Projektanci mitów – kreacje Schulza, Rotha i Meyrinka

• Authors: Szyszka vel Syska Monika

Title variants

EN

Designers of myths – creations by Schulz, Roth and Meyrink

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia koncepcje kreacyjne pisarzy wywodzących się habsburskiego kręgu kulturowego. Bruno Schulz, Joseph Roth i Gustav Meyrink tworzyli w czasach końca wielkiej formacji kulturowej, która pozostawiła własny mit oparty na nostalgii za odchodzącym w niepamięć światem. Schulz, Roth i Meyrink pisali o kulturze, która zauważa własną kreacyjną niewydolność, kulturze doświadczającej kryzysu cywilizacji, niemogącej więcej petryfikować i porządkować wkraczającej modernizacji. W artykule odnoszę się do popularnej u progu I wojny światowej idei demiurgii będącej, według analizowanych przeze mnie twórców, jedną z możliwych wzorów kreacyjnych.

EN

The article discusses the ideas of creation coined by authors descended from the same, Austro-Hungarian cultural field, by: Bruno Schulz, Joseph Roth and Gustav Meyrink. Austro-Hungarian Monarchy created its own mithology based on nostalgia for the World, which was consigning to the dark recesses of history. The authors, conscious of inefficiency of contemporary culture, used the idea of Demiurge to show one of possible creating ideas.

Keywords

PL

Bruno Schulz; Demiurg; demiurgia; edukacja; egzegeza; gnoza; gnostycyzm; kreacja; kultura habsburska; monarchia austro-węgierska; modernizacja; mit

EN

Austro-Hungarian Empire; Bruno Schulz; creation; crisis Demiurge; education; exegesis; gnosis; culture; Modernity; myth

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2018
• Issue: 10(2)
• Pages: 70-85

Contributors

author

Szyszka vel Syska Monika

• Uniwersytet Łódzki

References

• Bartosik M. 2000. Bruno Schulz jako krytyk. Kraków.
• Bielik-Robson A. 2013. Życie na marginesach. Drobny aneks do kwestii „Bruno Schulz a kabała chasydzka”. W Bruno od Księgi Blasku. Studia i eseje o twórczości Brunona Schulza. P. Próchniak (red.). Kraków.
• Bocheński T. 2004. Czarny humor w twórczości Witkacego, Gombrowicza, Schulza. Lata trzydzieste. Kraków.
• Bolecki W. 1982. Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Wrocław
• Bolecki W. 1994. „Witkacy–Schulz, Schulz–Witkacy (Wariacje interpretacyjne)”. Pamiętnik Literacki nr 85(1). 82–101.
• Bolecki W., Jarzębski J., Rosiek S. (red.). 2003. Słownik schulzowski. Gdańsk.
• Brodzka A. (red.). 1992. Słownik literatury polskiej XX wieku. Wrocław.
• Ficowski J. 2002. Regiony wielkiej herezji i okolice. Bruno Schulz i jego mitologia. Sejny.
• Ficowski J. 1991. W poszukiwaniu partnera kongenialnego. W Czytanie Schulza Materiały międzynarodowej sesji naukowej Bruno Schulz – w stulecie urodzin i w pięćdziesięciolecie śmierci. Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 8–10 czerwca 1992 roku. J. Jarzębski (red.). Kraków. 176–181.
• Freud Z. 1998. Kultura jako źródło cierpień. W Pisma społeczne. A. Ochocki, M. Poręba, R. Reszke (przeł.). Warszawa. 165–227.
• Freud Z. 2009. Żałoba i melancholia. W Psychologia nieświadomości. 147–159.
• Jarzębski J. 1984. Czasoprzestrzeń mitu i marzenia w prozie Brunona Schulza. W Powieść jako autokreacja. Kraków. 170–226.
• Jarzębski J. (red.). 1991. Czytanie Schulza Materiały międzynarodowej sesji naukowej Bruno Schulz – w stulecie urodzin i w pięćdziesięciolecie śmierci. Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 8–10 czerwca 1992 roku. Kraków.
• Jarzębski J. 1998. Wstęp. W B. Schulz. Opowiadania. Wybór esejów i listów. Wrocław. 5–130.
• Jonas H. 1958. The Gnostic Religion. Boston.
• Kafka F. 1993. Dzienniki 1910–1923. Część pierwsza. J. Werter (przeł.). Londyn.
• Kalin A. 2003. „Księga heretycka” – Schulzowski model kultury literackiej. W W ułamkach zwierciadła… Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci. W. Panas, M. Kitowska-Łysiak (red.). Lublin. 411–429.
• Kitowska-Łysiak M. (red.). 1994. Bruno Schulz in memoriam 1892–1942. Lublin.
• Kubin A. 2008. Po tamtej stronie. A.M. Linke (przeł). Kraków.
• Kurowicki J. 1994. Normalność jako sen idioty. Wykłady o kulturowych i filozoficznych kontekstach literatury współczesnej. Zielona Góra.
• Magris C. 2016. Mit habsburski w literaturze austriackiej moderny. W O demokracji, pamięci i Europie Środkowej. J. Ugniewska (przeł.). Kraków. 5–29.
• Markowski M.P. 2007. Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy. Kraków.
• Meyrink G. 2014. Golem. A. Lange (przeł.). Czerwonak.
• Myszor W. (oprac.) 2008. Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II. W. Myszor (przeł). Katowice.
• Panas W. 2001. Bruno od Mesjasza. Rzecz o dwóch ekslibrisach oraz jednym obrazie i kilkudziesięciu rysunkach Brunona Schulza. Lublin.
• Panas W. 1976. „«Zstąpienie w esencjonalność». O kształtach słowa w prozie Brunona Schulza”. Studia o prozie Brunona Schulza. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 115. 75–90.
• Panas W., Kitowska-Łysiak M. (red.). 2003. W ułamkach zwierciadła… Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci. Lublin.
• Platon 1999. Dialogi, t. II. W. Witwicki (przeł.). Kęty.
• Prokopiuk J. 2000. „Hymn o Perle”. W świetle gnozy. W Ścieżki wtajemniczenia. Gnosis aeterna. Warszawa. 128–135.
• Roth J. 1995. Marsz Radetzky’ego. W. Kragen (przeł.). Kraków.
• Sandauer A. 1974. Bóg, Szatan, Mesjasz i…? Kraków.
• Sandauer A. 1981. Rzeczywistość zdegradowana (Rzecz o Brunonie Schulzu). W Zebrane pisma krytyczne. Warszawa t. I. 557–580.
• Schulz B. 2002. Księga listów. J. Ficowski (oprac.). Gdańsk.
• Schulz B. 1998. Opowiadania Wybór esejów i listów. J. Jarzębski (oprac.). Wrocław.
• Wittlin J. 2000. Orfeusz w piekle XX wieku. Kraków.
• Wyskiel W. 1980. Inna twarz Hioba. Problematyka alienacyjna w dziele Brunona Schulza. Kraków.

Identifiers

DOI

10.24917/20837275.10.2.6