Conrad i Chesterton. W stronę personalizmu

• Authors: Gloger Maciej

Title variants

EN

Conrad and Chesterton. Towards Personalism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono związki ideowe zachodzące między twórczością i działalnością społeczno-polityczną Josepha Conrada i Gilberta Keitha Chestertona. Mimo istotnej różnicy światopoglądowej (agnostycyzm Conrada, chrześcijański fideizm Chestertona) pisarzy łączyła głęboka więź duchowa, silnie ujawniająca się od wybuchu pierwszej wojny światowej. W ich twórczości obserwujemy zainteresowanie człowiekiem jako świadomym i odpowiedzialnym moralnie podmiotem twórczym, czyli personalistyczne założenia antropologiczne, a w publicystyce – przywiązanie do nowocześnie pojmowanej tradycji łacińskiej jako fundamentu cywilizacji europejskiej. Pisarzy wyróżniały wrażliwość antyutopijna i wyrafinowana krytyka technokratycznych pomysłów reform społecznych rozwijanych w kręgu Towarzystwa Fabiańskiego. W polityce popierali oni niepodległościowe aspiracje Polaków. Krytycznie wyrażali się o militaryzmie pangermańskim i polityce syjonistycznej prowadzonej w sojuszu z Niemcami, a kosztem Polski, oraz szczególnie dobitnie pisali o destrukcyjnym wpływie bolszewizmu i komunizmu.

EN

The paper presents the ideological connections between Joseph Conrad’s and Gilbert Keith Chesterton’s output and between social-political activities of the two figures. Regardless of a manifest worldview discrepancy (Conrad’s agnosticism versus Chesterton’s Christian fideism), a strong spiritual link can be found between the writers. Their works are marked by interest in the man—deliberate and morally responsible creative subject, thus personalistic anthropological assumptions, while in journalism they shared devotion to modernly understood Latin tradition seen as a fundament of European civilisation. The two writers were distinguished by antiutopian sensitivity and sophisticated criticism of technocratic ideas of social reforms developed in the Fabian Society. As regards political issues, they supported the Poles’ aspirations to independence. Critically speaking about pan-Germanic militarism and about the Zionistic politics led upon alliance contracted with Germany at the expense of Poland, they forcibly wrote about destructive impact of Bolshevism and communism.

Keywords

PL

światopogląd Josepha Conrada; twórczość Gilberta Keitha Chestertona; personalizm; antyutopia; Towarzystwo Fabiańskie

EN

Joseph Conrad’s worldview; Gilbert Keith Chesterton’s output; personalism; anti-utopia; Fabian Society

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2023
• Volume: 114
• Issue: 2
• Pages: 149-166

Dates

printed

2023-06-25

Contributors

author

Gloger Maciej

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2023.2.9