O wybranych terminach nauki o organizacji wypowiedzenia. Uwagi wstępne

• Authors: Kozłowska Anna

Title variants

PL

Preliminary notes on some terms in the field of utterance organization

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu jest zarysowanie problemów związanych z potrzebą stworzenia siatki pojęć subdyscypliny lingwistycznej, która – choć projektowana już w pismach Ferdynanda de Saussureʼa – nie doczekała się ciągle dostatecznego opracowania. Mowa o obszarze, który nadal nie ma w pełni adekwatnej i powszechnie rozpoznawalnej nazwy, a który Jadwiga Wajszczuk określa mianem „«aktualnej» organizacji wypowiedzenia” – o dziale lingwistyki mowy zajmującym się omówieniem hierarchicznie zorganizowanych warstw wypowiedzenia, rozumianego jako jednostka planu parole. Tekst zawiera przegląd kilku zaproponowanych dotychczas terminów; wskazuje też zjawiska, które domagają się wyodrębnienia i odpowiedniego nazwania. Stanowi to punkt wyjścia refleksji metodologicznej na temat budowania siatki terminologii nowo opracowywanej dyscypliny.

EN

The paper attempts to outline the problems with the coining of terms is a linguistic subdiscipline, which – though designed by Ferdinand de Saussure – has not been sufficiently developed so far. It is an area that still lacks a fully adequate and widely recognized name, and has been referred to by Jadwiga Wajszczuk as a “«current» organization of an utterance”. It can be considered a subdiscipline of the linguistics of speech, focused on hierarchically organized layers of an utterance seen as a unit of parole. Reviewing some of the terms proposed so far and indicating concepts that should be distinguished and properly named serve as a starting point for methodological reflection on the building of terminology related to the newly developed discipline.

Keywords

PL

terminologia,; organizacja wypowiedzenia,; „składnia” pragmatyczna,; wypowiedzeniowe struktury syntaktyczne,; struktura tematyczno-rematyczna,; jednostki mowy/dyskursu

EN

terminology,; utterance organization,; pragmatic “syntax”,; syntactic structures at the level of utterance,; thematic-rhematic structure,; unit of speech (discourse)

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2020
• Volume: 76
• Pages: 95-105

Contributors

author

Kozłowska Anna

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• 1. Danielewiczowa Magdalena (2015): Zdanie w teorii Ferdynanda de Saussureʼa. – [w:] Piotr Stalmaszczyk (red.): Od zdań do aktów mowy – rozważania lingwistyczne i filozoficzne. – Łódź: Wydawnictwo Primum Verbum, 12–28.
• 2. Danielewiczowa Magdalena (2018): Terminomania i terminofobia we współczesnej lingwistyce. – [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 11–30.
• 3. Górny Wojciech (1962): Zestawienie – czy tylko kategoria składniowa? – Pamiętnik Literacki 1, 181–193.
• 4. Grzegorczykowa Renata (2002): Wykłady z polskiej składni. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 5. Klemensiewicz Zenon (1953): Zarys składni polskiej. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 6. Klemensiewicz Zenon (1971): O wytycznych definicji zdania uwagi przyczynkowe. – [w:] Andrzej Maria Lewicki (red.): Problemy składni polskiej. Studia – dyskusje – polemiki z lat 1945–1970. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 93–101.
• 7. Milewski Tadeusz (1952): Stanowisko składni w obrębie językoznawstwa. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 11, 74–92.
• 8. Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, Bartmiński Jerzy (2009): Tekstologia. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 9. Saloni Zygmunt, Świdziński Marek (2007): Składnia współczesnego języka polskiego. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 10. Saussure de Ferdinand (2002): Kurs językoznawstwa ogólnego. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 11. Saussure de Ferdinand (2004): Szkice z językoznawstwa ogólnego. – Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• 12. Wajszczuk Jadwiga (2005): O metatekście. – Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• 13. Wołowska Katarzyna (2013): Parole potentielle w teorii Ferdynanda de Saussureʼa. – Linguistica Copernicana 10, 77–90.
• 14. Żabowska Magdalena (2017): Makroskładnia – wypowiedzeniowe struktury syntaktyczne. – Linguistica Copernicana 14, 71–87.
• 15. Żabowska Magdalena (2018): O potrzebie historycznej składni pragmatycznej języka polskiego. – [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 107–123.