Libretto, muzyka i opera. Interferencja czasowa w teatrze muzycznym

• Authors: Stachuła Daniel

Title variants

EN

Libretto, music and opera. Time interference in music theatre

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The central focus here is on the category of time in opera theatre. The structure of time in the opera is understood as consisting of two types of structure: linear-temporal type or circular type. Structured time that is present in all three aspects of the opera (libretto, music score, staging) can simultaneously enter into a network of mutual relations between the fields of art that create an opera work. The phenomenon of the overlapping of the two-time structures, contained in two different aspects of an opera (libretto and score), which leads to the reinforcement or extinction of these time structures is called time interference. This phenomenon comes from research conducted in physics, but is creatively adapted to the range of problems found in opera studies and in drama studies. The constructive interference in the opera strengthens the time structure (linear or circular), while its destructive variety extinguishes one of the structures of time. The phenomenon of interference can influence, e.g. the acceleration of, or for example, the acceleration or deceleration of drama action.

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2018
• Volume: 61
• Issue: 4(128)
• Pages: 105-121

Contributors

author

Stachuła Daniel

• Zakład Teorii Dramatu, Opery i Widowisk, Instytut Teatru i Sztuki Mediów Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Collegium Maius

References

• Abramowska Janina (2003), Literatura — dramat — teatr [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, t. 1: Dramat, wybór i oprac. J. Degler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Appia Adolphe (1974), Dzieło sztuki żywej i inne prace, przeł. J. Hera, L. Kossobudzki, H. Szymańska, wstęp J. Kosiński, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
• Bielawski Ludwik (2015), Czas w muzyce i kulturze, Instytut Sztuki PAN, Warszawa. Bogucki Marcin (2012), Teatr operowy Petera Sellarsa. Inscenizacje Händla i Mozarta z lat 80. XX wieku, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
• Borchmeyer Dieter (1996), Libretto [w:] Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Allgemeine Enzyklopädie der Musik, hrsg. v. L. Finscher, bd. 5, Bärenreiter — Metzler Verlag, Kassel.
• Borkowska-Rychlewska Alina (2015), Teatr postdramatyczny — recykling form — intertekstualność. Libretto w operze XX i XXI wieku (uwagi wstępne) [w:] red. A. Borkowska-Rychlewska, E. Nowicka, Miraże identyfikacji. Libretto w operze XX i XXI wieku, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
• Cassirer Ernst (1971), Ludzki świat czasu i przestrzeni [w:] tegoż, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przeł. A. Staniewska, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa. Crawford Frank Stevens (1975), Fale, przeł. S. Dymus, W. Rączkowska, PWN, Warszawa.
• Dahlhaus Carl (1983), Vom Musikdrama zur Literaturoper. Aufsätze zu neueren Operngeschichte, E. Katzbichler Verlag, München–Salzburg.
• Dahlhaus Carl (2007), Tradycja i reforma w operze [w:] tegoż, Estetyka muzyki, przeł. Z. Skowron, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• — (2015), Tradycyjna dramaturgia we współczesnej operze, przeł. A. Kochanowska, „Images. International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” vol. XVI, no. 25, Supplement: Niemieckie studia nad muzyką i dramatem. Antologia przekładów na polski, wybór, oprac. i posł. A. Igielska, K. Lisiecka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Dolar Mladen (2008) Jeśli muzyka jest miłości strawą [w:] Žižek S., Dolar M., Druga śmierć opery, przeł. S. Królak, Sic!, Warszawa.
• Georgiades Thrasylobulos (2015), Teatr muzyczny. Przemówienie wygłoszone 5 grudnia 1964 roku na otwartym posiedzeniu Bawarskiej Akademii Nauk w Monachium, przeł. A. Igielska, „Images. International Journal of European Film, Performin Arts and Audiovisual Communication” vol. XVI, no. 25, Supplement: Niemieckie studia nad muzyką i dramatem. Antologia przekładów na polski, wybór, oprac. i posł. A. Igielska, K. Lisiecka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Gier Albert (1998), Perspektiven der Librettoforschung. Die Gattung Libretto und ihre Theorie, https:// opus4.kobv.de/opus4-bamberg/frontdoor/index/index/year/2005/docId/7 [dostęp: 30.01.2018].
• — (2000), Das Libretto. Theorie und Geschichte einer musikoliterarischen Gattung, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Frankfurt am Main – Leipzig.
• Horowicz Bronisław (1963), Teatr operowy. Historia opery — realizacje sceniczne — perspektywy, PIW, Warszawa.
• Just Klaus Günther (2014), Libretto operowe jako problem literacki, przeł. M. Franaszek, K. Lisiecka, http://www.lmm.edu.pl/pdf/0014.pdf [dostęp: 13.02.2014].
• Kivy Peter (2015), Opera jako utwór muzyczny [w:] Peter Kivy i jego filozofia muzyki, przeł. M. Bogucki, H. Winiszewska, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
• Komorowska (2004), Głuchy w operze, czyli o reżyserii, „Ruch Muzyczny”, nr 11. Kozłowski Krzysztof (1998), O libretcie, przemianach w jego rozumieniu i jedności dramatu muzycznego, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Seria Literacka V (XXV).
• — (2008), Między sceną a dziełem. O reformującej roli dramatów muzycznych Richarda Wagnera, „Przestrzenie Teorii”, nr 10.
• Krakowska Joanna (2015), Transfer! Teksty dla teatru. Antologia, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Lessing Gotthold Ephraim (2012), Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji, przeł. H. Symon- -Dębicki, oprac. M. Mencfel, Universitas, Kraków.
• Limon Jerzy (2002), Między niebem a sceną. Przestrzeń i czas w teatrze, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
• — (2011), Brzmienia czasu. O aktorstwie i mowie scenicznej, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
• Lisiecka Katarzyna (2012), Z poetyki libretta. Kilka uwag o dramatycznych i epickich walorach dzieła operowego [w:] Horyzonty opery, red. D. Ratajczakowa, K. Lisiecka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań. McTaggart Joseph (1908), The Unreality of Time, „Mind”, nr 4.
• Mianowski Jarosław (2004), Afekt w operach Mozarta i Rossiniego, Poznań. — (2011), Krzywe lustro opery, red. R.D. Golianek, Mado, Toruń.
• Misiewicz Janusz (2003), Istota dramatu [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, t. 1: Dramat, wybór i oprac. J. Degler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• — (2011), Ciało czasu. Esej o teatrze, Wydawnictwo UMCS, Lublin. Nowicka Elżbieta (2012), Zapisane w operze. Studia z historii i estetyki opery, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Paczkowski Przemysław (2008), Klasyczna filozofia grecka wobec problemu czasu i przemijania [w:] red. A. Bobko, M. Kozak, Czas, przemijanie, wieczność, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków.
• Próchnicki Włodzimierz (2003), Czas, przestrzeń, literatura: ustalenia i uściślenia [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, t. 1: Dramat, wybór i oprac. J. Degler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Ratajczakowa Dobrochna (2006), Początek, czyli nie tylko o kwestii czasu [w:] idem, W krysztale i w płomieniu. Studia i szkice o dramacie i teatrze, t. 1, wybór i oprac. B. Koncewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Schiller Leon (1951), O treść oper ludowych, „Muzyka”, nr 9.
• Smith Patrick John (1970), The Tenth Muse. A Historical Study of the Opera Libretto, Victor Gollancz Ltd, London.
• Sokalska Małgorzata (2013), Aria — między liryką a epiką [w:] red. E. Nowicka, A. Borkowska- Rychlewska, „Natchnienia poety i muzyka żenić się ze sobą powinny…” Studia i szkice o libretcie, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
• Stańczyk Antoni (2013), Filozoficzne inspiracje rozumienia czasu muzycznego, Musica Iagiellonica, Kraków.
• Stolarzewicz Maria (2008), Teoria opery według Dahlhausa. Wybrane aspekty, http://www.demusica. pl/cmsimple/images/file/stolarzewicz_muzykalia_2.pdf [dostęp: 10.01.2018].
• Tkaczyk Marcin (2009), Logika czasu empirycznego, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Truschner Peter (2010), Seks i libretto. Co uprawiają kompozytorzy z pisarzami?, przeł. S. Miłkowska, „Tekstualia”, nr 3.
• Walczak Jakub (2014), Libretto jako (u)twór. Zagadnienia genologiczne i metodologiczne — zarys problematyki, „Przestrzenie Teorii” nr 22.
• Wolicki Krzysztof (2003) Literatura, dramat, teatr [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, t. 1: Dramat, wybór i oprac. J. Degler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.