System wartości a spostrzeganie pieniądza

• Authors: Michał Białek , Martyna Zapadka , Zofia Przymus

Title variants

EN

Value systems and the perception of money

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedstawione badanie miało na celu znalezienie odpowiedzi na dwa pytania: (1) jakie są podstawowe wymiary percepcji pieniądza oraz (2) czy osoby różniące się preferowanymi wartościami odmiennie postrzegają znaczenie pieniądza. W celu ich weryfikacji wykonano skalowanie wielowymiarowe, dzięki czemu zredukowano liczbę wymiarów do dwóch: pragmatyczny (użyteczny vs bezużyteczny) oraz emocjonalny (pozytywny vs negatywny). W oparciu o System Wartości Schelerowskich wyróżniono cztery grupy badanych o różnym systemie wartości, z których każda charakteryzuje się specyficznym stosunkiem do pieniądza: (1) hedoniści cechują się negatywnym stosunkiem emocjonalnym oraz traktują pieniądz jako bezużyteczny, (2) osoby ceniące wartości moralne widzą pieniądz jako bezużyteczny, ale mają do niego stosunek pozytywny, (3) badani ceniący wartości religijne widzą pieniądz jako użyteczny, ale wykazują do niego stosunek negatywny, a (4) osoby ceniące wartości altruistyczne postrzegają pieniądz jako użyteczny i przejawiają do niego stosunek pozytywny.

EN

The goal of this study was to answer two questions, (1) what are the basic dimensions of money perception, and (2) whether people who hold different values perceive money differently. To answer these questions, multidimensional scaling was used to reduce the perception to two dominant dimensions: pragmatic (useful vs useless) and emotional (positive vs. negative). Based on the Scheler’s Stratification of Emotional Life, participants were divided into four groups that differed in the perception of money. (1) Hedonists have a negative emotional attitude and see money as useless; (2) individuals who value knowledge perceive money as useless, but have a positive attitude toward it; (3) religious people see money as useful but negative; and (4) those who prefer moral, altruistic values see money as positive and useful.

Keywords

PL

percepcja pieniądza; hierarchia wartości; skalowanie wielowymiarowe; skojarzeniowy indeks podobieństwa; moralność

EN

perception of money; hierarchy of values; multidimensional scaling; affinity index; morality

• Publisher: Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Journal: Psychologia Ekonomiczna
• Year: 2014
• Issue: 6

Contributors

author

Michał Białek

• Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji, Akademia Leona Koźmińskiego

author

Martyna Zapadka

• Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski

author

Zofia Przymus

• Instytut Studiów Społecznych im. Roberta Zajonca, Uniwersytet Warszawski

References

• Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. 1965: Pallotinum.
• Borg, I., Groenen, P. (2003). Modern multidimensional scaling: theory and applications. Journal of Educational Measurement, 40(3), 277-280. http://dx.doi.org/10.1111/j.1745-3984.2003.tb01108.x
• Brzozowski, P. (1995). Skala Wartości Schelerowskich– SWS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Brzozowski, P. (1997). Struktura czynnikowa Skali Wartości Schelerowskich (SWS): analizy eksploracyjne i konfirmacyjne. Przegląd Psychologiczny, 40, 293-312.
• Bylok, F. (2001). Model badań popytu na pracę na lokalnym rynku pracy. W: L. Frąckiewicz i A. Fraczkiewicz-Wronka (red.), Metody pomiaru zjawisk społecznych w skali makro-i mikroregionalnej (55-67). Katowice: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach
• Collins, A. M., Loftus, E. F. (1975). A spreading-activation theory of semantic processing. Psychological review, 82(6), 407-428. http://dx.doi.org/10.1037//0033-295X.82.6.407
• Collins, A. M., Quillian, M. R. (1969). Retrieval time from semantic memory. Journal of verbal learning and verbal behavior, 8(2), 240-247. http://dx.doi.org/10.1016/S0022-5371(69)80069-1
• Falkowski, A. (2002). Praktyczna psychologia poznawcza: Marketing i reklama. Gdańsk: GWP.
• Furnham, A. (1984). Many sides of the coin: The psychology of money usage. Presonality and individual differences, 5, 501-509. http://dx.doi.org/10.1016/0191-8869(84)90025-4
• Gąsiorowska, A. (2013). Skala Postaw Wobec Pieniędzy SPP. Psychologia Ekonomiczna, 3, 20-39.
• Górnik-Durose, M. (2002). Materializm. W: M. Górnik-Durose, Psychologiczne aspekty posiadania - między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr materialnych (s. 108-132). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kasser, T. (2007). Dobre życie czy życie dobrami. Psychologia pozytywna i poczucie dobrostanu w kulturze konsumpcji. W: PA Linley, S. Joseph (red.). Psychologia pozytywna w praktyce. Warszawa: PWN.
• Kasser, T., Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American dream: correlates of financial success as a central life aspiration. Journal of personality and social psychology, 65(2), 410. http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.65.2.410
• Kasser, T., Sheldon, K. M. (2000). Of wealth and death: Materialism, mortality salience, and consumption behavior. Psychological Science, 11(4), 348-351. http://dx.doi.org/10.1111/1467-9280.00269
• Kleine, R. E., Kernan, J. B. (1988). Measuring the meaning of consumption objects: An empirical investigation. Advances in Consumer Research, 15, 498-504.
• Kozak, A. (2004). Znaczenie pieniądza .Lublin: Norbertinum.
• Kurcz, I. (2000). Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Scholar.
• Madej, I. (2005). Struktura skojarzeniowa znaku towarowego w marketingowej strategii jego rozszerzania. Roczniki psychologiczne, 8(1),43-61.
• Maison, D. (2013). Polak w świecie finansów. Warszawa: PWN.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4), 370. http://dx.doi.org/10.1037/h0054346
• Mitchell, A. (1983). The Nine American Life Styles. New York: Warner.
• Oatley, J. (1992). Morality and the Emotions. New York: Routledge
• Scheler, M. (1973). Formalism in ethics and non-formal ethics of values: A new attempt toward the foundation of an ethical personalism. Evanston, IL: Northwestern University Press.
• Schwartz, S. H. (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values? Journal of social issues, 50(4), 19-45. http://dx.doi.org/10.1111/j.1540-4560.1994.tb01196.x
• Schwartz, S. H. (2012). An Overview of the Schwartz Theory of Basic Values. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 11-29. http://dx.doi.org/10.9707/2307-0919.1116
• SRI International (1997). iVALS segment profiles. pozyskano z: http://future.sri.com/vals/ivals.segs.html
• Szalay, Lorand B., and James Deese. Subjective meaning and culture: An assessment through word associations. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum, 1978. Szalay, L. B., Maday, B. C. (1973). Verbal Associations in the Analysis of Subjective Culture. Current anthropology, 14(1/2), 33-50. http://dx.doi.org/10.1086/201404
• Tang, T.L.P. (1992). The meaning of money revisited. Journal of Organizational Behavior, 13, 197-202. http://dx.doi.org/10.1002/job.4030130209
• Tischner, J. (1982). Myślenie według wartości. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Tropman, J. E. (1986). The “Catholic ethic” vs the “Protestant ethic”: Catholic social service and the welfare state. Social Thought, 12(1), 13-22.
• Tyszka, T., Zaleśkiewicz, T. (2001). Racjonalność decyzji: pewność i ryzyko. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Wąsowicz-Kiryło. G, (2008). Psychologia finansowa. Warszawa: Difin.
• Wernimont, P., Fitzpatrick, S. (1972). The meaning of money. Journal of Applied Psychology, 56(3), 218-226. http://dx.doi.org/10.1037/h0033107
• Wilde, O. (1950). The Soul of Man under Socialism, Londyn: Forgoten Books.
• Zaleśkiewicz, T., Gąsiorowska, A., Kesebir, P. (2013). Saving Can Save from Death Anxiety: Mortality Salience and Financial Decision-Making. PloS one, 8(11), e79407. http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0079407
• Yamauchi, K. T., Templer, D. J. (1982). The development of a money attitude scale. Journal of Personality Assessment, 46(5), 522-528. http://dx.doi.org/10.1207/s15327752jpa4605_14

Identifiers

DOI

10.14659/pjoep.2014.06.01