys. do n.e.-V vek n.e.). Kiev, 163-164.
• O’Shea J. 1984. Mortuary Variability: An Archaeological Investigation. New York.
• Peebles Ch.S., Kus S.M. 1977. Some Archaeological Correlates of Ranked Societies. American Antiquity 42 (3), 421-448.
• Petrenko V.G. 2006. Krasnoznamenskij mogil’nik. Elitnye kurgany ranneskifskoj epohi na Severnom Kavkaze. Steppenvölker Eurasiensis 3. Berlin, Bordo, Moskva.
• Przybyła M.S. 2014. Społeczne hierarchie i archeologiczne rankingi grobów. Dyskusja w oparciu o analizy dwóch cmentarzysk z końca epoki brązu w Polsce południowej. (W:) T. Kurasiński, K. Skóra (red.) Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie. Przestrzenne uwarunkowania w dawnej obrzędowości pogrzebowej. Acta Archeologica Lodziensia 60, 7-28.
• Pułaski F. 1902. Mogiły o nasypie kamiennym w powiecie Kamienieckim. Światowit 4, 1-39.
• Renfrew C., Bahn P. 2002. Archeologia. Teorie, metody, praktyka. Warszawa.
• Rolle R. 1979. Totenkult der Skythen: Das Steppengebiet. Vorgeschichtliche Forschungen 18/1. Berlin, New Yor.
• Romaško V.A., Skoryj S.A. 2009. Bliznec-2. Skifskij aristokratičeskij kurgan v Dneprovskom Pravoberežnom Nadporož’e. Dnìpropetrovs’k.
• Samokvasov D.Â. 1908. Mogily Russkoj Zemli. Moskva.
• Skoryj S.A. 1990. Kurgan Perepâtiha (do etnokul’turnoï ìstorìï Dnìprovs’kogo Lìsostepovego Pravoberežžâ). Kiev.
• Smirnova G.I. 1967. Nekotorye voprosy ranneskifskšogo perioda na Srednem Dnestre (Po powodu stat’i M. Dušeka). Archeologické Rozhledy 19 (2), 223-235.
• Smirnova G.I. 1969. Raskopki kurganov u sel Kruglik i Dolinâny na Bukovine. Arheologičeskij Sbornik 10, 14-27.
• Smirnova G.I. 1977. Kurgannyj mogil’nik ranneskifskogo vremeni u sela Dolinâny. Arheologičeskij Sbornik 18, 32-40.
• Smirnova G.I. 1979. Kurgany u sela Perebykovcy – novyj mogil’nik skifskoj archaiki na Sredem Dnestre. Arheologičeskij Sbornik 20, 37-67.
• Smirnova G.I. 1998. Die Ostkarpatenregion zur Vorskythen – und Skythenzeit und die osteuropäischen Steppen: kontakte und Migrationen. (W:) B. Hänsel, J. Machnik (red.), Das Karpatenbecken und die Osteuropäisheche Steppe. München – Radhen/Westf., 451-465.
• Smirnova G.I. 2004. Sostoânie izučeniâ Zapadno-Podol’skoj grupy pamâtnikov ranneskifskogo vremeni v Lesostepnoj Skifii v konce XX veka. (W:) J. Chochorowski (red.), Kimmerowie, Scytowie, Sarmaci: księga pamiątkowa poświęcona pamięci profesora Tadeusza Sulimirskiego. Kraków, 409-429.
• Šul’ženko M.A. 1987a. K voprosy o social’noj interpretacji pogrebalnogo obrada ranneskifskih kurganov Posul’â. Istoričeskie čteniâ pamâti Mihaila Petroviča Grâznova. Omsk, 143-145.
• Šul’ženko M.A. 1987b. O sociologičeskoj klassifikacii ranneskifskih pogrebenij Posul’â. (W:) A.A. Tiškin (red.), Aktyal’nye problemy istoriko-arheologičeskih issledovanij. Kiev, 179-180.
• Vasûtin S.A., Kardin N.N., Tiškin A.A. 2005. Rekonstrukcii social’noj struktury rannih kočevnikov v arheologii. (W:) N.N. Kardin et al. (red.) Social’naâ struktura rannih kočovnikov Evrazii. Irkutsk, 16-44.
• Tainter J. 1975. Social inference and mortuary practices: an experiment in numerical classification. World Archaeology 7, 1-15
• Tainter J. 1978. Mortuary practices and the study of prehistoric social systems. Advances in Archaeological Method and Theory 1, 105–141.
• Zimmermann A. 1997. Zur Anwendung der Korrespondenzanalyse in der Archäologia. (W:) J. Müller, A. Zimmermann (eds.), Archäologie und Korrespondenzanalyse. Beispiele, Fragen, Perspektiven. Internationale Archäologie 23, 9-15.
• Baxter M. J. 2015. Notes on Quantitative Archaeology and R. https://nottinghamtrent.academia.edu/MikeBaxter (dostęp 10 lutego 2016 r.)
• Madsen T. 2007. Multivariate data analysis with PCA, CA and MS. www.archaeoinfo.dk/PDF%20files/Multivariate%20data%20analysis.pdf (dostęp 25 lutego 2016 r.).
• http://www.lvivpost.net/lvivnews/n/8508 (dostęp 20 grudnia 2015 r.).

Identifiers

ISSN

0079-7138

DOI

10.23858/PA 64.2016.003