Preußische Nationalkonservative über die Zweite Polnische Republik. Polen im DNVP-Vereinsblatt „Pommersche Tagespost“ in der ersten Hälfte des Jahres 1923

• Authors: Włodzimierz Stępiński

Title variants

PL

Pruscy narodowi konserwatyści o II Rzeczypospolitej. Polska na łamach organu DNVP „Pommersche Tagespost“ w pierwszej połowie 1923 roku

• Conference: This volume is dedicated to Professor Jerzy Trzoska on His seventieth birthday
• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

Rok 1923 zajmuje ważne miejsce w historii Niemiec pierwszej połowy XX wieku. Kraj był w stanie głębokiego kryzysu politycznego, gospodarczego i ustrojowego, wywołanego skutkami pierwszej wojny światowej i postanowieniami traktatu wersalskiego. Stan ten nie ominął także prowincji Pomorze, gdzie na ogólnoniemieckie zjawiska nakładał się fakt, że prowincja ta stała się obszarem granicznym wobec wskrzeszonego państwa polskiego. Szczególnie prawica polityczna, skupiona głównie w Niemiecko-Narodowej Partii Ludowej (DNVP), najsilniejszej i najbardziej wpływowej partii politycznej w prowincji Pomorze, uczyniła ze swojej gazety – „Pommersche Tagespost” – ważny instrument walki z młodą Republiką Weimarską. Główne argumenty tej kampanii przeciw demokracji niemieckiej właściwie nie różniły się wiele od tych, którymi prawicowe partie polityczne uderzały w rządy republiki. Na czoło wysuwały się zarzuty o pozostawanie kanclerzy i ministrów na służbie mocarstw zachodnich, zwłaszcza znienawidzonej Francji, a także międzynarodowego kapitału i „żydowskiej międzynarodówki”. Polityka Polski wobec Niemiec miała pogłębiać konsekwencje „zbójeckiego pokoju w Wersalu”. Elementami wyróżniającymi prasę prawicy prowincji Pomorze od mediów prawicy z centralnych lub południowych części Niemiec było ulokowanie w 1923 roku przez „Pommersche Tagespost” kampanii antypolskiej w międzynarodowym kontekście. Była nim okupacja Zagłębia Ruhry przez Francję i Belgię, z jej doniosłymi konsekwencjami. Polska miała odgrywać kluczową rolę w okrążaniu Niemiec. Podsycano szok, jakim dla mas Niemców w prowincji Pomorze było powstanie II RP. Kreowano wizerunek Polski jako potencjalnego agresora wobec słabych Niemiec. Warszawa, szczególnie w tymże 1923 roku, miała demonstrować swoją siłę i wrogie zamiary na Śląsku i w Prusach Wschodnich. Polskę ukazywano jako sąsiada planującego agresję na kolejne ziemie niemieckie, korzystającego z poparcia Francji, państwa szachującego pokonane Niemcy od wschodu. Straszono wizją wspólnie działających „paryskich i warszawskich rabusiów”. Do dalszych zagrożeń płynących ze wschodu należały masy Żydów, głównie z Galicji. Osiedlali się oni w Berlinie, siali tam jakoby przestępczość i uprawiali spekulację kosztownościami. Swoistym ukoronowaniem „polskiego niebezpieczeństwa” stała się emigracja tysięcy polskich robotników sezonowych do wschodnich prowincji Niemiec, którzy nie tracili ścisłych związków z ojczyzną. Listę zaciekłych ataków na Polskę zamykał antyniemiecki kurs Warszawy wobec mniejszości niemieckiej w nowych granicach II RP. Tę antypolską politykę informacyjną i antypolską propagandę ubierano w brutalną semantykę języka walki, wykluczając Polskę z grona narodów godnych posiadać własne państwo narodowe.

Keywords

PL

Niemcy; Polska; Prasa; Okres międzywojenny

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2011
• Volume: 24
• Pages: 175-196

Contributors

author

Włodzimierz Stępiński

• Uniwersytet Szczeciński

translator

Małgorzata Osiewicz-Maternowska

References

• Pommersche Tagespost“ 1923
• Bracher K. D., Funke M., Jakobsen H.A.: Die Weimarer Republik 1981–1933. Politik. Wirtschaft. Gesellschaft, Düsseldorf 1988
• Broszat M.: 200 Jahre deutsche Polenpolitik, München 1963
• Czarnik A.: Stosunki polityczne na Pomorzu Zachodnim w okresie Republiki Weimarskiej [Politische Beziehungen in Westpommern während der Weimarer Republik], Słupsk 1983
• Dopierała B.: Ekonomiczne i demograficzne problemy Pomorza Zachodniego w świetle niemieckich materiałów Zachodniego do roku 1945 [Quellen zu den kaschubisch-polnischen Aspekte der Geschichte Westpommerns bis 1945], hg. v. B. Wachowiak, Bd. 4, Poznań–Gdańsk 2006
• Dopierała B.: Gdańska polityka Józefa Becka [Die Danziger Politik von Józef Beck], Poznań 1967
• Dopierała B.: Polacy na Pomorzu Zachodnim w latach 1918–1945. Stan badań i postulaty badawcze [Polen in Westpommern in den Jahren 1918–1945. Forschungsstand und Postulate], „Przegląd Zachodniopomorski“ [Westpommersche Rundschau], 1968, 4
• Gałka B.: Stan majątkowy i sytuacja ekonomiczna ziemian w Polsce lat 1918–1929. Próba analizy [Der Vermögensstand und die wirtschaftliche Situation Landeigentümer in Polen der Jahre 1918–1929. Ein Versuch der Analyse], in: Aktywność gospodarcza ziemiaństwa w Polsce w XVIII–XX wieku [Wirtschaftliche Aktivität der Landeigentümer in Polen in 18.–20. Jh.], hg. v. W. Caban, M. B. Markowski, Kielce 1993
• Hauser P.: Niemcy wobec sprawy polskiej. Październik 1918 – czerwiec 1919 [Deutsche in Bezug auf die polnische Frage. Oktober 1918 – Juni 1919], Poznań 1984
• Hoffmann R.: Geschichte der deutschen Politik. Von der Kaiserzeit bis zur Gegenwart, München 1993
• Inachin K.T.: Nationalstaat und regionale Selbstbehauptung. Die preußische Provinz Pommern 1815–1945, Bremen 2005
• Kirn P.: Politische Geschichte der deutschen Grenzen, Leipzig 1934
• Kotłowski t.: Historia Republiki Weimarskiej, 1919–1933 [Die Geschichte der Weimarer Republik, 1919–1933], Poznań 2004
• Krasuski J.: Stosunki polsko-niemieckie 1919–1932 [Polnisch-deutsche Beziehungen 1919 –1932], Poznań 1975
• Krasuski J.: Zamiast wstępu [Anstatt einer Einführung], in: Stosunki polsko-niemieckie w historiografi i [Polnisch-deutsche Beziehungen in der Historiographie], T. 1: Studia z dziejów historiografi i polskiej i niemieckiej [Studien zur Geschichte der polnischen und deutschen Historiographie], hg. v. J. Krasuski, G. Labuda, A. W. Walczak, Poznań 1974
• Łuczak Cz.: Od Bismarcka do Hitlera. Polsko-niemieckie stosunki gospodarcze [Von Bismarck bis Hitler. Polnisch-deutsche Wirtschaftsbeziehungen], Poznań 1988
• Mirowska B., Stępiński W.: Mit groźnego sąsiada. Społeczeństwo pruskiej prowincji Pomorze wobec sprawy polskiej i Drugiej Rzeczypospolitej w okresie cesarstwa iw Republice Weimarskiej (1916–1932) [Mythos des gefährlichen Nachbarn. Die Bevölkerung der preußischen Provinz Pommern angesichts der polnischen Frage und der Zweiten Polnischen Republik in der Zeit des Kaiserreiches und in der Weimarer Republik (1916–1932)], in: Świat wokół Rzeczypospolitej. Problematyka zagraniczna w polskiej myśli politycznej w pierwszej połowie XX wieku [Die Welt um die Republik Polen herum. Außenproblematik im polnischen politischen Denken in der 1. Hälfte des 20. Jh.], hg. v. W. Paruch, K. Trembecka, Lublin 2007
• Moeller H.: Parlamentarismus in Preußen 1919–1932, Bonn 1985
• Mroczko M.: Związek Obrony Kresów Zachodnich 1921–1934. Powstanie i działalność [Verein zum Schutz der Westmarken 1921–1934. Entstehung und Tätigkeit], Poznań 1977
• Ribbe W., Schmädeke J.: Kleine Berlin-Geschichte, Berlin 1988
• Skóra W.: Konsulat Rzeczypospolitej Polskiej w Szczecinie w latach 1925–1939. Powstanie i działalność, [Konsulat der Republik Polen in Stettin in den Jahren 1925–1939. Entstehung und Tätigkeit], Słupsk 2001
• Soutou G.-H.: Die Kriegsziele Frankreichs im Ersten Weltkrieg, in: Über Frankreich nach Europa. Frankreich in Geschichte und Gegenwart, hg. v. W. D. Gruner, K.-J. Müller, Hamburg 1996
• Stegmann D.: Vom Neokonservatismus zum Proto-Faschismus: Konservative Partei, Vereine und Verbände 1893–1920, in: Deutscher Konservatismus im 19. und 20. Jahrhundert, hg. v. D. Stegmann, B.-J. Wendt, P.-Chr. Witt, Bonn 1983
• Stępiński M.: Święto Niemieckiego Turnerstwa prowincji Pomorze w Szczecinie w 1924 r. Między kultem sprawności cielesnej i kontestacją „dyktatu Wersalu” [Das Pommersche Kreisturnfest in Stettin 1924: Zwischen dem Kult von körperlicher Ertüchtigung und dem Protest gegen das „Diktat von Versailles“], „Przegląd Zachodniopomorski“ [Westpommersche Rundschau], 2011, 2
• Urbanowicz A.A.: Gabinet Władysława Eugeniusza Sikorskiego. 16 grudnia 1922 – 26 maja 1923 [Das Kabinett von Władysław Eugeniusz Sikorski. 16. Dezenber – 26. Mai 1923], in: Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918–1939 [Von Moraczewski bis Składkowski. Kabinette des Wiedergeborenen Polens 1918–1939], hg. v. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010
• Voelker J., Unerträglich, unerfüllbar und deshalb unannehmbar. Kollektiver Protest gegen Versailles im Reinland in den Monaten Mai und Juni 1919, in: Der verlorene Frieden. Politik und Kriegspolitik nach 1918, hg. v. J. Dülffer, G. Krumeich, Essen 2002
• Włodarczyk E.: Boom gospodarczy na Pomorzu: w Cesarstwie Niemieckim (do 1918 r.) [Der pommersche Wirtschaftsboom: im Kaiserreich (bis 1918)], in: Pomorze Zachodnie poprzez wieki [Pommern im Wandel der Zeiten], hg. v. J. M. Piskorski, Szczecin 1999
• Wrzesiński W.: Polski ruch narodowy w Niemczech 1922–1939 [Polnische Nationalbewegung in Deutschland 1922–1939], Poznań 1970