Na postmodernistycznej autostradzie. Urodzeni mordercy po latach –

• Authors: Birkholc Robert

Title variants

EN

ON A POSTMODERNISTIC HIGHWAY. NATURAL BORN KILLERS YEARS LATER

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony został zabiegom narracyjnym zastosowanym przez Olivera Stone’a w Urodzonych mordercach (1994). Autor opisuje, w jaki sposób Stone podważa konwencję tradycyjnego kina drogi oraz schemat podróży inicjacyjnej. Autor stawia ponadto tezę, że pełna intertekstualnych, stylistycznych i gatunkowych nawiązań narracja filmu jest motywowana subiektywnie „wrażliwością” bohaterów, która została ukształtowana przez neotelewizję. Stone posługuje się przy tym bardzo szczególną formą fokalizacji, uwydatniającą medialne zapośredniczenia świadomości postaci i, co za tym idzie, kwestionującą obraz wolnego i niezależnego podmiotu. Pełna sprzeczności strategia twórcy, próbującego opisać fundamentalne przemiany kulturowo-społeczne, sprawia, że Urodzeni mordercy są wyjątkowo intrygującym zapisem ambiwalentnego doświadczenia kultury amerykańskiej w dobie neotelewizji.

EN

The article is devoted to narrative techniques used by Oliver Stone in Natural Born Killers (1994). The author describes how Stone undermines the convention of traditional road cinema and the scheme of initiation journey. In addition, Birkholc argues that the narrative of the film, full of intertextual, stylistic and genre references, is subjectively motivated by the “sensitivity of the characters, which was shaped by neo-television. Stone uses a very special form of focalization, which emphasizes the media mediation of the character's consciousness and - thus - questioning the image of a free and independent subject. The contradictory strategy of the creator, trying to describe the fundamental cultural and social changes, makes the Natural Born Killers an extremely intriguing record of the ambivalent experience of American culture in the era of neo-television.

Keywords

PL

zabiegi narracyjne; Urodzeni mordercy (1994); Oliver Stone; neotelewizja; fokalizacja

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2019
• Issue: 107 Podróż, (E)migracja, pielgrzymka
• Pages: 37-50

Contributors

author

Birkholc Robert

References

• Bal, Mieke, Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji. przekład zbiorowy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
• Baudrillard, Jean. Ameryka. przeł. R. Lis, Warszawa: sic!, 2011.
• Birkholc, Robert. Podwójna perspektywa. O subiektywizacji zapośredniczonej w filmie. Kraków: Universitas, 2019.
• Campbell, Joseph. Bohater o tysiącu twarzy. przeł. A. Jankowski, Poznań: Zysk i S-ka, 1997.
• Casetti, Francesco; Odin, Roger. Od paleo- do neotelewizji. tłum. I. Ostaszewska, [w:] Po kinie? Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, red. A. Gwóźdź, Kraków: Universitas, 1994.
• Cirlot, Juan-Eduardo. Słownik symboli, tłum. I. Kania, Kraków: Znak, 2000.
• Cohan, Steven; Hark, Ina Rae. Introduction, [w:] The Road Movie Book. pod red. S. Cohana, I.R. Hark, Londyn/Nowy Jork: Routledge, 1997.
• Derrida, Jacques. Farmakon. przeł. K. Matuszewski, [w:] idem. Pismo filozofii. wyb. i przedm. B. Banasiak, Kraków: inter esse, 1993.
• Eliade, Mircea. Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy. przeł. K. Kocjan, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
• Genette, Gérard, Narrative Discourse. An Essay in Method. tłum. Jane E. Lewin, Nowy Jork: Cornell University Press, 1980.
• Giddens, Anthony. Nowoczesność i tożsamość. przeł. A. Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
• Gwóźdź, Andrzej. Widz w tele-kinie. [w:] „Kultura Współczesna” 1994, nr 2.
• Klejsa Konrad. Filmowe oblicza kontestacji: kino Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej wobec kultury protestu przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Warszawa: Trio, 2008.
• Laderman, David. Driving Visions - Exploring the Road Movie. Austin: University of Texas Press, 2002.
• Leong, Ian; Sell, Mike; Thomas, Kelly. Mad Love, Mobile Homes, and Dysfunctional Dicks. On the Road with Bonnie and Clyde, [w:] The Road Movie Book. pod red. S. Cohan, I.R. Hark, Londyn/Nowy Jork: Routledge, 1997.
• Manovich Lev. Język nowych mediów. przeł. P. Cypryański, Warszawa: Wydaw. Akad. i Profesjonalne, 2006.
• Pizzello, Stephen, 'Natural Born Killers' Blasts Big Screen with Both Barrels. „American Cinematographer” 1994, nr 11 (75).
• Ryan, Michae; Kellner Douglas. Camera Politica: The Politics and Ideology of Contemporary Hollywood Cinema. Indiana: Indiana University Press, 1990.
• Schmid David. Natural Born Celebrities. Serial Killers in American Culture. Chicago/Londyn: University of Chicago Press, 2006.
• Thanouli, Eleftheria, Post-classical Cinema. An International Poetics of Film Narration. Londyn: Wallflower Press, 2009.
• Vogler, Christopher. Podróż autora. Struktury mityczne dla scenarzystów i pisarzy. przeł. K. Kosińska, Wojciech Marzec: Warszawa 2010.