Uwarunkowania normatywne i systemowe przestępstwa politycznego w Polsce w latach 1944/1945–1997

• Authors: Kuczur Tomasz

Title variants

EN

Normative and systemic conditions of political crime in Poland between 1944/1945 and 1997

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Political crimes constitute a specific “set” of prohibited acts undertaken by the perpetrator in specific historical and political conditionalities. In the Criminal Penal Code of 19 April 1969 and in the Penal Code of 6 June 1997, the legislator distinguished the factual states circumstances of acts directed against the State that bear the features of punishable acts of a political nature. After 1944/1945, the concept of “counter-revolutionary crime” was developed in the doctrine of communist criminal law. However, after the breakthrough of 1989, in the new social and political reality, it was necessary for the legislator to respond to the acts committed in the previous system, consistent with the legal norms of that time, but classified under new legal and political circumstances as crimes committed on behalf of state authorities or as state crimes. Thus, individual acts, in different circumstances, had a certain political potential and should be treated as political crimes.

Keywords

EN

political crime; crime against the state; state security

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2022
• Issue: 1(168)
• Pages: 57-78

Contributors

author

Kuczur Tomasz

• Dr hab. Tomasz Kuczur, prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Nauk Politycznych i Administracji, Polska Kazimierz Wielki University of Bydgoszcz, Faculty of Policy Sciences and Administration, Poland [e-mail], http://orcid.org/0000-0002-7010-8207

References

• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego, Dz.U. nr 9, poz. 377.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. – Kodeks Karny Wojska Polskiego, Dz.U. nr 6, poz. 27.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie państwa, Dz.U. nr 10, poz. 50.
• Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego, Dz.U. nr 5, poz. 46.
• Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa, Dz.U. nr 30, poz. 192.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483.
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny, Dz.U. nr 13, poz. 94.
• Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, Dz.U. nr 34, poz. 149.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. nr 88, poz. 553.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, Dz.U. nr 90, poz. 557.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. nr 89, poz. 555.
• Andrejew I., Auscaler G., Winawer W., Przestępstwo zdrady ojczyzny w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1953, nr 2.
• Arnold J., Weigend E., Prawo karne, zmiana systemu politycznego i obrachunek z przeszłością w Polsce i w Niemczech. Próba podsumowania, [w:] Prawo karne a problem zmiany ustroju politycznego, red. A. Eser, A. Zoll, Zakamycze, Kraków 1998.
• Bosiacki A., U źródeł „socjalizmu realnego”: koncepcja prawa według Lenina, „Studia Iuridica” 1998, nr 35.
• Ciopiński Z., Przestępstwo a uchodźstwo polityczne. Wybrane problemy, „Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych” 1986, nr 42.
• Falandysz L., Poklewski-Koziełł K., Przestępczość polityczna – zarys problematyki, „Archiwum Kryminologii” 1989, t. 16.
• Hassemer W., Odpowiedzialność prawnokarna w odniesieniu do przestępczości państwowej w kontekście politycznej zmiany systemu w świetle okoliczności wyłączających bezprawność, [w:] Prawo karne a problem zmiany ustroju politycznego, red. A. Eser, A. Zoll, Zakamycze, Kraków 1998.
• Hoc S., Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2003.
• Hoc S., Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Prawo karne. Część ogólna, szczególna i wojskowa, red. T. Dukiet-Nagórska, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2010.
• Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, t. 4, red. S. Lam, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa [1927].
• Kardas P., Przestępstwo polityczne w prawie polskim. Próba analizy teoretycznej na tle obowiązującego stanu prawnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1998, nr 1–2.
• Kauba K., Ustawa „rehabilitacyjna”, „Studia Iuridica” 1995, nr 27.
• Lityński A., Między humanitaryzmem a totalitaryzmem. Studia z dziejów prawa karnego, Śląskie Wydawnictwo Naukowe WSZiNS, Tychy 2002.
• Lityński A., O pojmowaniu praworządności socjalistycznej w Polsce Ludowej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2007, t. 59, z. 1.
• Lityński A., Przestępstwa polityczne w polskim prawie karnym XVI–XVII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1976.
• Luderssen K., Dekryminalizacja przez upolitycznienie?, [w:] Prawo karne a problem zmiany ustroju politycznego, red. A. Eser, A. Zoll, Zakamycze, Kraków 1998.
• Popławski H., Przestępstwa polityczne, „Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych” 1984, nr 42.
• Rejman G., Prawo stanu wyjątkowego i odpowiedzialność karna za jego wprowadzenie a praktyka, „Studia Iuridica” 1995, nr 27.
• Utrat-Milecki J., Polityczność przestępstwa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997.
• Utrat-Milecki J., Relacje między karą kryminalną a walką polityczną: studium doktrynalnych przeszkód opracowania pojęcia „przestępstwo polityczne” w prawie karnym materialnym, [w:] Kara w nauce i kulturze, red. idem, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
• Wierzbicki B., Pojęcie przestępstwa politycznego w prawie międzynarodowym, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
• Wilk L., Ustawowa rehabilitacja osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległości Polski, „Problemy Prawa Karnego” 1993, nr 19.
• Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Zbrodnie wojenne. Przestępstwo przeciwko pokojowi, państwu i obronności. Rozdział XVI, XVII, XVIII Kodeksu karnego. Komentarz, red. M. Flemming, J. Wojciechowska, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 1999.
• Zoll A., Problem okoliczności wyłączających bezprawność czynu w okresie politycznej zmiany systemu, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1997, z. 1.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2022.86