Anfänge des Konsulardienstes skandinavischer Staaten in Stettin nach dem Zweiten Weltkrieg

• Authors: Ryszard Techman

Title variants

PL

Początki służby konsularnej państw skandynawskich w Szczecinie po drugiej wojnie światowej

EN

The beginnings of the scandinavian consular service in the post-WWII Szczecin

• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

Dla Skandynawów, którzy dysponowali rozbudowaną flotą handlową i prowadzili ożywiony obrót towarowy drogą morską, znaczenie instytucji konsula było szczególnie duże. Z zasady ustanawiali oni swe zagraniczne przedstawicielstwa w dużych ośrodkach portowych, by miały pieczę nad sprawami żeglugowo-handlowymi. Szczecin był jednym z tych portów, w których w okresie międzywojennym XX wieku lokowały swe konsulaty Dania, Szwecja, Finlandia i Norwegia. Po drugiej wojnie światowej wróciły nad Odrę jedynie placówki Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Sztokholmie i Helsinkach, podczas gdy Oslo i Kopenhaga ograniczyły się do ulokowania ich w Gdańsku i Gdyni. Autor artykułu postawił sobie za cel przeanalizowanie przyczyn powstania Szwedzkiej Agencji Konsularnej oraz Konsulatu Finlandii w nadodrzańskim mieście, a także ich organizacji i działalności po 1945 roku. Przedstawił również charakterystyki przedstawicieli obu państw: Szweda – Arne Lellkiego oraz Fina – Santerii Jacobssona. Zajmowali się oni przede wszystkim ruchem żeglugowym i wynikającą z niego koniecznością opieki nad marynarzami ich narodowości oraz jednostkami pływającymi pod banderą obu państw. Rzecz to zrozumiała, gdyż statki handlowe krajów skandynawskich stanowiły w porcie szczecińskim w latach czterdziestych XX wieku przytłaczającą większość, a ich liczne załogi, po zejściu na ląd i korzystaniu z uciech portowego miasta, przysparzały niemałych kłopotów.

EN

For the Scandinavians who could boast both of extended shipping fleet and lively commodity turnover by sea, the significance of the institution of consul was particularly great. As a rule, they established their external agencies in big port centres so as to control navigation and trade matters. One of such ports was Szczecin where in the 20th century interwar period the consulates of Denmark, Sweden, Finland and Norway were situated. After WWII only the agencies of the Ministry of Foreign Affairs in Stockholm and Helsinki were recreated in the city on the River Oder, whereas those representing Oslo and Copenhagen resolved to be set in Gdańsk and Gdynia. The article aims at analyzing the reasons for the post-1945 establishment, organization, and activity of the Swedish Consular Agency and the Consulate of Finland in Szczecin. It also attempts at presenting the profiles of the representatives of both of the states in question, namely, the Swede Arne Lellki and the Finnish Santerii Jacobsson. These men’s priority as consuls were: navigation traffic and the resulting necessity to take care both of Scandinavian sailors and units sailing under the Swedish and Finnish flags. Such priorities seem understandable, for in the 1940s Scandinavian merchant vessels constituted a majority of all ships to be found in the port of Szczecin, with crews of these ships causing trouble in town once they go ashore.

Keywords

PL

Służba konsularna w Szczecinie; historia Szczecina po 1945 r.; stosunki polsko-skandynawskie

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2013
• Volume: 26
• Pages: 107-133

Contributors

author

Ryszard Techman

translator

Małgorzata Osiewicz-Maternowska

References

• Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie [Archiv des Außenministeriums in Warszawa]
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Ziem Odzyskanych [Archiv für Neue Akten in Warszawa, Ministerium für Wiedergewonnene Gebiete]
• Archiwum Państwowe w Gdańsku [Staatsarchiv Danzig], Urząd Wojewódzki Gdański [Danziger Woiwodschaftsamt]
• Archiwum Państwowe w Szczecinie [Staatsarchiv Stettin], Sąd Powiatowy w Szczecinie [Kreisgericht in Szczecin]
• Archiwum Państwowe w Szczecinie [Staatsarchiv Stettin], Urząd Wojewódzki Szczeciński [Stettiner Woiwodschaftsamt]
• Archiwum Państwowe w Szczecinie [Staatsarchiv Stettin], Szczeciński Urząd Morski [Stettiner Seebehörde]
• Archiwum Państwowe w Szczecinie [Staatsarchiv Stettin], Polska Żegluga na Odrze [Polnische Oder-Schifffahrt]
• Archiwum Państwowe w Szczecinie [Staatsarchiv Stettin], Zarząd Miejski i Miejska Rada Narodowa w Szczecinie [Stadtverwaltung und Städtischer Nationalrat]
• Archiwum Państwowe w Szczecinie [Staatsarchiv Stettin], Spuścizna Piotra Zaremby [Der Nachlass von Piotr Zaremba]
• Archiwum Państwowe w Szczecinie [Staatsarchiv Stettin], Narodowy Bank Polski [Nationalbank Polens]
• Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie [Archiv des Grenzschutzes in Szczecin], Pomorska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza [Pommersche Brigade des Grenzschutzmilitärs]; Baltische BWOP; Kaschubische BWOP; Pommersche BWOP; WOP-Oberbefehl
• Instytut Pamięci Narodowej [Institut für Nationales Gedenken] Oddział w Szczecinie
• Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Warszawie
• Adressbuch für Stettin, 1922, 1943
• Dziennik delegatury Głównego Urzędu morskiego w Szczecinie w latach 1945–1946 [Blatt der Delegatur der Hauptseebehörde in Stettin in den Jahren 1945–1946], zum Druck von R. Techman vorbereitet, „Nautologia“ [Nautologie] 24, 1989, Nr. 3
• Kurier Szczeciński“ [Stettiner Kurier] 1947, 1948
• Stettiner Adressbuch, 1920–1943
• Stosunki dyplomatyczne Polski. Informator [Diplomatische Beziehungen Polens. Vademekum], Bd. I: Europa 1918–2006, hg. v. K. Szczepanik, A. Herman-Łukasik, B. Janicka, Warszawa 2007
• Szczecińskie Wiadomości Gospodarcze“ [Stettiner Wirtschaftsnachrichten] 1948, Nr. 2
• Zaremba P., Dziennik wydarzeń ... [Tagebuch über Ereignisse ...], Bd. XII, Szczecin 1948
• Zaremba P.: Dziennik wydarzeń i dokumenty historyczne [Tagebuch über Ereignisse und historische Dokumente] (APS-Exemplar), Bd. IX, Szczecin 1947
• Zaremba P.: Szczecińskie lata 1946–1948 [Stettiner Jahre 1946–1948], Poznań 1970
• Andreasen H.: Współpraca polsko-duńska po 1945 r. – wybrane przykłady [Polnisch-dänische Zusammenarbeit nach 1945 – ausgewählte Beispiele], in: Polska–dania w ciągu wieków [Polen–Dänemark während Jahrhunderte], hg. v. J. Szymański, Gdańsk 2004
• Andrzejewski M.: Konsulaty skandynawskie w wolnym mieście Gdańsku [Skandinavische Konsulate in der Freien Stadt Danzig], „Studia Scandinavica“ 1985, Nr. 8
• Denkiewicz-Szczepaniak E.: Polsko-norweskie kontakty handlowe w latach 1945–1949 [Polnisch-norwegische Handelskontakte in den Jahren 1945–1949], „Dzieje Najnowsze“ [Neueste Geschichte] 2006, 4
• Gawinecka-Woźniak M.: Polsko-duńskie stosunki gospodarcze w latach 1945–1946 [Polnischdänische Wirtschaftsbeziehungen in den Jahren 1945–1946], „Zapiski Historyczne“ [Historische Aufzeichnungen] 75, 2010, H. 3
• Hajduk B.: Z działalności Skandynawów w międzywojennej Gdyni (1922–1939) [Über die Tätigkeit von Skandinaviern in Gdingen der Zwischenkriegszeit (1922–1939)], in: Miscellanea Pomorskie. Studia z dziejów Pomorza zachodniego i Nadwiślańskiego [Pommersche Miscellanea. Studien zur Geschichte Westpommerns und Pommerellens], hg. v. W. Skóra, Słupsk 2008
• Kłonczyński A.: Stosunki polsko-szwedzkie w latach 1945–1956 [Polnisch-schwedische Beziehungen in den Jahren 1945–1956], Gdańsk 2007
• Libera K.: Prawo konsularne [Konsularrecht], T. II, Warszawa 1951
• Libera K.: Zasady międzynarodowego prawa konsularnego [Regeln des internationalen Konsularrechtes], Warszawa 1960
• Makowski J.: Podręcznik prawa międzynarodowego [Lehrbuch für das internationale Recht], Warszawa 1948
• Pałysa E.J.: Stosunki konsularne drugiej Rzeczypospolitej [Konsularische Beziehungen der Republik Polen], Warszawa 1970
• Szymański J.: Morska współpraca Polski z Danią w okresie międzywojennym (1919–1939) [Die Zusammenarbeit Polens mit Dänemark auf der See in der Zwischenkriegszeit (1919–1939)], in: Polska–dania ... [Polen–Dänemark ...]
• Szymański J.: Polsko-szwedzka współpraca w dziedzinie żeglugi morskiej w latach 1919–1939 [Polnisch-schwedische Zusammenarbeit im Bereich der Hochseeschifffahrt in den Jahren 1919–1939], ZH 44, 1979, H. 4
• Techamn R.: Joseph walters, pierwszy konsul brytyjski w powojennym Szczecinie i jego raporty dotyczące miasta (1946–1949) [Joseph Walters, der erste britische Konsul in Stettin der Nachkriegszeit und seine Berichte über die Stadt (1946–1949)], „Kronika Szczecina“ [Chronik Stettins] 29, 2010
• Techman R.: Adolf Kania – pierwszy konsul Czechosłowacji w Szczecinie w latach 1949–1951 [Adolf Kania – der erste Konsul der Tschechoslowakei in Stettin in den Jahren 1949–1951], „Słupskie Studia Historyczne“ [Stolper Historische Studien], 11, 2004
• Techman R.: Internacjonalizacja miasta czy portu? kilka uwag o dokumencie z 1946 roku [Internationalisierung der Stadt oder des Hafens? Einige Bemerkungen zum Dokument aus dem Jahr 1946], „Przegląd Zachodniopomorski“ [Westpommersche Rundschau] 1996, H. 4
• Techman R.: Iwan Siergiejewicz Borisow – pierwszy konsul radziecki w powojennym Szczecinie (1948–1952) [Iwan Sergejewitsch Borissow – der erste sowjetische Konsul in Stettin der Nachkriegszeit (1948–1952)], in: Tantum possumus, quantum scimus. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Zdzisławowi Chmielewskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin [Tantum possumus, quantum scimus. Festschrift für Professor Zdzisław Chmielewski anlässlich seines 70. Geburtstages], hg. v. R. Gaziński, A. Makowski, Szczecin 2012
• Techman R.: Kalendarium morskie Szczecina. Rok 1946 [Seekalendarium Stettins. Das Jahr 1946], „Przegląd Zachodniopomorski” 2001, H. 3
• Techman R.: Kalendarium morskie Szczecina. Rok 1947 [Seekalendarium Stettins. Das Jahr 1947], „Przegląd Zachodniopomorski” 2002, H. 2
• Techman R.: Kalendarium morskie Szczecina. Rok 1948 [Seekalendarium Stettins. Das Jahr 1948], „Przegląd Zachodniopomorski“ 2003, H. 3
• Techman R.: Kalendarium morskie Szczecina. Rok 1949 [Seekalendarium Stettins. Das Jahr 1949], „Przegląd Zachodniopomorski” 2004, H. 2
• Techman R.: Kalendarium morskie Szczecina. Rok 1951 [Seekalendarium Stettins. Das Jahr 1951], „Przegląd Zachodnipomorski’ 2002, H. 2
• Techman R.: Konsuln der französischen Republik in Stettin in den Jahren 1946–1950, „Studia Maritima“ 22, 2009
• Techman R.: Przedstawiciele służby konsularnej Finlandii w Szczecinie po drugiej wojnie światowej [Vertreter des konsularischen Dienstes Finnlands in Stettin nach dem 2. Weltkrieg], „Komunikaty Instytutu Bałtyckiego“ [Kommuniques des Baltischen Instituts] 49, 2012
• Techman R: Kalendarium morskie Szczecina. Rok 1945 [Seekalendarium Stettins. Das Jahr 1945], Przegląd Zachodnipomorski 2001, H. 2