Dobra wiara w prawie konstytucyjnym – prolegomena

• Authors: Podkowik Jan , Stębelski Marcin

Title variants

EN

Good Faith in Constitutional Law: Prolegomena

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article discusses the theoretical foundations of the concept of constitutional good faith. Starting from the perspective of the essence of the constitution as the basic law of the State and its characteristics, an understanding of constitutional good faith as a legal obligation relating to the way in which constitutional provisions are interpreted and applied is proposed. Interpreting the constitution in good faith means decoding constitutional norms in such a way so as to establish their objective meaning, regardless of the particular factual context within which the provisions are interpreted. Applying the constitution in good faith means, in turn, the obligation to act in a way that is oriented towards attaining its aims and objectives, and the inadmissibility of acting against them. The article identifies the main features of acting in good faith, presenting it as a universal concept that can be applied to any legal system that is based on the principle of constitutionalism. It also proposes bases for assessing the actions of State authorities from the perspective of good faith.

Keywords

EN

good faith; constitution; constitutionalism; legal interpretation; application of law

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2025
• Issue: 2(187)
• Pages: 9-33

Contributors

author

Podkowik Jan

• Dr hab. Jan Podkowik Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, Polska University of Warsaw, Faculty of Law and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0001-6410-6822

author

Stębelski Marcin

• Dr Marcin Stębelski Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, Polska University of Warsaw, Faculty of Law and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-2643-6323

References

• Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 listopada 2023 r. nr 1131.39.2023 o powołaniu w skład Rady Ministrów, M.P. poz. 1288.
• Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 sierpnia 2024 r. nr 1131.18.2024 w sprawie wyznaczenia przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, M.P. poz. 799.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2009 r., sygn. akt Kpt 2/08, OTK-A 2009, nr 5, poz. 78.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 grudnia 2023 r., sygn. akt K 29/23.
• Postanowienie tymczasowe Trybunału Konstytucyjnego, <https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/postanowienie-tymczasowe-trybunalu-konstytucyjnego>.
• Stanowisko w przedmiocie terminu publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. akt K 1/20, <https://www.gov.pl/web/premier/stanowisko-w-przedmiocie-terminu-publikacji-wyroku-trybunalu-konstytucyjnego-w-sprawie-o-sygn-akt-k-120>.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 marca 2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015–2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego, M.P. poz. 198.
• Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2018 r. poz. 3.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (Wielka Izba) z dnia 28 listopada 2017 r. w sprawie Merabishvili vs. Gruzja, skarga nr 72508/13, HUDOC.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 7 maja 2021 r. w sprawie Xero Flor Sp. z o.o. vs. Polska, skarga nr 4907/18.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 lipca 2021 r. w sprawie Reczkowicz vs. Polska, skarga nr 43447/19.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 23 listopada 2023 r. w sprawie Wałęsa vs. Polska, skarga nr 50849/21.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 14 grudnia 2023 r. w sprawie M.L. vs. Polska, skarga nr 40119/21.
• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 maja 2021 r., sygn. akt II GOK 2/18; II GOK 3/18; II GOK 5/18; II GOK 6/18; II GOK 7/18.
• Wyrok Sądu Najwyższego Izraela z dnia 18 stycznia 2023 r., nr 8948/22; 8949/22; 8982/22.
• Wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z dnia 5 lipca 1984 r. w sprawie Stany Zjednoczone vs. Leon, 468 U.S. 897 (1984).
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2019 r., sygn. akt III PO 7/18, OSNP 2020/4/38.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 listopada 2008 r., sygn. akt Kp 2/08, OTK-A 2008, nr 9, poz. 157.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 marca 2019 r., sygn. akt K 12/18, OTK-A 2019, poz. 17.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 lutego 2024 r., sygn. akt SK 90/22, OTK-A 2024, poz. 30.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 r. w sprawie A.K. vs. Krajowa Rada Sądownictwa oraz CP i DO vs. Sąd Najwyższy, sprawy połączone C-585/19; C-624/18; C-625/18.
• Barber N.W., The Principles of Constitutionalism, Oxford University Press, Oxford 2021.
• Barnett R.E., Bernick E.D., The Letter and the Spirit: A Unified Theory of Originalism, „Georgetown Law Faculty Publications and Other Works” 2018, vol. 107, nr 1.
• Bożek M., Konstytucja fasadowa – prolegomena, „Państwo i Prawo” 2023, z. 1.
• Bożek M., Władza ustrojodawcza w konstytucjonalizmie niemieckim, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.
• Bradley C.A., Posner E.A., The Real Political Question Doctrine, „Stanford Law Review” 2023, vol. 75.
• Brzozowski W., Obejście konstytucji, „Państwo i Prawo” 2014, z. 9.
• Chafetz J., Pozen D.E., How Constitutional Norms Break Down, „UCLA Law Review” 2018, vol. 65.
• Dajczak W., Dobra wiara jako symbol europejskiej tożsamości prawa, Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 2006.
• Dębowska, A., Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego wydawanych na tle ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym i jej kolejnych nowelizacji, [w:] Konstytucyjny spór o granice zmian organizacji i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego czerwiec 2015 – marzec 2016, red. P. Radziewicz, P. Tuleja, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2017.
• Dlaczego rząd nie publikuje najnowszych wyroków TK?, „Rzeczpospolita”, <https://www.rp.pl/sady-i-trybunaly/art40349551-dlaczego-rzad-nie-publikuje-najnowszych-wyrokow-tk>.
• Fallon R.H. Jr., Arguing in Good Faith about the Constitution: Ideology, Methodology, and Reflective Equilibrium, „University of Chicago Law Review” 2017, vol. 84, nr 1.
• Fallon R.H Jr., Constitutional Constraints, „California Law Review” 2009, vol. 97, nr 4.
• Fishkin J., Pozen D.E., Asymmetric Constitutional Hardball, „Columbia Law Review” 2018, vol. 118.
• Frickey P., Faithful Interpretation, „Washington University Law Quarterly” 1995, vol. 73, nr 3.
• Gardbaum S., Comparing Constitutional Bad Faith, „Harvard Law Review Forum” 2016, vol. 129.
• Garlicki L., Konstytucyjność zmiany konstytucji, [w:] Zmieniać Konstytucję Rzeczypospolitej czy nie zmieniać?, red. D. Dudek, Wydawnictwo KUL, Lublin 2017.
• Garlicki L., Niekonstytucyjność: formy, procedury, skutki, „Państwo i Prawo” 2016, z. 9.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2023.
• Gizbert-Studnicki T., Interpretacja wzorców konstytucyjnych z perspektywy filozofii prawa, „Przegląd Konstytucyjny” 2017, nr 3.
• Granat M., Kryzys obowiązywania Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2023, z. 9.
• Grimm D., Types of Constitutions, [w:] The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law, red. M. Rosenfeld, A. Sajó, Oxford University Press, Oxford 2012, <https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199578610.001.0001>.
• Heri C., Loyalty, Subsidiarity, and Article 18 ECHR: How the ECtHR Deals with Mala Fide Limitations of Rights, „European Convention on Human Rights Law Review” 2020, nr 1.
• Issacharoff S., Morrison, T.W., Constitution by Convention, „California Law Review” 2020, vol. 108, nr 6.
• Kaleta K.J., Sądownictwo konstytucyjne a refleksyjny konstytucjonalizm (przeszłość – teraźniejszość – przyszłość), [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w pierwszych dekadach XXI wieku wobec wyzwań politycznych, gospodarczych, technologicznych i społecznych, red. S. Biernat, Wydawnictwo Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2013.
• Kałduński M., Zasada dobrej wiary w prawie międzynarodowym, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2017.
• Kavanagh A., The Collaborative Constitution, Oxford University Press, Oxford 2023.
• Levinson S., Balkin J.M., Constitutional Crises, „University of Pennsylvania Law Review” 2009, vol. 157, nr 3.
• Levitsky S., Ziblatt D., How Democracies Die, Crown Publishing, New York 2018.
• McCanse Wright A., Constitutional Good Faith, „New York University Law Review” 2019, vol. 93.
• Pichlak M., Konstytucjonalizm jako refleksja, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2018, vol. 7, nr 1.
• Pozen D.E., Constitutional Bad Faith, „Harvard Law Review” 2016, vol. 129, nr 4.
• Rojek-Socha P., Premier wycofuje kontrasygnatę w sprawie sędziego Krzysztofa Wesołowskiego, <https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/uchylenie-kontrasygnaty-przez-premiera-ws-krzysztofa-wesolowskiego,528919.html>.
• Roszkiewicz J., Gdyby było możliwe wycofanie kontrasygnaty, to wszystkie decyzje można by podważyć, „Dziennik Gazeta Prawna”, <https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/9627373,gdyby-bylo-mozliwe-wycofanie-kontrasygnaty-to-wszystkie-decyzje-mozna.html>.
• Roszkiewicz J., Zjawisko falandyzacji prawa w okresie prezydentury Lecha Wałęsy i Aleksandra Kwaśniewskiego, [w:] Konstytucja rzeczywista a konstytucja pisana w Polsce, red. H. Suchocka, R. Świergiel, M. Przychodzki, Wydawnictwo UMK, Toruń 2022.
• Roś E., Prezydencka minister: Misja formowania rządu zawsze powierzana była ugrupowaniu, które wygrało wybory, <https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9325268,prezydencka-minister-misja-formowania-rzadu-zawsze-powierzana-byla-ug.html>.
• Roznai Y., Clownstitutionalism: Making a Joke of the Constitution by Abuse of Constituent Power, „Iuridica Ibero” 2023, nr 15.
• Sadurski W., Constitutional Public Reason, Oxford University Press, Oxford 2023.
• Sajó A., Ruling by Cheating. Governance in Illiberal Democracies, Oxford University Press, Oxford 2021.
• Sokolewicz W., O osobliwościach wykładni przepisów konstytucyjnych, [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, red. P. Kardas Piotr, T. Sroka, W. Wróbel, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012.
• Tan F., The Dawn of Article 18 ECHR: A Safeguard Against European Rule of Law Backsliding?, „Goettingen Journal of International Law” 2018, vol. 9, nr 1.
• Tsampi A., The New Doctrine on Misuse of Power Under Article 18 ECHR: Is it About the System of Contre-Pouvoirs Within the State After All?, „Netherlands Quarterly of Human Rights” 2020, vol. 38, nr 2.
• Tushnet M., Constitutional Hardball, „J. Marshall Law Review” 2004, vol. 3.
• Vermeule A., Posner E.A., Constitutional Showdowns, „University of Pennsylvania Law Review” 2008, vol. 156.
• Whittington K.E., Bad Faith Constitutionalism, <https://balkin.blogspot.com/2023/05/bad-faith-constitutionalism.html>.
• Wronkowska S., O swoistości wykładni konstytucji. Uwagi kolejne, „Przegląd Konstytucyjny” 2018, nr 1.
• Young E.A., The Constitution Outside the Constitution, „The Yale Law Journal” 2007, vol. 117, nr 3.
• Zajadło J., Wykładnia wroga wobec konstytucji, „Przegląd Konstytucyjny” 2018, nr 1.Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2009 r., sygn. akt Kpt 2/08, OTK-A 2009, nr 5, poz. 78.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2025.288