Geneza i działalność bractw kościelnych w Europie i w Polsce do końca XVIII wieku

• Authors: Kłopotek Rafał

Title variants

EN

The Genesis and Activity of Guilds of Sextons in Europe and in Poland to the End of the 18th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Początków bractw religijnych należy szukać już w starożytności, kiedy to grupy ludzi grzebały zmarłych w katakumbach. Na zachodzie pierwsze bractwa powstały już we wczesnym średniowieczu (Niemcy, Francja). Do rozpowszechnienia tego typu organizacji przyczynili się benedyktyni. Ich śladem już w XVIII wieku poszedł kler świecki, który do swych wspólnot brackich przyjmował ludzi zasłużonych. W X wieku istniało wiele bractw we Włoszech i to różnych kategorii. Szeregi bractw zasilały nie tylko osoby świeckie, ale i duchowne. W Polsce rozwój bractw zawdzięczamy kulturze francuskiej, a ich początków należy szukać już w XI lub XII wieku. Organizacje brackie w Polsce różniły się składem społecznym, stanowym i zawodowym, a także stawianymi sobie celami, co przełożyło się na różne ich nazwy. Największy jednak rozkwit bractw w Europie i w Polsce przypada na okres nowożytny, kiedy to do każdego odcinka życia społecznego, każdej warstwy społecznej docierały bractwa i każdy niezależnie od płci i wieku znajdował w nich odpowiednie formy przeżyć religijnych i możliwość działalności społeczno – charytatywnej.

EN

The origins of religious brotherhoods should be sought in ancient times, when groups of people buried their dead in the catacombs. In the west, the first fraternities came into being in the early Middle Ages (Germany, France). The Benedictines contributed to the prevalence of this type of organization. In the eighth century, secular clergy followed in their footsteps, taking deserving people into their communities. In the tenth century, there were many fraternities of various kinds in Italy. The ranks of the brotherhoods were fed not only by laymen but also by clergy and religious. In Poland, we owe the development of fraternities to French culture and their beginnings are to be found in the eleventh or twelfth century. Brotherhood organizations in Poland varied in their social composition and included people from different states of life and professions, as well as in their aims. This variety is reflected in their names. However, the fraternities flourished most in Europe and Poland in the modern period, when fraternities penetrated to every segment of social life and layer of society, and everyone regardless of sex and age could find in them appropriate forms of religious experience and opportunities for social and charitable activity.

Keywords

PL

bractwa; zakony; kościół; klasztor; kult maryjny

EN

brotherhood; convents; church; monastery; the cult of the Virgin Mary

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2015
• Issue: 37
• Pages: 219-233

Contributors

author

Kłopotek Rafał

• Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego

References

• Bochnak, W., Religijne stowarzyszenia i bractwa katolików świeckich w diecezji wrocławskiej od XVI w. do 1810 r., Wrocław 1983.
• Borcz, H., Bractwa religijne w kościołach parafialnych diecezji przemyskiej w okresie przedrozbiorowym, „Roczniki Teologiczno Kanoniczne” 28/4 (1981), s. 77-90.
• Burdza, D. – Wojciechowska, B. (red.), Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), Kielce 2014.
• Bystroń, J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI-XVIII, t. 1, Warszawa 1994.
• Chodyński, S., Bractwo, w: Encyklopedia kościelna, t. 2, Warszawa 1873,s. 552.
• Chyła, D., Sieć i wezwania bractw religijnych w archidiakonatach włocławskim i kruszwickim w XVII – XVIII w. w świetle wizytacji, w: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. D. Burdza – B. Wojciechowska, Kielce 2014, s. 183-195.
• Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928.
• Górski, K., Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986. Heyden, H., Kirchengeschichte Pommerns, Köln 1957.
• Kender, W., Bractwa religijne na Jasnej Górze w XVII – XVIII wieku, w: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. D. Burdza – B. Wojciechowska, Kielce 2014, s. 197-205.
• Kłoczowski, J., Dominikanie polscy na Śląsku w XIII – XIV wieku, Lublin 1956.
• Kłoczowski, J., Wspólnoty chrześcijańskie. Grupy życia wspólnego w chrześcijaństwie zachodnim od starożytności do XV wieku, Kraków 1964.
• Kumor, B., Kościelne stowarzyszenia świeckich na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym, w: Kościół początki i zarys rozwoju, cz. 1, Lublin 1969.
• Kuźmiak, K., Bractwa Matki Boskiej Wspomożycielki Chrześcijan na ziemiach polskich w XVIII stuleciu. Studium z dziejów kultu maryjnego i wspólnot chrześcijańskich w dawnej Polsce, Rzym 1973.
• Litak, S., Parafie w Rzeczypospolitej w XVI – XVIII wieku. Struktura, funkcje społeczno – religijne i edukacyjne, Lublin 2004.
• Nowacki, J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. 2: Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, Poznań 1964.
• Obirek, S., Jezuici w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1564 - 1668, Kraków 1996.
• Panek, B., Dzieje Bractwa Szkaplerza Św. przy kościele oo. Karmelitów w Krakowie na Piasku do końca XVII wieku, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 10/3 (1963), s. 42-47.
• Stępień, R., Bractwo św. Anny przy kościele parafialnym w Sieciechowie, w: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. D. Burdza – B. Wojciechowska, Kielce 2014, 221-233.
• Sudracki, M., Bractwa charytatywne w Polsce w XIII – XVIII wieku, w: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. D. Burdza– B. Wojciechowska, Kielce 2014, 139-165.
• Szylar, A., Bractwa religijne przy klasztorach żeńskich w XVII i XVIII wieku, w: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. D. Burdza – B. Wojciechowska, Kielce 2014, 167-182.
• Wadowski, J.A., Kościoły lubelskie, Kraków 1907.
• Wiśniowski, E., Parafie w średniowiecznej Polsce, Lublin 2004.
• Zaremska, H., Bractwa w średniowiecznym Krakowie, Wrocław 1977.